Üzrə tədqiqat Müəlliflər qrupu

2-ci cədvəl

Pensiyaçıların sayı və təyin olunmuş pensiyaların orta aylıq məbləği

(ilin əvvəlinə) cins bölgüsü faizlə

İllər	Min nəfər	Cins bölgüsü, faizlə		Təyin olunmuş pensiyaların orta aylıq məbləği, manatla		Qadınlar üçün təyin  olunmuş pensiyaların orta aylıq məbləğinin kişilərin pensiyasına nisbəti
		Qadınlar	Kişilər	Qadınlar	Kişilər
2000	1 202	55,4	44,6	12,5	13,6	92,4
2001	1 219	56,7	43,3	14,2	14,7	96,5
2002	1 245	57,3	42,7	14,3	15,3	93,8
2003	1 285	58,5	41,5	17,1	18,6	92,1
2004	1 327	59,0	41,0	23,1	24,8	93,2
2005	1 373	59,2	40,8	23,1	25,4	90,7
2006	1 399	59,7	40,3	27,4	30,2	90,7
2007	1 227	62,0	38,0	37,1	47,7	77,8

(Mənbə: Azərbaycanda qadınlar və kişilər-2007. Bakı-2007 )

Təyin olunmuş pensiyaların orta məbləği də qadınlar və kişilər üzrə fərqlənir. Göründüyü kimi, bütün dövrlərdə qadınlara ödənilən pensiyaların orta məbləği kişilərin pensiyasından aşağı olub. Həm də ödənilən pensiyaların orta məbləği artdıqca cinslər arasında pensiyaların məbləğləri arasında olan fərq də artıma doğru meyllidir: əgər 2000-ci ilin əvvəlində qadınlar üçün təyin  olunmuş pensiyaların orta aylıq məbləğinin kişilərin pensiyasına nisbəti 92,4 olubsa, 2007-ci ilin əvvəlinə bu rəqəm 77,8-ə düşüb (2-ci cədvəl). Bunu sxem 3-dən də aydın görmək olar. Bu, pensiyanın hesablanması zamanı pensiyaya çıxanların əvvəlki dövrlər üçün əsas götürülən orta əmək haqqının səviyyəsi ilə bağlıdır. Deməli, ölkəmizdə işləyən kişilərdə orta aylıq əmək haqlarının səviyyəsi işləyən qadınların aldıqları orta əmək haqqı ilə müqayisədə daıa yüksəkdir.

Sxem 3. Qadın və kişilərə illər üzrə təyin olunmuş pensiyaların orta aylıq məbləği

2-ci cədvəldən göründüyü kimi, 2000-ci ildən başlayaraq ölkədə olan pensiyaçıların ümumi sayında qadınların xüsusi çəkisi artmaqdadır. Belə ki, əgər 2000-ci ilin əvvəlinə bu nisbət qadınların xeyrinə təqribən 55:45 olmuşdusa, artıq 2007-ci ilin əvvəlinə 62:38 təşkil edib. Bu, bir tərəfdən, artıq yuxarıda qeyd olunduğu kimi, 55-60 yaşdan yuxarı əhali arasında qadınların say üstünlüyünə malik olması və bu yaşlarda kişilər arasında ölüm hallarının çoxluq təşkil etməsi ilə əlaqədardırsa, digər tərəfdən, qadınların kişilərə nisbətən daha aşağı yaşda (orta hesabla təqribən 5 il) pensiyaya çıxmaları ilə bağlıdır.

Hər il pensiyaların yeni təyin olunduğu pensiyaçılar arasında da qadınlar hər zaman say üstünlüyünə malikdirlər: əgər 2000-ci ilin əvvəlinə ilk dəfə pensiya təyin olunan qadınlarla kişilər arasında nisbət 55:45 idisə, 2007-ci ilin əvvəlinə 65:35 olub (3-cü cədvəl).

3-cü cədvəl

2000-2007-ci illərdə pensiya təyin olunmuş pensiyaçıların sayı (ilin əvvəlinə)

Nəfər və cins bölgüsü, faizlə

İllər	Nəfər		Cins bölgüsü
	Qadınlar	Kişilər	Qadınlar	Kişilər
2000	34 975	29 240	54,5	45,5
2001	44 219	31 237	58,6	41,4
2002	47 980	33 725	58,7	41,3
2003	53 784	37 730	58,8	41,2
2004	62 458	41 428	60,1	39,9
2005	56 238	35 239	61,5	38,5
2006	49 244	29 407	62,6	37,4
2007	40 082	21 582	65,0	35,0

(Mənbə: Azərbaycanda qadınlar və kişilər-2007. Bakı-2007 )

2003-cü ilədək pensiyaya çıxan insanların sayı ildən-ilə artıma meylli olub (2000-ci ilin əvvəlində yeni pensiyaçıların sayı 64215 nəfər olduğu halda, 2004-cü ilin əvvəlində 103886 nəfər təşkil edib). 2004-cü ildən başlayaraq onların sayı azalmağa başlayıb və 2007-ci ilin əvvəlinə yeni pensiyaçıların ümumi sayı 61664 nəfərə düşüb: bunların 40 mini (65,0 faizi) qadın, 21600-ü (35,0 faizi) isə kişi olub. Lakin bu illərdə də pensiyaya çıxanalrın sırasında kişilərin sayının azalma tempi qadınların sayının azalma tempini qabaqlayıb (bax: Sxem 4).