Ünden bugüN

KAPI AĞASI HÜSEYİN AĞA TÜRBESİ

Küçük Ayasofya Camii'nin(->) kuzeyindeki hazirede bulunmaktadır. Hüseyin Ağa II. Bayezid dönemi (1481-1512) darüssaa-de ağalarındandır. Bizans döneminden kalma Sergios ve Bakhos Kilisesi'ni zaviye ve cami haline getirerek Küçük Ayasofya Camii adıyla vakfetmiştir. Hüseyin Ağa'nın vakfiyesi 913/1507-08 tarihini taşıdığına göre bu yıldan sonra ölmüş olduğu tahmin edilebilir. Ayvansarayî Hadîkctâa Hüseyin Ağa'nın "maktulen" öldüğünü bildirdiğine göre idam edilerek ölmüş olmalıdır.

Sekiz köşeli olan türbe klasik üslupta, taş ve tuğladan yapılmış gösterişsiz bir yapıdır. Bir köşesinde muntazam kesme taş kaplamalı bir kemer vardır. Kemerin yukarısında mermerden üç konsolun varlığı, burada eskiden ahşaptan bir saçak bulunduğunu gösterir. Bu bölüm esas giriş olmayıp "hacet penceresi" olarak düşünülmüştür. Esas giriş ise bunun yanında açılmış olup mermerden söveleri olan geçmeli bir kemere sahiptir.

Türbenin duvarları iki sıra tuğla, bir sıra moloz taşından örülmüştür. Duvarların evvelce sıvalı olduğu anlaşılmaktadır. Duvar üzerinde altta, tuğladan sivri hafifletme kemerleri içine pencereler açılmıştır. Pencerelerin mermer çerçeveleri ve demir parmaklıkları vardır. Duvarın üst kısmında ise, her cephede bir tane olmak üzere ikinci sıra pencereler bulunmaktadır. Hacet penceresinin bulunduğu cephede ise üst sırada pencere yoktur. Pervititch'in 1922-1923' te çizdiği krokide türbenin önünde dışarı taşkın bir giriş sundurması olduğu gösterilmiştir. Bugün böyle bir unsur bulunmamaktadır.

Türbenin saçak silmesi dört kademeli bir korniş halindedir. Çatının tepesinde boynuz biçiminde tunç bir alem vardır. İçeriden türbenin üstü ahşap bir tavanla kaplıdır. Türbenin kagir bir kubbesinin bulunmayışı, ya binanın bitmemiş bir yapı olduğunu ya da kubbeli olarak yapılmışken belki de bir deprem sonucu yıkılan kubbenin sonradan ahşap olarak örüldüğünü gösterir.

Türbenin içinde yan yana iki sanduka bulunmaktadır. Bunlardan biri Hüseyin Ağa'nın, diğeri ise Şeyh Hacı Kâmil Efen-

di'nindir. Hüseyin Ağa'nın sandukası üzerinde oldukça usta bir hattatın elinden çıkma ve üzerinde "Küçük Ayasofya Camii minaresi banisi Kesikbaş Hüseyin Efendi'nin kabridir" yazılı yeni bir levha bulunmaktadır. Levha üzerinde 1475 tarihi ve hattat imzası olarak da Receb ismi görülmektedir. Ancak bu levha, en azından üç hatalı bilgi vermektedir. Hüseyin Ağa Küçük Ayasofya Camii'nin minaresinin değil caminin bânisidir. İkinci olarak Hüseyin "Efendi" değil "Ağa"dır. Levhadaki 1475 tarihi miladi bir tarih olmalıdır. Ancak bu tarihin neyin tarihi olduğu anlaşılmamaktadır.

Bibi. S. Eyice, "Kapu Ağası Hüseyin Ağa'nın Vakıfları", Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Araştırma Dergisi, S. 9 (1978), s. 185-189. SEMAVİ EYİCE