Ünden bugüN

KEMAL TAHİR

520

521

KEMALEDDİN BEY

kazançla vakıf niteliğinde bir "milli" banka kurma kararı aldı.

Osmanlı İtibar-ı Milli Bankası'nın kuruluşuna öncelik tanındı; bu nedenle Kara Kemal'in düşlediği banka Nisan 1918'de gerçekleşti. Kimi kaynaklarda "Milli iktisadiyat Bankası" diye geçen Milli iktisat Bankası 1.500.000 Osmanlı Lirası sermayeyle, Milli Mahsulat Şirketi Müdürü Sait Bey, Milli Kantariye Şirketi Müdürü Bekir Bey ve Milli Ekmekçiler Şirketi Müdürü izzet Bey tarafından kuruldu.

Savaş yıllarında Kara Kemal'in istanbul' da bir diğer girişimi, yaşam koşullan güç-leşen halka ucuz besin maddesi temin etmek için kurduğu tüketim kooperatifleriydi. İttihad ve Terakki'nin istanbul murahhası olarak Kara Kemal bunu bizzat örgüt-ledi. istanbul'un değişik semtlerinde 12 tüketim kooperatifi kuruldu. Bunlar arasında en önemlileri Milli Boğaziçi Anadolu Kooperatif Şirketi, Milli Sultanahmet Kooperatif Şirketi, Milli Makriköy Kooperatif Şirketi, Milli Fatih Kooperatif Şirketi ve Milli Şehzadebaşı Kooperatif Şirketi'ydi.

istanbul'un iaşesi giderek vahamet kazanınca Alman iaşe örgütü örnek alındı; merkez ve taşra iaşe heyetleri kuruldu. Osmanlı topraklan 5 iaşe bölgesine ayrıldı, istanbul, Edirne, Hüdavendigâr, Konya, Ankara, Kastamonu (Sinop Sancağı hariç) vilayetleriyle Bolu, Çatalca, Kale-i Sultaniye, Karesi, izmit, Eskişehir, Kütahya, Karahisar Sahib, Niğde, Menteşe ve Teke livalarını kapsayan birinci mıntıkanın başına Kara Kemal getirildi. Bu arada kurulan istişari nitelikteki iktisadiyat Meclisi ü-yesi oldu. 1918'in yaz aylarında kurulan İaşe Nezareti'nin başına getirildi, istanbul' da fakir halka yemek dağıtan 25 kadar aşhane açtı.

iaşe sorunu, savaş sonrası Ittihadcıları yargılayan Meclis-i Mebusan Beşinci Şube, Divan-ı Harb-ı Örfi ve izmir suikastı mahkemesinde tekrar tekrar gündeme geldi.

Kara Kemal 1926 izmir suikastı dava-

Kara Kemal

Gözlem Yayıncılık Arşivi

sında idama mahkûm oldu. istanbul'da e-vine yapılan baskın sırasında intihar etti.