Utub kavramına geçmeden önce
Yüklə 235,28 Kb. Pdf görüntüsü
|
| Journal of Faculty of Theology of Bozok University, Vol. 1, Nu. 1 (2012/1), p. 25
25 de safın arasına katılır. 01 Burada gavs kelimesinin, kutbu’l-aktâb anlamında kullanıldığı anlaşılmaktadır. Kutbun hallerinden etraflıca bah- seden İbnü’l-Arabî’ye göre kutub, el- Câmi isminin kuludur (Abdu’l-Câmi). Bu yönüyle o, ahlâklanma (tehalluk) ve özdeşleşme (tahakkuk) yoluyla bü- tün ilahî isimlerle nitelenen kimsedir. O, Hakkın aynası, kudsî niteliklerin tecellî ettiği ve ilahî mazharların yansı- dığı bir yerdir. O, vaktin sahibi, zama- nın kendisi, kaderin sırrıdır. Dehirlerin dehrinin bilgisi, ona aittir. Ona gizlilik (hafâ) hâkimdir, gayret hazinelerinde saklanmış, korunma örtülerine bürün- müştür. Þüphe ona musallat olmaz, makamıyla çelişen bir düşünce (hâtır) aklına gelmez. 02
hede etmesi, sebeplere riayet etme- si, herhangi bir şekilde kendisinde Rabbanîliğin bulunmaması, servet sa- hibi olursa çok cömert olması, Hakk, olacak olan şeylerin bilgisini verirse, bunu övünme gayesiyle değil, Allah’a iftikâr ve minnet bakımından bildirme- si gibi birtakım özellikler kutbun nite- liklerinden bazılarıdır. 03 Yine İbnü’l-Arabî’nin zikrettiği bilgi- lerden anlaşıldığına göre, velilerde gö- rülen keramet türü harikulâde olaylar 01. “Salihler divanı” hakkında daha geniş bilgi için bk. Abdülazîz ed-Debbâğ, el-İbrîz (Üçüncü Basım. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l- İlmiyye, 1423/2002), s. 278-297. 02. İbn Arabî, el-Fütûhâtü’l-Mekkiyye (Mısır: Dâru’l-Kütübi’l-Arabiyyeti’l-Kübrâ, ts.), II, 573. 03. İbn Arabî, el-Fütûhâtü’l-Mekkiyye (Mısır: Dâru’l-Kütübi’l-Arabiyyeti’l-Kübrâ, ts.), II, 573.
kutubta görülebilir de, görülmeyebilir de. Çünkü onun bu hususta bir iradesi olmadığı gibi, harikulâde olaylar veya keramet onun için bir amaç değildir. O, âdet ve sebeplere göre hareket eder. Bu bağlamda kutubta; tayy-i mekan, su üstünde veya havada yürüme gibi harikulâde olaylar çoğunlukla görül- mez. 04
Mesnevî’sinde kutbu aslana benzetir ve şöyle der: “Kutub aslandır ve onun işi avlan- maktır; geri kalan halk, onun artığını yer. Gücün yettiğince kutbu memnun etmeye çalış; böylece güçlenir, vah- şileri avlar. İncinirse halk yiyeceksiz kalır; çünkü boğazın bütün rızkı akıl avucuyladır. Çünkü halkın bulduğu, onun yediğinin geri kalanıdır. Gönlün av arıyorsa buna dikkat et. O, akıl gi- bidir; halk da organlar ve beden gibi; bedenin tedbiri akla bağlıdır. Kutbun zayıflığı bedenden olur, ruhtan değil. Zayıflık gemide olur, Nuh’ta değil. Kutub kendi çevresinde dönendir; fe- leklerin dönüşü onun çevresindedir. Yakın adamı ve kulu olduysan, gemisi- 04. İbn Arabî, el-Fütûhâtü’l-Mekkiyye, (Mısır: Dâru’l-Kütübi’l-Arabiyyeti’l- Kübrâ, ts.), II, 573-574. Bursevî bu durumu şöyle açıklar: “Kutubta hâl olmaz, ilm-i ilahî olur. Yani tayy-ı arz, havada ve su üzerinde yürümek gibi harikalar olmaz. Zira rütbesi ubûdiyyet makamıdır. Onun için ismi Abdullah’tır. Avam takımı ise kevnî kerameti severler ve gösterenlere büyük alâka beslerler. Kutublar ise örtülüdür, kevnî vasıflarla perdelenirler. Onun için demişlerdir ki, kutbun Hakk ile muamelesi daima perde gerisindendir. Orada hitap sıfatı vardır, şuhûd sıfatı yoktur.” İsmail Hakkı Bursevî, Kitabu’l-Hitab, (1192 H.), s. 304.
|