Ünden bugüN

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ MERKEZ KÜTÜPHANESİ

Beyazıt'ta, Ordu Caddesi üzerinde, istanbul Üniversitesi Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı adıyla hizmet veren özel araştırma kütüphanesi.

Geçmişte, bünyelerinde değerli elyazması kitap koleksiyonları oluşan istanbul medreselerinden sonra, ilk üniversite 1863' te Darülfünun-ı Osmani adıyla kurulduğunda 4.000 ciltlik bir kütüphanesi bulunuyordu. 1924'te Beyazıt'ta Takvimhane (bugün Besim Ömer Paşa) Caddesi'ndeki Medresetü'l-Kuzat binasında Türkiye'nin ilk üniversite kütüphanesi olarak resmen kurulduğunda adı "Darülfünun-ı Umumi Kütüphanesi" idi. Burada Yıldız Sara-yı'ndan gelen değerli koleksiyon ve edebiyat, fen ve hukuk fakültelerinden toplanan kitaplarla çekirdek kütüphane oluşturuldu. Buna eklenen Ibnülemin Mah-mud Kemal inal, Şevki Paşa, Necib Asım, Sahib Molla, Rıza Paşa, ittihat ve Terakki bağış-satın koleksiyonları, kütüphaneyi zenginleştirdi. 1934'te Derleme Kanunu kapsamına alındı. Bu nedenle günümüzde Türkçe yayınların tamamını bu kütüphanede bulma olanağı vardır. Kuruluşundan itibaren, yerli ve yabancı uzmanların, istanbul kütüphaneleri hakkında hazırladıkları raporlar, kütüphaneyle doğrudan ilgili tez ve yazılarla ortaya koydukları görüşler, kütüphanenin gelişimine olumlu katkılar sağlamış; bu yayınlarda özellikle personel ve bina sorunları sıkça dile getirilerek, kütüphane için pek çok reformcu yaklaşıma zemin hazırlanmıştır. Nihayet, kütüphanenin mekânsal gelişimine başından beri uygun bulunmayan, eski binadan şimdiki binasına 1985' te taşındı.Eski bina, bugün Osmanlı ve Şark dünyasıyla ilgili, bir kısmı mikrofilme alınmış 18.600 yazma, 30.000 eski harfli basma, 1.000 civarında fotoğraf albümü, 1.400 harita-plan, 300 müzik notası ve 500 ciltlik gazete koleksiyonunu kapsayan "Nadir Eserler ve Müze" birimi olarak hizmet vermektedir. Kütüphanenin koleksiyonlarıyla ilgili olarak, 1933'te yayımlanan ilk katalog, minyatürlü yazmaları kapsayan küçük bir eserdi. 1933-1963 arasının kitap ve makalelerini kapsayan ilk bibliyografya ise 1966'da yayımlandı. Geçmişte, F. E. Kara-tay ve L. Şenalp'in (Bakla) büyük çabalarıyla başlatıp sürdürdükleri katalog ve bibliyografya yayımcılığı, günümüzün istanbul Üniversitesi Merkez Kütüphane-si'nde, bilgisayar kullanımı, amaca uygun biçimde yaygınlaştığından hız kazanıp güncelleşme eğilimindedir. Anglo-Amerikan Kataloglama Kural-lan-2 ile hazırlanan konu katalogunda Evrensel Onlu Sınıflandırma Sistemi uygulanmaktadır. Genel derme dışındaki bazı özel koleksiyonlar için ayrıca alfabetik ve konu katalogları da yapılmıştır. Kütüphanede 400.000 kitap, 3.780 yerli ve yabancı süreli yayın mevcuttur. I40'ı aşkın irili ufaklı fakülte, enstitü, seminer ve klinik birimleriyle bu mevcut 1.200.000 kitap ve 11.050 süreli yayına ulaşmaktadır. 8.500 m2 kullanım alanlı kütüphanede doğal ışıktan yararlanabilen 1.000 sandalye kapasiteli değişik üç okuma salonunda rahat bir çalışma ortamı sağlanmıştır. Ayrıca, katalog taramayla ilgili bazı sorunlarda, kullanıcı için kılavuzluk hizmeti verilmektedir. Kütüphanenin tüm hizmetlerini üreten 10'a yakın bölümünde, l daire başkanı yönetiminde, 3 şube müdürü, 3 uzman kütüphaneci, 2 kütüphaneci, 2 şef, 3 daktilograf, l ayniyat saymanı, 4 depo memuru, 8 memur, l işçi ve 10 hizmetli olmak üzere 38 personel görev almıştır. Ankara'da Yükseköğretim Kurumu Dokümantasyon ve Uluslararası Bilgi Tarama Merkezi'nin kuruluşundan sonra, merkezden fotokopi ve bilgi tarama isteği bu kütüphane kanalıyla yapılmaktadır. Üniversiteler arası ödünç verme ve fotokopi istekleri bazı koşullar çerçevesinde yerine getirilmektedir. Ayrıca, araştırmacılar için yurtdışından makale fotokopileri de sağlanmaktadır. Kütüphane, yakın gelecekte, diğer üniversite ve kendine bağlı birimleriyle eşgüdüm içinde, daha güçlü bir ağ oluşturup, günümüzde yalnız satın almalarda kullandığı bilgisayarı, başta kataloglama olmak üzere, tüm hizmet alanlarında kullanır düzeye gelip, kullanıcısını, gerekli bilgiye en kısa zamanda ulaştırmayı amaç edinmiştir. Cumartesi-pazar kapalı; diğer günlerde 8.30-17.00 saatleri arasında kesintisiz açık olan kütüphaneden yalnızca üyeler, yönetimin uygun bulduğu kitapları ö-dünç alabilmektedirler. Üniversite dışından başvuranlar, geçici kartlarla kütüphaneden yararlanmaktadırlar. Bibi. A. Ötüken, "İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi Hakkında Rapor", Türk Kütüphaneciler Demeği Bülteni, c. V, S. 2, 1956; A. E. Tığ, "istanbul Üniversitesi Merkez Kütüphanesinin Bugünkü Durumu ve Yeni Binanın Kapasitesi", (İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Kütüphanecilik Bölümü, 1971 bitirme tezi); F. E. Karatay, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi Farsça Basmalar Katalogu, Önsöz, ist., 1949; ay, istanbul Üniversitesi Kütüphanesi Arapça Yazmalar Katalogu, 1/1 Önsöz, ist. 1951; G. Kut, "istanbul'daki Yazma Kütüphaneleri", TD, S. 33 (1980-1981); H. Keseroğlu, "İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi", Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, V, İst., ty; L. Bakla (Şe-nalp), "Üniversite Kütüphaneleri", Türk Kütüphaneciler Demeği Bülteni, c. XVIII, S. l (1969); M. Alpay, Kütüphane: Dünü Yarma Bağlayan Köprü, ist., 1991; Y. Tavacı, "istanbul Üniversitesi Kütüphaneleri ve Sorunları", (istanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Kütüphanecilik Bölümü, 1970 bitirme tezi).

HAVVA KOÇ

İSTANBUL YELKEN KULÜBÜ

Türkiye'nin ilk yelken ihtisas kulübü olarak 1952'de, bu spora büyük emek vermiş dört müteşebbis, Behzat Baydar, Burhan Kunt, Şeref Birgen ve Harun Ülman tarafından kuruldu. Bu dört arkadaş önce bir kurucular heyeti listesi hazırladılar ve 2 Şubat 1952 günü Karaköy Liman Lokan-tası'nda yapılan ilk genel kurul toplantısında hazırlanan tüzük 5 Şubat 1952'de istanbul Valiliği'ne sunuldu. Bu arada belediyeden kiralanan Fenerbahçe Burnu ü-zerindeki arsaya bir lokal binası kışa edildi. Lokalin inşaatına Ağustos 1952'de başlandı, ekim ayında açılışı yapıldı. Daha sonra lokal binası genişletildiği gibi önüne mendirek de inşa olundu.

istanbul Yelken Kulübü, yelken sporunun tüm dallarında ciddi bir faaliyet gösterdi. Kulübün çatısı altında pek çok ünlü yelkenci yetiştiği gibi Kalamış Yelken Kulübü, Marmara Yelken Kulübü, Antik Rivyera Yat Kulübü gibi yelken sporuyla ilgili kulüpler de yine bu kulübün üyeleri tarafından kuruldu, istanbul Yelken Kulübü eğitim, yayın, yanş tertip ve yönetimi gibi konularda da Türk yelken sporuna büyük katkılarda bulundu. Aynca milli yelken ekiplerimize pek çok sporcusunu verdiği gibi kulüp olarak da yurtdışı temaslarda başarılı sonuçlar elde etti. Bu arada Türk Deniz Kuvvetleri ile işbirliği yaparak birçok açık deniz yat yarışlarım gerçekleştirdi, istanbul Yelken Kulübü sportif faaliyetinin yamsıra sosyal faaliyetleri ile de ilgi ve dikkat çeken bir kulüp oldu. Kulüp faaliyetini bugün Fenerbahçe Burnu'nda-ki modern tesislerinde sürdürmektedir.

CEM ATABEYOĞLU

istanbul Yelken Kulübü amblemi. Cem Atabeyoğlu arşivi

istanbul

Yüzme ihtisas

Kulübü'nün

denizden bir

görünümü.

Nazım Timuroğlu