Ustad Hüseyn Ənsariyan

Qəlb üçün arzulanan həyatın səciyyələri

Sual olunur ki, qəlb üçün həyat üstündür, yoxsa ölüm? Sualın cavabında qeyd etməliyik ki, qəlbin fərqli həyatları var. Bəzən qəlbin həyatı səmərəli olur, insan bu həyat sayəsində kamala çatır. Şübhəsiz ki, belə bir həyat arzulanandır. Amma bəzən qəlbin həyatı məstlik və qəflət kimi təsirlərə malik olur. Əlbəttə ki, qəlb üçün belə bir həyat bəyənilmir. Uyğun vəziyyətdə qəlb üçün ölüm həyatdan üstün sayılır. İnsan üçün həyat o zaman faydalı olur ki, bu həyatın arzulanan nəticələri olsun. Əks təqdirdə həyat faydasızdır və ölüm ondan üstün sayılır. Bir həyatda ki, insanı dəyərli edən, onu kamala çatdıran istedadlar çiçəklənmir, belə bir həyatı həyat adlandırmaq olmaz. Allah-təala bu nöqtəni işıqlandırmaq üçün cəhənnəm əhlinin həyatını təsvir edir: “Bir vaxt ki, orada (odda) nə ölərlər, nə də yaşayarlar.”¹

Cəhənnəm oduna düçar olan kəs ölmür. Axı ölü odu hiss edə bilməz. Amma Quran baxımından belə bir insan diri də deyil. Çünki qiyamətdə yalnız Allahın razılığını qazananlar, behişt nemətinə çatanlar həqiqi həyat sürür. Qiyamətdə əzab çəkən isə gerçək həyatdan məhrumdur.

Arzulanan təsirlərə, inkişaf zəmininə malik olan həyat həyat sayılır. İnsanın gerçək ehtiyacları yalnız belə bir həyatda təmin olunur. Bu həyat insanı ali kamilliklərə çatdırır. Quran insanları məhz belə bir həyata dəvət edir. Quran belə bir həyatı nəzərdə tutaraq öncə qəflət içində olmuş insanlara minnət qoyub bildirir ki, peyğəmbərlər və hidayət göndərməklə insanlara həyat verilmişdir: “(Qəlbi) öldüyü vaxt diriltdiyimiz, xalq arasında getməsi üçün nur qərar verdiyimiz kəs qaranlıqda yol gedib ondan çıxmayası şəxs kimidirmi?”²

Bəli, Quran baxımından, həqiqi həyat nurludur və bu nur düzgün həyat yolunu işıqlandırır. Həmin nur sayəsində insan öz xeyir-ziyanını tanıyır, bəsirətlə öz xoşbəxtliyinə doğru addım atır. Amma şəhvətlər, maddi ləzzətlər, həqiqətdən xəbərsizlik içində ötüşən heyvani həyat əsil ölümdür. Belə bir rəzil həyatı yaşamaqla insan xoşbəxtlik və səadətdən məhrum olur, Allah elçilərinin tövsiyələrindən faydalana bilmir. Allahın böyük peyğəmbərlərinin təkidləri də belə bir qəlbi oyatmır. Allah-təala peyğəmbərinə təsəlli verərək buyurur: “Sən arxa çevirdikləri bir vaxt ölüləri eşidən edib karlara dəvət səsini çatdıra bilməzsən. Sən korlara yol göstərən deyilsən, onlara eşitdirə bilməzsən. Yalnız ayələrimizə iman gətirənlər, müsəlmanlar istisnadır.”¹