Uyuşmazlik mahkemesi kararlari

K A R A R

Davacı : M. Y.

Vekili : Av. S. B.

Davalı : GenelKurmay Başkanlığı & Milli Savunma Bakanlığı
O L A Y : Davacı, İzmir/Bornova 57 nci Topçu Tugay Komutanlığı emrinde Hv.Svn.Onb. olarak askerlik görevini yapmakta iken, 26.02.2006 tarihinde çarşı iznine çıkmış; saat 14/20 sıralarında İzmir/Bornova Süvari Caddesi üzerinde, sivil şahıslar arasında silahlı çatışma meydana gelmiş, bu esnada olay yerinden geçmekte olan davacı sağ kolundan yaralanmıştır.

Davacı vekili, müvekkilinin askerlik yaptığı dönemde maruz kaldığı silahlı yaralanma sonucunda kolunda meydana gelen işlev kaybı nedeniyle uğradığı zararlara karşılık 1.500,00 YTL. maddi ve 1.500,00 YTL. manevi tazminatın ödenmesine karar verilmesi istemiyle genel idari yargı yerinde dava açmıştır.

İZMİR 3. İDARE MAHKEMESİ; 19.9.2007 gün ve E: 2007/1501, K: 2007/1336 sayı ile, 1602 Sayılı Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Kanununun Yüksek İdare Mahkemesinin Görevleri başlıklı 20.maddesinde; Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Türk Milleti adına; askeri olmayan makamlarca tesis edilmiş olsa bile, asker kişileri ilgilendiren ve askeri hizmete ilişkin idari işlem ve eylemlerden doğan uyuşmazlıkların ilk derece ve son derece mahkemesi olarak yargı denetimi ve diğer konularda gösterilen görevleri yapar. Ancak askerlik yükümlülüğünden doğan uyuşmazlıklarda, ilgilinin asker kişi olması şartı aranmaz. Bu Kanunun uygulanmasında asker kişiden maksat; Türk Silahlı Kuvvetlerinde görevli bulunan veya hizmetten ayrılmış olan subay, askeri memur, astsubay, askeri öğrenci, uzman çavuş, uzman jandarma çavuş, erbaş ve erler ile sivil memurlardır" hükmüne yer verilmiş olduğu; dava konusu olayda, davacının isteminin askerlik görevini yaptığı dönemde ve askerlik hizmeti dolayısıyla yaralanma olayına maruz kaldığı gerekçesiyle maddi ve manevi tazminat istemine yönelik olduğu, bu hususun çözümünün ise askeri işin irdelenmesi ile ilgili bulunduğu; bu durumda asker kişiyi ilgilendiren ve askeri işe ilişkin olan bu davanın görüm ve çözüm yerinin genel idari yargı değil, yukarıda anılan 1602 sayılı Kanunun 20.maddesi uyarınca askeri idari yargı olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş; bu karar kesinleşmiştir.

Davacı vekili, bu kez, aynı istekle, askeri idari yargı yerine dava açmıştır.

ASKERİ YÜKSEK İDARE MAHKEMESİ İKİNCİ DAİRESİ; 9.4.2008 gün ve E:2008/398, K:2008/491 sayı ile, Anayasanın, Askeri Yüksek idare Mahkemesinin görevleri, üyelerinin seçimi ve özlük hakları, kuruluşu, işleyişi ile yargılama usullerine ilişkin 157 nci maddesinde "Askeri Yüksek idare Mahkemesi, askeri olmayan makamlarca tesis edilmiş olsa bile, asker kişileri ilgilendiren ve askeri hizmete ilişkin idari işlem ve eylemlerden doğan uyuşmazlıkların yargı denetimi yapan ilk ve son derece mahkemesidir. Ancak askerlik yükümlülüğünden doğan uyuşmazlıklarda ilgilinin asker kişi olması şartı aranmaz" hükmünün bulunduğu; Askeri Yüksek idare Mahkemesinin görevlerini belirleyen, 1602 sayılı Askeri Yüksek idare Mahkemesi Kanununun 2508 sayılı Kanunla değişik 20 nci maddesinde, "Askeri Yüksek idare Mahkemesi Türk Milleti adına askeri olmayan makamlarca tesis edilmiş olsa bile, asker kişileri ilgilendiren ve askeri hizmete ilişkin idari işlem ve eylemlerden doğan uyuşmazlıkların ilk ve son derece mahkemesi olarak yargı denetimini ve diğer kanunlarda gösterilen görevleri yapar. Ancak, askerlik yükümlülüğünden doğan uyuşmazlıklarda, ilgilinin asker kişi olması şartı aranmaz. Bu kanunun uygulanmasında asker kişiden maksat, Türk Silahlı Kuvvetlerinde görevli bulunan veya hizmetten ayrılmış olan subay, askeri memur, astsubay, askeri öğrenci, uzman çavuş, uzman jandarma çavuş, erbaş ve erler ile sivil memurlardır" hükmü, aynı kanunun idari davalar ve yargı yetkisinin sınırı başlığı taşıyan 21 nci maddesinde de, 20 nci madde de belirtilen kişileri ilgilendiren ve askeri hizmete ilişkin idari işlem ve eylemden dolayı açılacak iptal ve tam yargı davalarının doğrudan doğruya ve kesin olarak Askeri Yüksek idare Mahkemesinde çözümlenip karar bağlanacağı hükmünün yer aldığı; Anayasanın ve 1602 sayılı Kanunun bu hükümleri karşısında bir davaya Askeri Yüksek İdare Mahkemesinde bakılabilmesi için; 1. İdari işlemin bir asker kişi göz önünde tutularak tesis edilmesi veya idari eylemin bir asker kişiye yönelmiş olması, yahut uyuşmazlığın askerlik yükümlülüğünden doğmuş olması, 2. Dava konusu idari işlem ve eylemin askeri hizmete ilişkin bulunması şartlarının birlikte gerçekleşmiş olmasının gerektiği; açıklanan mevzuata göre dava konusu olay incelendiğinde, davacının asker kişi olduğu hususunda şüphe bulunmamakla birlikte, tazminat davasına konu edilen zararın idari bir eylem veya işlemden kaynaklanmadığı, olayın askeri açıdan değerlendirilebilecek bir yanının olmadığı, dolayısıyla davada askeri hizmete ilişkinlik koşulunun bulunmadığı bu nedenle davaya bakma görev ve yetkisinin Askeri Yüksek idare Mahkemesine ait olmadığı sonuç ve kanaatine varıldığı gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş; bu karar kesinleşmiştir.

İNCELEME VE GEREKÇE :

Uyuşmazlık Mahkemesi Hukuk Bölümü’nün, Ahmet AKYALÇIN’ın Başkanlığında, Üyeler: Mustafa KICALIOĞLU, Mahmut BİLGEN, Turan KARAKAYA, Ayper GÖKTUNA, Serdar AKSOY ve Muhittin KARATOPRAK’ın katılımlarıyla yapılan 05.10.2009 günlü toplantısında:

l-İLK İNCELEME: Dosya üzerinde 2247 sayılı Yasa’nın 27. maddesi gereğince yapılan incelemeye göre, genel ve askeri idari yargı yerleri arasında anılan Yasa’nın 14. maddesinde öngörülen biçimde olumsuz görev uyuşmazlığı doğduğu ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesine ait dava dosyasının 15. maddede belirtilen yönteme uygun olarak, davacı vekilinin istemi üzerine son görevsizlik kararını veren mahkemece, genel idari yargı kararının kesinleşme durumunu gösteren onaylı bir örneğinin Başkanlık yazısı üzerine Uyuşmazlık Mahkemesi’ne gönderildiği ve usule ilişkin herhangi bir noksanlık bulunmadığı anlaşıldığından, görev uyuşmazlığının esasının incelenmesine oybirliği ile karar verildi.

II-ESASIN İNCELENMESİ : Raportör-Hakim Taşkın ÇELİK’in, davanın çözümünde genel idari yargının görevli olduğu yolundaki raporu ile dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Danıştay Savcısı Gülen AYDINOĞLU ile A.Y.İ.M Savcısı Murat GÜNDOĞAN’ın davada genel idari yargının görevli olduğu yolundaki sözlü ve yazılı açıklamaları da dinlendikten sonra GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:

Dava, Hv.Svn.Onb. olarak askerlik görevini yapmakta iken, çarşı iznine çıkan davacının; Cadde üzerinde, sivil şahıslar arasında meydana gelen silahlı çatışma esnasında yaralanması sonucu maruz kaldığı maddi ve manevi zararın tazminine karar verilmesi istemiyle açılmıştır.

Anayasa’nın 125.maddesinin son fıkrasında, idarenin kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlü olduğu kurala bağlanmış; 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 2/1-b. maddesinde, idari eylem ve işlemlerden dolayı hakları ihlal edilenler tarafından açılan tam yargı davaları, idari dava türleri arasında sayılmıştır.

Kamu hizmetlerinin yürütülmesi sırasında bireylerin uğradıkları özel nitelikteki zararların, idari faaliyet ile zarar arasında nedensellik bağının bulunması koşuluyla idarece tazmin edilmesi, idare hukukunun genel ilkelerindendir.

Davada, idari yargı yerlerinden hangisinin görevli olduğuna gelince:

Anayasa’nın 157. maddesinde, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi’nin askeri olmayan makamlarca tesis edilmiş olsa bile, asker kişileri ilgilendiren ve askeri hizmete ilişkin idari işlem ve eylemlerden doğan uyuşmazlıkların yargı denetimini yapan ilk ve son derece mahkemesi olduğu, ancak askerlik yükümlülüğünden doğan uyuşmazlıklarda ilgilinin asker kişi olması şartının aranmayacağı belirtilmiş; 20.7.1972 tarih ve 1602 sayılı Yasa’nın 25.12.1981 tarih ve 2568 sayılı Yasa ile değişik 20. maddesinde de aynı hüküm yer almıştır. Askeri Yüksek İdare Mahkemesi’nin bir davaya bakabilmesi için dava konusu idari işlem ya da eylemin “asker kişiyi ilgilendirmesi“ ve “askeri hizmete ilişkin bulunması” koşullarının birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir.

1602 sayılı Yasa’nın değişik 20. maddesinde, Türk Silahlı Kuvvetlerinde görevli bulunan veya hizmetten ayrılmış olan, subay, askeri memur, astsubay, askeri öğrenci, uzman çavuş, uzman jandarma çavuş, erbaş ve erler ile sivil memurlar asker kişi sayılmaktadır.

İdari eylemin “askeri hizmete ilişkin bulunması”, eylemin kanun ve nizamların Türk Silahlı Kuvvetlerine tanıdığı yetki ve görevlerin yerine getirilmesi amacına yönelik olması anlamını taşımaktadır. Askeri nitelikteki idari eylemi de, askeri kural ve gerekler çerçevesinde yürütülen askeri hizmet sırasındaki bir hareket, tutum veya meydana gelen ya da getirilen bir olay olarak tanımlamak olanaklıdır.

İdari eylemin “asker kişiyi ilgilendirmesi” için, eylemin bir asker kişiye yönelmesi, zarar verici etkilerini bir asker kişinin beden bütünlüğü veya malvarlığı sahasında meydana getirmiş olması gerekir.

Olayda, eylemin asker kişiyi ilgilendirmesi koşulu gerçekleşmiş ise de, tazminat davasına konu edilen zarar yönünden olayın askeri açıdan değerlendirilebilecek bir yanının bulunmadığı ve eylemin “askeri hizmete ilişkin bulunması” koşulunun gerçekleşmediği açıktır.

Bu duruma göre, uyuşmazlığa konu edilen tam yargı davasının görüm ve çözümünde genel idari yargı yeri görevli olduğundan, İzmir 3. İdare Mahkemesi’nce verilen görevsizlik kararının kaldırılması gerekmiştir.
SONUÇ : Davanın çözümünde GENEL İDARİ YARGININ görevli olduğuna, bu nedenle İzmir 3. İdare Mahkemesi’nin 19.9.2007 gün ve E: 2007/1501, K: 2007/1336 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ KALDIRILMASINA, 05.10.2009 gününde OYBİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.
* * *
Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanlığından:
ESAS NO : 2008/318

KARAR NO : 2009/204

KARAR TR : 05.10.2009

(Hukuk Bölümü)
Ö Z E T : Hissedarı olduğu taşınmazın tamamının izale-i şüyu davası sonucunda satın alınmasına karşın, taşınmazın bir kısmı üzerinde kamulaştırma şerhi bulunması üzerine; kamulaştırma şerhinin kaldırılması ve taşınmazın izale-i şüyu satışı gereği davacı adına tapuya tesciline karar verilmesi istemiyle açılan davanın, ADLİ YARGI YERİNDE çözümlenmesi gerektiği hk.