Üretimde insan ve hayvan gücü yerine buhar ve elektrik gücünün kullanılmasıdır. Üretimde insan ve hayvan gücü yerine buhar ve elektrik gücünün kullanılmasıdır

Üretimde insan ve hayvan gücü yerine buhar ve elektrik gücünün kullanılmasıdır.

• Üretimde insan ve hayvan gücü yerine buhar ve elektrik gücünün kullanılmasıdır.

İnsanlar yaşadıkları ilk dönemlerden günümüze kadar hep bir gelişme içine olmuşlar, daha ileriye , daha yeniye, daha farklıya ulaşma çabası içinde olmuşlardır.

• İnsanlar yaşadıkları ilk dönemlerden günümüze kadar hep bir gelişme içine olmuşlar, daha ileriye , daha yeniye, daha farklıya ulaşma çabası içinde olmuşlardır.

• Toplumsal gelişme dönemleri kabaca ele alındığında insanlığın günümüze kadar dört temel aşamadan geçtiği söylenebilir. Bu dönemlerin temel karakteristiklerine özetle baktığımızda hem bu dönemleri hem de günümüzü daha iyi anlamak mümkün olacaktır.

İlkel toplulukların en önemli özelliği bireylerin temel fizyoloji ihtiyaçlarına yönelmeleridir. Yiyecek, barınma ve korunma ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik çabalar, insanın çevresine yavaş yavaş egemen olmasına yol açmıştır. Zamanla toprağın işlenmeye başlamasıyla ilkel hayat koşullarından o döneme göre çok daha gelişmiş tarım toplumu hayat koşullarına geçilmiştir.

• İlkel toplulukların en önemli özelliği bireylerin temel fizyoloji ihtiyaçlarına yönelmeleridir. Yiyecek, barınma ve korunma ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik çabalar, insanın çevresine yavaş yavaş egemen olmasına yol açmıştır. Zamanla toprağın işlenmeye başlamasıyla ilkel hayat koşullarından o döneme göre çok daha gelişmiş tarım toplumu hayat koşullarına geçilmiştir.

Tarım toplumu olarak bilinen toplumsal hayat biçimi insanların toprağı keşfetmeleri, tarımla uğraşmaları sonucu ulaşılan bir aşamadır. Bu dönemde toprak işlenmeye, çeşitli ürünler elde edilmeye başlanmıştır. Toprak mahsulleri, toprağın önemini arttırmış, göçebe hayatı sona erdirmiş ve mal mübadelesi, madeni paraların ekonomik hayata girmesine yol açmıştır. Basit araç-gereçlerin kullanılmaya başlanması, küçük atölyeler bu dönemin üretim araçları olarak devreye girmiştir.

• Tarım toplumu olarak bilinen toplumsal hayat biçimi insanların toprağı keşfetmeleri, tarımla uğraşmaları sonucu ulaşılan bir aşamadır. Bu dönemde toprak işlenmeye, çeşitli ürünler elde edilmeye başlanmıştır. Toprak mahsulleri, toprağın önemini arttırmış, göçebe hayatı sona erdirmiş ve mal mübadelesi, madeni paraların ekonomik hayata girmesine yol açmıştır. Basit araç-gereçlerin kullanılmaya başlanması, küçük atölyeler bu dönemin üretim araçları olarak devreye girmiştir.

Sanayi toplumu olarak bilinen toplumsal hayat biçimi tarımsal üretim artışı ve özellikle ürünlerin taşınma ihtiyacının bir sonucudur. Bu döneme geçişi sağlayan ana olay ise buharlı makinenin icadıdır ki bu Sanayi Devriminin başlangıcını oluşturmuştur. Buhar gücü ile çalışan gemilerin, üretilen mamulleri uluslararası düzeyde taşıyabilmesi, yine çeliğin bulunması ile döşenen raylar ve lokomotiflerle adeta yeni dünyalar keşfedilmiş ve o dönem itibariyle dünya birden küçülmüş, ulaşım ve iletişim birden hızlanmıştır. Sanayi Devrimi ile başlayan bu dönemde insan ile işin arasına üçüncü bir faktör olan makine girmiştir.

• Sanayi toplumu olarak bilinen toplumsal hayat biçimi tarımsal üretim artışı ve özellikle ürünlerin taşınma ihtiyacının bir sonucudur. Bu döneme geçişi sağlayan ana olay ise buharlı makinenin icadıdır ki bu Sanayi Devriminin başlangıcını oluşturmuştur. Buhar gücü ile çalışan gemilerin, üretilen mamulleri uluslararası düzeyde taşıyabilmesi, yine çeliğin bulunması ile döşenen raylar ve lokomotiflerle adeta yeni dünyalar keşfedilmiş ve o dönem itibariyle dünya birden küçülmüş, ulaşım ve iletişim birden hızlanmıştır. Sanayi Devrimi ile başlayan bu dönemde insan ile işin arasına üçüncü bir faktör olan makine girmiştir.

Büyük yerleşim yerleri bu dönemde kurulmaya başlanmış, şehir hayatına geçilmiş, işçi sınıfı doğmuştur. Bu dönemde temel sermaye makineler ve sanayi olmuş, insanların ilgisi topraktan sanayiye yönelmiş, yine bu dönemdeki savaşların en önemli nedenini sanayi makineleri veya sanayi ürünleri oluşturmuştur. Hızlı kentleşme, endüstriyel üretim araçları, ekonomik verilere dayalı yönetim, işçi sınıfının doğuşu, geniş atölyeler, fabrikalar, kâğıt para hâkimiyeti, hızlı okullaşma, zorunlu eğitim sanayi toplumunun beraberinde getirdiği başlıca kavramlar ve değişikliklerdir.

• Büyük yerleşim yerleri bu dönemde kurulmaya başlanmış, şehir hayatına geçilmiş, işçi sınıfı doğmuştur. Bu dönemde temel sermaye makineler ve sanayi olmuş, insanların ilgisi topraktan sanayiye yönelmiş, yine bu dönemdeki savaşların en önemli nedenini sanayi makineleri veya sanayi ürünleri oluşturmuştur. Hızlı kentleşme, endüstriyel üretim araçları, ekonomik verilere dayalı yönetim, işçi sınıfının doğuşu, geniş atölyeler, fabrikalar, kâğıt para hâkimiyeti, hızlı okullaşma, zorunlu eğitim sanayi toplumunun beraberinde getirdiği başlıca kavramlar ve değişikliklerdir.

Bilgi toplumu, hızlı sanayileşme, yoğun teknolojinin üst noktaya çıktığı bir dönemde özellikle 1940’lı yılarda günlük hayata girmeye başlayan bilgisayarlar yoluyla gündeme gelmiştir. Özellikle bilgisayar teknolojisinin sağladığı hızlı iletişim olanakları bilginin çok kısa sürede ulaştırılabilmesini sağlamıştır. Bu durum berberinde baş döndürücü bir hızla sağlanan bilgi artışına yol açmıştır.Bilgi dalgası ile hemen her alanda hızla artan bilginin üretimi, pazarlanması, ulaştırılması, en uygun bilginin uygulamada kullanılması başlı başına bir iş alanı, bir sektör olarak öne çıkmış bulunuyor. Böylece günümüz insanının ilgisi sanayiden bilgiye yönelmiştir. Bilgi temel sermaye, ana güç halini almıştır.

• Bilgi toplumu, hızlı sanayileşme, yoğun teknolojinin üst noktaya çıktığı bir dönemde özellikle 1940’lı yılarda günlük hayata girmeye başlayan bilgisayarlar yoluyla gündeme gelmiştir. Özellikle bilgisayar teknolojisinin sağladığı hızlı iletişim olanakları bilginin çok kısa sürede ulaştırılabilmesini sağlamıştır. Bu durum berberinde baş döndürücü bir hızla sağlanan bilgi artışına yol açmıştır.Bilgi dalgası ile hemen her alanda hızla artan bilginin üretimi, pazarlanması, ulaştırılması, en uygun bilginin uygulamada kullanılması başlı başına bir iş alanı, bir sektör olarak öne çıkmış bulunuyor. Böylece günümüz insanının ilgisi sanayiden bilgiye yönelmiştir. Bilgi temel sermaye, ana güç halini almıştır.

İşçi sermayedar denetimine girmiştir.

• İşçi sermayedar denetimine girmiştir.

• Sermaye sahibi alet sayısını arttırarak atölyeler kurmuştur.

• Kullanım ve değişim değeri olan, pazarda satılabilen meta yaratılmaya başlandı.

• Ürün doğrudan üretenin değil sermayedarındır.

• Üretim ilişkilerinde belirleyici üretim araçlarına sahiplik olmuştur.

• Küçük çapta üretimin yerini kitlesel üretim almıştır.

Elektrik, dinamo, mekanik güç itici güç haline geldi.

• Elektrik, dinamo, mekanik güç itici güç haline geldi.

• Amerikan modeli üretim :

• √ Özelleşmiş makine

• √ Değiştirilebilir parçalar

• √ Standardizasyon

• √Makine yapan makine

• Ucuza mal eden üretim süreci önem kazandı.

• İşbirliği gittikçe uzmanlaşıp üretim gittikçe monotonlaştı.

İşçilerin vasıfları çeşitlenmiştir.

• İşçilerin vasıfları çeşitlenmiştir.

• Maliyet düşürülürken insansızlaştırmaya gidiliyor.

• Düşük stok hedeflerden bir tanesi olmuştur.

• Hareketli montaj hattı bugün hemen hemen her sanayide kullanılmaktadır.

• Emek süreci zihinsel etkinlik ve uygulama alanı olarak birbirinden ayrılmıştır.

Sanayi devrimi ile başlayan süreçte insan ile işin arasına üçüncü faktör olan makine girmiştir. Bu dönemde temel sermaye makineler ve sanayi olmuş, insanların ilgisi topraktan sanayiye yönelmiş yine bu dönemde savaşların en önemli nedeni sanayi makineleri ve sanayi ürünleri olmuştur.

• Sanayi devrimi ile başlayan süreçte insan ile işin arasına üçüncü faktör olan makine girmiştir. Bu dönemde temel sermaye makineler ve sanayi olmuş, insanların ilgisi topraktan sanayiye yönelmiş yine bu dönemde savaşların en önemli nedeni sanayi makineleri ve sanayi ürünleri olmuştur.

• Hızlı sanayileşme ve yoğun teknolojinin üst noktaya çıktığı bir dönemde özellikle 1940’lı yıllarda günlük hayata giren bilgisayarlar yoluyla bilgi toplumu gündeme gelmiştir.

• Bilgisayar teknolojisinin sağladığı hızlı iletişim olanakları bilginin çok kısa sürede ulaştırılabilmesini sağlamıştır. Bilgi dalgası ile hemen her alanda hızla artan bilginin üretimi, pazarlanması, ulaştırılması, en uygun bilginin uygulamada kullanılması başlı başına bir iş alanı, bir sektör olarak öne çıkmıştır. Böylece günümüz insanının ilgisi sanayiden bilgiye yönelmiştir.

• Sanayi Devrimi olarak bilinen dönem İngiltere’de tarım, tekstil ve metal üretimi,ulaşım, iktisadi politikalar ve sosyal yapıda esaslı değişimlerin yaşandığı bir dönemdir.

• Devrim olarak adlandırılmasının sebebi önceki üretim yapılarını temelden değiştirmiştir.

• Tüm değişimler bir anda olmamış ve 1760-1850 arasında aşama aşama gerçekleşmiştir.

1764 pamuk eğirme makinesi

• 1764 pamuk eğirme makinesi

• 1767 eğirici çıkrık

• 1785 iplik eğirme ve bükme makinesi

• 1804 mekanik-tezgahı

Buhar makinesinin icadı (verimliliğin artışı)

• Buhar makinesinin icadı (verimliliğin artışı)

• Uçak,telgraf ve radyonun icadı (yeni iletişim yolları)

• Rahatsız edici yaşam koşulları (işçiler kalabalık koğuşlarda yaşamaktadır ve bulaşıcı hastalıklar yaygındır)

• Kısa yaşam süresi

• Çocuk işçiler (ucuz işçiler)

• Kirlilik (hava kirliliği, su kirliliği)

Bunun sonucunda;

• Bunun sonucunda;
• İmal edilmiş bütün malların fiyatları hızla düştü.
• Ticarette ve imalatta bolluk yaşandı.
• Korunmasız hemen hemen bütün dış pazarlar ele geçirildi.
• Ulusal zenginlikte ve sermayede ani bir artış söz konusu oldu.
• Üretken nüfus, hızla arttı.
• İş güvenliği ve mülk sahipliği ortadan kalktı.
• Tarımda yeni teknolojiler kullanılmaya başlandı ve artan nüfusun tarımsal ürünlere olan talebi, hızla arttı.
• Karayolları ve demiryollarındaki düzenlemelerle, ulaşılamayan alanlar üretime ve tüketime dahil oldu.
• Tarımsal kesimlerden kente göç edenler nedeniyle kentlerde nüfus büyük oranda arttı.
• Zanaat sanayileşmiş, işbölümü sert bir şekilde uygulanmıştı.
• Endüstri Devriminin tüm yönleri ve tüm ilişkileriyle izlenebileceği klasik topraklar İngiltere’dir.

İmalatçı kuruluş, yatırım yapmak için bazı fırsatlar arar.

• İmalatçı kuruluş, yatırım yapmak için bazı fırsatlar arar.

• Bu olanaklara sahip küçük bir köyde yatırım yapan imalatçı, fabrikada çalışmaları için köylülere başlangıçta yüksek ücret verecektir.

• Yüksek ücret, yeni işgücünü çeker. İşgücü artınca ücretler düşer ve yeni imalatçılar bu yöreye yatırım yapar

• Böylece köy, küçük bir kent, giderek büyük bir kent olur.

• Kent büyüdükçe avantajları da büyür. Yolları, demiryolları ve kanalları, kalifiye emeği vardır.

• Tüketime hazır bir kitlenin olduğu bir pazar, hammadde ihtiyacının karşılandığı bir ortamdır.

• Mamul ürünleri talep eden pazarlarla doğrudan ilişkinin kurulmasını sağlayan bağlantıları vardır.

• Bu nedenle büyük imalatçı kentler, şaşırtıcı bir hızla gelişir.

Yeni fabrikalar kuruldu ve köyden kente iş için gelenler kentlerin nüfusunu artırdı.

• Yeni fabrikalar kuruldu ve köyden kente iş için gelenler kentlerin nüfusunu artırdı.

• MANCHESTER

• 1685 6.000

• 1801 72.215

• 1851 303.382

• LONDRA

• 1801 864.845

• 1841 1.873.676

• 1891 4.232.118

• Tarihte ilk defa, işçiler için şehir yaşamı başlamış oldu.

• Endüstri devrimi kent ve kırsal alanlar arasındaki ilişkiyi öncekilerle kıyaslanmayacak biçimde altüst ediyordu.

İktisat tarihçileri tarafından Sanayi İnkılabını hazırlayan faktörler olarak ileri sürülen nedenler şöylece özetlenebilir:

• İktisat tarihçileri tarafından Sanayi İnkılabını hazırlayan faktörler olarak ileri sürülen nedenler şöylece özetlenebilir:

• Sermaye teşkili oranındaki artış
• Dünya ticaretinde modern zamanlarda meydana gelen artış
• Teknolojik değişmeler
• Serbest ekonominin gelişmesi ve insanların servete karşı daha rasyonel bir ahlaka sahip olmaları

Sermaye birikimindeki artış

• Sermaye birikimindeki artış
• iktisat tarihçileri, bu artışı da ya yatırımları teşvik eden düşük faiz oranlarına ya da kar enflasyonuna bağlamışlardır.

• Dünya ticaretinde modern zamanlarda meydana gelen artış

• Bu dünya ticaretindeki artıştan en büyük payı İngiltere almış ve bu da İngiliz ihracat sanayiini uyararak genel ekonomik büyümeyi sağlamıştır.
• Teknolojik değişmeler
• Bilgi alanında bağımsız olarak ortaya çıkan gelişme ile bilgi birikiminin sınai makinelere ve iş organizasyonuna uygulanması ekonomik verimliliği yükseltmiştir.
• Serbest ekonominin gelişmesi ve insanların servete karşı daha rasyonel bir ahlaka sahip olmaları
• Bu sonuç felsefi ve dini düşüncelerdeki bir değişmenin ürünüydü ve böylece ekonomik teşebbüsler hür hale gelmişti.

İngiliz sanayileşme tecrübesini inkılap kavramı çerçevesinde ele alan ilk iktisat tarihçisi Arnold Toynbee idi. Ona göre 1750’lerde İngiliz ekonomisinde köklü bir değişim başladı ve bunu 1850’lere doğru tamamlanan hızlı ve genel bir sanayileşme süreci izledi.

• İngiliz sanayileşme tecrübesini inkılap kavramı çerçevesinde ele alan ilk iktisat tarihçisi Arnold Toynbee idi. Ona göre 1750’lerde İngiliz ekonomisinde köklü bir değişim başladı ve bunu 1850’lere doğru tamamlanan hızlı ve genel bir sanayileşme süreci izledi.

• Daha sonra pek çok iktisat tarihçisi Toynbee’nin önerdiği tarihlere itirazda bulundular.

• 1850’lerde sanayileşmenin yalnızca pamuklu dokuma ve demir sanayileriyle sınırlı olduğu; makineleşmenin ve fabrika sisteminin diğer alanlara yayılmasıyla genel bir sanayileşmenin çok daha ileri tarihlerde tamamlandığı ileri sürüldü.

• Bazıları ise, tarihte devamlılığın esas olduğunu belirterek büyük ölçekli sanayinin ve teknolojik değişmenin başlangıçlarının 16. ve 17. yüzyıla kadar götürülebileceğini, bu yüzyıllardaki ekonomik gelişmelerin 18. yüzyılın ikinci yarısı ile 19. yüzyılın ilk yarısındaki değişmeler kadar önemli olduğunu savundu.

Yakın zamanlarda yapılan çalışmalarda ise Sanayi İnkılabının zamanıyla ilgili yorumlara, ekonomik büyüme hızıyla ve dış ticaretin gösterdiği gelişmeyle ilgili istatistik bilgiler yön vermektedir.

• Yakın zamanlarda yapılan çalışmalarda ise Sanayi İnkılabının zamanıyla ilgili yorumlara, ekonomik büyüme hızıyla ve dış ticaretin gösterdiği gelişmeyle ilgili istatistik bilgiler yön vermektedir.

• Bu çerçevede bugün genellikle kabul edilen görüş, ilk sanayi inkılabını İngiliz uluslararası ticaretinin yukarıya doğru önemli bir sıçrama gösterdiği 1780’lerden başlatmaktadır.

• Hatta Prof. W. Rostow Sanayi İnkılabını uzun bir süreçten çok, Toynbee gibi ani ve hızlı bir değişme olarak görmüş ve onu 1783-1802 yılları gibi çok kısa bir döneme sıkıştıran bir teori geliştirmiştir.

• Rostow, ekonomik gelişme safhalarıyla ilgili modelinde bu dönemi, İngiliz ekonomisinin sürekli büyüme için “kalkış” a geçtiği, modernleşmeye dönük güçlerin kesin başarı kazandığı ve ekonomik gelişmeye doğru otomatik ve geri dönülmez bir değişimin başladığı bir zaman olarak tanımlamıştır.

Günümüzde sanayileşmenin ön şartları olan belirli değişmelerden söz etmek mümkün olmadığı gibi, geçmişte de tüm sanayileşme olayları aynı şemaya uygun olarak ortaya çıkmış değildir.

• Günümüzde sanayileşmenin ön şartları olan belirli değişmelerden söz etmek mümkün olmadığı gibi, geçmişte de tüm sanayileşme olayları aynı şemaya uygun olarak ortaya çıkmış değildir.

• Ancak Sanayi İnkılabı olarak adlandırılan İngiliz sanayileşme tecrübesi, tarım ve sanayideki belirli değişmelerle yakından alakalıydı. İngiltere’deki Sanayi İnkılabını hazırlayan bu değişmeleri şöylece özetlemek mümkündür.

• Tarımsal Değişmeler

• Tarımdaki en önemli değişme, çitleme yoluyla açık tarla sisteminin tasfiye edilmiş olmasıydı.

• Fiyatların yükselmesi, şehir nüfusunun artışı ve taşıma imkanlarının gelişmesi artan ölçüde tarımın ticarileşmesini teşvik etmişti.

• İngiltere artan nüfusuna yetecek derecede yiyecek üretemez durumdaydı.

• Açık tarla sisteminde sahipleri farklı çizgiler halinde dağılmış tarlalarda çok sayıda çiftçinin tarımsal faaliyetleri ortaklaşa olarak yürütmesi, yeni ürün ve rotasyon şekillerinin denenmesini, ortak çayırlarda hayvanların otlatılması da besicilik çalışmalarını imkansız kılıyordu.

Gelişmiş rotasyon sistemleri ve hayvan besiciliğinin temel şartı, açık tarla sisteminin tasfiye edilerek tarlaların toplulaştırılmasıydı.

• Gelişmiş rotasyon sistemleri ve hayvan besiciliğinin temel şartı, açık tarla sisteminin tasfiye edilerek tarlaların toplulaştırılmasıydı.

• Bazen bir köy topluluğunun üyeleri, lordla anlaşma yaparak toprakların hak sahipleri arasında birleştirilmiş tarlalar halinde dağıtılmasını sağladılar.

• Bazen de büyük toprak sahipleri köylülerin aleyhine olarak topraklarının etrafını çitle çevirdiler. Bazı topraklar da parlamento tarafından çıkarına zorunlu çitleme yasalarıyla toplulaştırıldı.

• Sonuçta 100’lerce hektardan oluşan büyük çiftlikler İngiltere’de yaygın işletme tipi haline geldi. Böylece İngiliz tarımında teknik gelişmenin önü açılmış oldu.

• 17. yüzyılın ikinci yarısında daha önce Hollanda’da geliştirilmiş olan ileri tarım teknikleri İngiltere’ye aktarıldı.

• Sınai Teknoloji ve Yenilikler

• Tarımdaki gelişmeler teknolojik değişmelerle de desteklenmişti. Ancak, teknolojik değişmeler asıl tarımdışı alanlarda, özellikle de sanayide daha büyük önem taşıyordu.

• 17. yüzyıl boyunca Hollanda, sanayi ve teknoloji alanında Avrupa’nın lideri durumundaydı. 18. yüzyılda ise İngiltere liderliği eline geçirdi.

Sınai teknoloji alanında pek çok yenilik İngiltere’de ortaya çıktı. Bu yenilikler madencilik ve metalürji ile tekstil alanında üretimi büyük ölçüde etkiledi.

• Sınai teknoloji alanında pek çok yenilik İngiltere’de ortaya çıktı. Bu yenilikler madencilik ve metalürji ile tekstil alanında üretimi büyük ölçüde etkiledi.

• Madencilik alanında en belirgin değişme kömür üretiminin artışıydı.

• Enerji alanındaki en büyük değişme ise buharlı motorun icadıydı. Buharlı motor, ucuz ve kolaylıkla kontrol edilebilen bir güç kaynağıydı; kömürden sağlanan kimyasal enerjiyi, mekanik enerjiye dönüştürüyordu.

• Artık, sınai teşebbüslerin artık nehir kenarlarında kurulması gerekmiyordu. Bunun yerine yakında bir kömür madeninin bulunması sanayinin yerini tayin eden temel faktördü.

• Nüfus ve üretim kömür bulunan alanlara doğru kayma gösterdi.

• Metalürji alanındaki temel değişme demirin kok kömürü ile eritilmesi metodunun keşfedilmesiydi. Bu buluş sayesinde İngiltere, demir üretimi için azalan odun kömürü arzına bağımlı olmaktan kurtuldu. Bu tekniğin yaygınlaşmasıyla demir, daha ucuz olarak üretilmeye başlandı.

Önemli teknik yeniliklerin olduğu bir diğer alan tekstil sanayii idi. Dokuma sanayii putting-out sistemi çerçevesinde sanayi inkılabı donemi öncesinde de önem kazanmıştı. Ancak önemli olan yünlü kumaş üretimiydi.

• Önemli teknik yeniliklerin olduğu bir diğer alan tekstil sanayii idi. Dokuma sanayii putting-out sistemi çerçevesinde sanayi inkılabı donemi öncesinde de önem kazanmıştı. Ancak önemli olan yünlü kumaş üretimiydi.

• Pamuklu kumaş sanayii, 17. yüzyılda ilk kez başlamıştı ve yünlü kumaş sanayiine göre çok önemsiz bir sanayi koluydu. Aynen yünlü kumaş sanayiinde olduğu gibi üretim faaliyetleri elle yapılıyordu. O yeni ve önemsiz bir sanayi kolu olduğundan, diğer sanayilerdeki sınırlayıcı düzenlemeler ve lonca kontrollerine ve dolayısıyla teknik değişimi engelleyen geleneksel uygulamalara daha az bağımlıydı.

• Gerek iplik yapma ve gerekse dokuma safhasında işgücünden tasarruf sağlayacak makineler icat etme çabaları 18 yy da başlamıştı. Birbirini izleyen teknik yenilikler sonucu hem ürün kalitesi yükseltildi hem de önemli verimlilik artışları sağlandı. Tekstil üretimi evlerde icra edilen aile içi bir faaliyet olmaktan çıkıp fabrikalarda toplanmaya başladı.

• Üretim maliyetleri düşerken pamuklu kumaş üretim ve ihracatı süratle arttı. 19 yy ın başına gelindiğinde pamuklu kumaş İngiliz sanayinin katma değeri en yüksek sektörü olmuştu.

• Devrimin en önemli sonuçlarından birisi çocuk işçilerinin sayısının muazzam bir şekilde artmasıydı.

• Buhar gücünün makinelerde kullanılmaya başlamasıyla çocuk işçi alımı, ekonomik olması nedeniyle yaygınlaştı.

• Çocuklara çok daha az maaş ödeniyordu (1/10 kadar) ve günde 16 saate varan çalışma saatleri olabiliyordu.

• Başlangıçta pamuk fabrikalarında çalıştırılan çocuklar, daha sonra galerilere kolayca sığabildikleri için maden işçisi olarak çalışmaya başladılar. Madenlerde çalışan şanssız çocukların hayatları 25 yıl kadar kısaydı.

19.yüzyılda artan fabrikalara paralel olarak ortaya çıkan bu kentlerde acımasız bir gelişim yaşanıyordu. Kamusal ahlak konusunda son derece duyarlı bir yazar olan Charles Dickens, Zor Zamanlar (1845) romanında 19. yüzyıl ortasının sanayi kentlerinden Coketown’ın etkili bir tanımını yapar:

• 19.yüzyılda artan fabrikalara paralel olarak ortaya çıkan bu kentlerde acımasız bir gelişim yaşanıyordu. Kamusal ahlak konusunda son derece duyarlı bir yazar olan Charles Dickens, Zor Zamanlar (1845) romanında 19. yüzyıl ortasının sanayi kentlerinden Coketown’ın etkili bir tanımını yapar:

• “Fabrikaların ve yüksek bacaların kentiydi, bu bacalardan hiç durmadan yılan gibi kıvrıla kıvrıla dumanlar yükseliyor, birbirine dolanıyor ve hiç çözülmüyorlardı. Kapkara bir kanalı, kötü kokan, mor renkte akan bir nehri, gün boyu pencerelerinden bir yığın gürültünün yayıldığı fabrika binaları, deli bir filin başını sallaması gibi sürekli inip kalkan buhar pistonları vardı… Coketown’da işe yaramayan hiçbir şey göremezdiniz… Hastane ile mezarlık arasındaki her şey gerçekti. Sayılarla ifade edemediğim, en ucuz pazarda alamadığın, en pahalı pazarda satamadığın hiçbir şey olamazdı. AMİN”

Nüfustaki ve imalatın miktarındaki artış, ev ve çevre koşullarındaki zorlukları da beraberinde getirdi.

• Nüfustaki ve imalatın miktarındaki artış, ev ve çevre koşullarındaki zorlukları da beraberinde getirdi.

• Herkes için yeterli bina yoktu, fakat daha fazla bina için de para yoktu.

• Bu yüzden, insanlar evlerini ve hatta yataklarını paylaşmak zorunda kaldılar.

Yoksulların yaşadığı gecekondu mahallelerinde genellikle sıra halinde 1-2 katlı kulübeler, ev olarak kullanılan mahzenler, kaldırımsız pis sokaklar, binaların arasındaki üstü kapalı dar aralıklardan geçilerek girilen pis ve sağlıksız mekanlar bulunmaktaydı.

• Yoksulların yaşadığı gecekondu mahallelerinde genellikle sıra halinde 1-2 katlı kulübeler, ev olarak kullanılan mahzenler, kaldırımsız pis sokaklar, binaların arasındaki üstü kapalı dar aralıklardan geçilerek girilen pis ve sağlıksız mekanlar bulunmaktaydı.

Burjuvalar, ortaçağ zenginlerinin vebadan kaçmaları gibi, kentin merkezini yoksullara bırakarak banliyölere çekildiler.

• Burjuvalar, ortaçağ zenginlerinin vebadan kaçmaları gibi, kentin merkezini yoksullara bırakarak banliyölere çekildiler.

• 19.yüzyılın ortalarına doğru sadece kendilerini korumanın yetmeyeceğini idrak etmeye başladırlar: hasta bir işçiden verim elde edilemiyor, işçi mahallerindeki binlerce raşitik, sakat, veremli çocuk / genç, askerlik yapamıyordu.

• 1849’da, Lille’deki işçilerin hayat koşullarına ilişkin bir rapor hazırlayan Adolphe-Jerome Blanqui şöyle diyordu: “Bu korkunç evlerde sağ kalabilen zavallı çocuklar çok güçsüzler. Yirmi yaşına vardıklarında 100 kişiden 10’u bile asker olmaya uygun değil.” Burjuvazi çalışacak adamlar bulsa bile, devlet savaşacak adam bulamıyordu. Oluşturulması gereken yeni insan tipi ise, bugünün çalışanı, yarının savaşanı olabilecek sağlıklı ve becerikli” insandı.

Tüm bu bölge geceleri tamamen ıssızdır. Bu ticari bölgenin dışında tüm Manchester 1.5 km. uzunluğunda ve aşağı yukarı 1 km. genişliğinde bir kuşak gibi bu ticari semtlerin etrafını saran işçi bölgesidir.

• Tüm bu bölge geceleri tamamen ıssızdır. Bu ticari bölgenin dışında tüm Manchester 1.5 km. uzunluğunda ve aşağı yukarı 1 km. genişliğinde bir kuşak gibi bu ticari semtlerin etrafını saran işçi bölgesidir.

• Bu bölgenin dışında orta burjuvazi, işçi bölgelerinin yakınlarındaki düzenli sokaklarda, yukarı burjuvazi ise kente uzak bahçeli villalarda, kısa aralıklarla kente giden bir otobüsün kalktığı bölgelerde yaşarlar.

Manchester’da, işçi mahalleleri o kadar “iyi” yerleştirilmişti ki, varlıklı birisi bir işçi mahallesi ya da işçilerle karşılaşmadan “yıllarca yaşayabilir”di.

• Manchester’da, işçi mahalleleri o kadar “iyi” yerleştirilmişti ki, varlıklı birisi bir işçi mahallesi ya da işçilerle karşılaşmadan “yıllarca yaşayabilir”di.

Bu dönem boyunca yapılan evler sefil ve barınmaya elverişsiz bir haldeydi: Bu işçi mahallelerinin inşaat düzeyinden çok, kentçilik anlayışı sorunluydu.

• Bu dönem boyunca yapılan evler sefil ve barınmaya elverişsiz bir haldeydi: Bu işçi mahallelerinin inşaat düzeyinden çok, kentçilik anlayışı sorunluydu.

• İşçi mahalleleri birbirine girmiş evleri, iğrenç artık ve pisliklerle dolu arka avluları ve meydanları, kapısız, penceresiz, tuvaletsiz koşulları ile hayvanların bile barınamayacağı mekanları içeriyordu.

• Her avlu ve meydan, yan taraftakiler önemsenmeden labirent gibi yapılaştığı için sokaklarda dolaşan bir insan her adım başında ya kör bir avluya girer ya da bir köşeyi döndüğünde kendini başladığı noktada bulurdu.

Sanayi bölgelerindeki evlerde belli ortak özellikler vardır. Bloktan bloğa aynı biçim tekrarlanır:

• Sanayi bölgelerindeki evlerde belli ortak özellikler vardır. Bloktan bloğa aynı biçim tekrarlanır:

• Aynı kasvetli sokaklar, aynı gölgeli, çöp yığınlarıyla dolu geçitler, hep aynı şekilde, çocuk oyun alanlarının ve bahçelerin olmayışı; mahalle genelinde o aynı uyumsuzluk ve kişilikten yoksunluk.

• Pencereler genellikle dardı; iç ışıklandırma yetersizdir; sokak modelini güneş ışığı ve rüzgara göre ayarlamak için hiç çaba sarf edilmemiştir.

• İyi gelirli zanaatçıların veya memurların yaşadığı, sıra evlerin veya önlerinde bir avuç ot veya dar arka avlularında bir ağaç olan yarı müstakil evlerin bulunduğu daha saygın semtler can sıkıcı, gri bir temizliğe sahiptir.

• Bu bölgelerin saygınlığı, yoksul semtlerin pasaklılığı kadar iç bayıcıdır; hatta daha da fazla: Yoksul semtlerde hiç değilse hayat daha renklidir, sokaklarında kukla gösterileri, pazaryerlerinde dedikodular, meyhane ve tavernalarında şamatalı ahbaplıklar vardır, kısacası, yoksul sokaklarda daha toplumsal ve daha dostça bir hayat söz konusudur.

Genel olarak evlerin gruplaşması tesadüfidir.

• Genel olarak evlerin gruplaşması tesadüfidir.

3. Daha yakın zamanda ve tek bir müteahhit eliyle inşa edilen bu grup yapılar ise 3 sıra konutu içeriyordu:

• 3. Daha yakın zamanda ve tek bir müteahhit eliyle inşa edilen bu grup yapılar ise 3 sıra konutu içeriyordu:

• Ön cephedeki kulübeler en iyi yapılanlar ve en yüksek kira getirenlerdir; bir arka kapıları ve küçük bir avluları vardı. Arkalarında da bir geçit, bir arka sokak vardır.

• Bu sokağa bakan kulübeler, en az kira getiren ve bakımsız kulübelerdir.

• Bunların arka duvarları, ikinci bir sokağa bakan ve birinci sıradaki evlerden daha ucuz ama ikinci sıradakilerden daha pahalı olan 3. bir sıra ev ile ortaktır.

Genelde kentin merkezine en yakın olan sokaklar en kötü durumda olanlardı. Malzeme mahzenlerde enine, yan yana getirilmiş tuğlalar, üst katlarda dar kenarından yan yana getirilmiş tuğladır.

• Genelde kentin merkezine en yakın olan sokaklar en kötü durumda olanlardı. Malzeme mahzenlerde enine, yan yana getirilmiş tuğlalar, üst katlarda dar kenarından yan yana getirilmiş tuğladır.
• Havalandırma çok kötüdür.
• Doğal olarak salgın hastalıklar bütün işçi bölgelerini kırar geçirir.

Başta demir ve çelik olmak üzere yeni hammaddelerin kullanılması.

• Başta demir ve çelik olmak üzere yeni hammaddelerin kullanılması.

• Kömür, buhar makinesi, elektrik, petrol ve patlamalı makineler gibi, yeni enerji kaynaklarının kullanılması.

• İplik eğirme makinesi ve yeni enerji kaynakları ile çalışan tezgahtar gibi, daha az insan enerjisi ile daha çok üretim yapılmasına yol açan yeni makinelerin icadı.

• İşgücünün fabrika sistemi içinde, daha yüksek bir işbölümüne ve uzmanlaşmaya yol açan biçimde yeni örgütlenmesi.

• Buharlı lokomotif, buharlı gemi, otomobil, uçak, radyo ve telgraf gibi ulaşım ve haberleşmede önemli gelişmeler.

• Bilimin endüstriye, gittikçe artan bir biçimde uygulanması.

Bu yeniliklerden tüm insan ilişkilerini etkileyecek güçte olanı, teknolojik gelişmeler olmuştur. Teknolojik değişme ve gelişmelerin doğrudan doğruya ortaya çıkan başka sonuçları da vardı. Bunlar:

• Bu yeniliklerden tüm insan ilişkilerini etkileyecek güçte olanı, teknolojik gelişmeler olmuştur. Teknolojik değişme ve gelişmelerin doğrudan doğruya ortaya çıkan başka sonuçları da vardı. Bunlar:

• Çok daha büyük tarım dışı nüfusu besleyecek üretimi sağlayan tarımsal gelişmeler.

• Servetin daha yaygınlaşmasına yol açan ekonomik değişmeler, artan endüstriyel üretim ve uluslararası ticaret karşısında servet kaynağı olarak göreli önemini yitiren tarım toprağı.

• Ekonomik güç kaynağındaki değişmeleri yansıtan siyasal değişiklikler ve endüstriyel bir toplumun gereklerine uygun olarak düzenlenen yeni politika uygulamaları.

• Kentlerin büyümesi, işçi sınıfı hareketlerinin gelişmesi ve yeni otorite kaynaklarının ortaya çıkması gibi, büyük toplumsal değişmeler.

• Çalışanların yeni beceriler elde etmeleri, fabrika disiplininin ortaya çıkması, bütün bunların sonunda insanın kendine güveninin artması gibi ögelerle belirlenen çok geniş bir kültürel değişme.

Kirli hava Londra için alışılmış bir durum olsa da 5-9 Aralık 1952 tarihlerinde yaşananlar alışılmışın dışındaydı.

• Kirli hava Londra için alışılmış bir durum olsa da 5-9 Aralık 1952 tarihlerinde yaşananlar alışılmışın dışındaydı.

• Bu tarihlerdeki kirli hava, Londra’da yaşayanları olumsuz etkilerken yoğun ölümlere de yol açmıştır.

Kirli hava boyunca atmosfere büyük miktarda yabancı madde salındı.

• Kirli hava boyunca atmosfere büyük miktarda yabancı madde salındı.

• Kirli hava boyunca her bir günde: 1,000 ton kirli hava partikülleri, 2,000 ton karbondioksit, 140 ton hidroklorik asit ve 14 ton fluorine bileşenleri salınmıştır.

• Daha da tehlikelisi 370 ton sülfüroksit 800 ton of sülfürik aside dönüşmüşür.

Rakamın daha fazla olması muhtemeldir ama yaklaşık 4000 kişi ölmüştür.

• Rakamın daha fazla olması muhtemeldir ama yaklaşık 4000 kişi ölmüştür.

• Pek çok kişi solunum problemleri yaşamıştır.

• Hayvanlar oksijensiz kalmıştır.

• Seyahatler yapılamamıştır.

Sanayi inkılabı tarım inkılabından farklı olarak kısa sayılabilecek bir sürede gerçekleşen önemli sonuçlar ortaya çıkardı:

• Sanayi inkılabı tarım inkılabından farklı olarak kısa sayılabilecek bir sürede gerçekleşen önemli sonuçlar ortaya çıkardı:

• Nüfus çok hızlı oranda artmaya başladı. Nüfus artışının nedenleri insanların daha az hastalığa yakalanması, doğum oranlarının yükselmesi ve insan ömrünün uzamasıydı.
• Batı dünyası geçmişte benzeri olmayan bir hayat seviyesine ulaştı. Ortalama zenginlikte bir şehir sakini, daha önceki toplumların zenginlerinin bile elde edemediği lüks mallara sahip oldu. Ayrıca, hayat düzeylerindeki bu yükselme, geçmiş dönemlerdekinden farklı olarak istikrarlılık ve süreklilik kazandı.
• Batı dünyasında tarım hakim ekonomik faaliyet olmaktan çıktı, işgücü temel mallar üretiminden mamul mallar üretimine kaydı ve böylece sanayi ve hizmet sektörleri daha önemli hale geldi. Bu netice tarımsal verimlilikte olağanüstü bir artışla sağlandı. Nitekim sanayi öncesi bir ekonomide faal nüfusun % 60 ile 80’i arasında değişen bir bölümü tarımda çalışmak zorundadır. Oysa sanayileşmiş bir ülkede faal nüfusun % 5 ile 10’undan da azı tüm nüfusun yiyecek ihtiyacını karşılayabilmektedir.
• Batı dünyası bir şehir toplumu haline geldi. Kırdan şehire göç oldu ve bu nüfus gelişen fabrika sisteminde çalışan işgücü kitlesini oluşturdu.

Sürekli teknolojik değişme bir kural haline geldi. Modern bilim ve deneysel bilgi pazar için üretim sürecine geniş ölçüde ve sistematik olarak uygulandı. Üretimde daha çok makineden yararlanıldı. Cansız enerji, hayvan ve insan kaynaklı canlı enerjinin yerini aldı. İnsan ihtiyaçları için yeni pek çok madde üretimde kullanılmaya başlandı.

• Sürekli teknolojik değişme bir kural haline geldi. Modern bilim ve deneysel bilgi pazar için üretim sürecine geniş ölçüde ve sistematik olarak uygulandı. Üretimde daha çok makineden yararlanıldı. Cansız enerji, hayvan ve insan kaynaklı canlı enerjinin yerini aldı. İnsan ihtiyaçları için yeni pek çok madde üretimde kullanılmaya başlandı.

• Gelir dağılımında değişmeler oldu. Yeni gelir dağılımından sana-yiciler ve bankerler kesin olarak kazançlı çıkarken, esnaf kesimi gelir kaybına uğradı.

• Ekonomik faaliyet aileiçi veya mahalli kullanımlardan çok ülke çapında ve uluslararası pazarlar için üretime doğru ihtisaslaşmaya yöneldi.

• Tipik üretim birimi genişledi, şahsi esaslı olmaktan çıktı ve böylece aile ve akrabalığa daha az, buna karşılık ortaklık ve kamu teşebbüslerine daha fazla dayalı hale geldi. Toprak dışındaki üretim araçları -yani sermaye- sahipliğinin ya da bu araçlarla ilişkinin belirlediği yeni sosyal ve mesleki sınıflar doğdu.