V bob. Xalq hokimiyatchiligining konstitutsiyaviy asoslari l-§. Hokimiyat tizim id a d a V la t h okim iyati

0 ‘zbekistonda davlat hokimiyatining birdatt-bir man-
bai xalq bo'lib, davlat xalqning irodasini ifodalaydi, uning man-
faatlariga xizmat qiladi",' 
—
degan so'zlar ko nstitutsiyada ham 
o‘z o'rnini topdi va am alda ham namoyon bo‘lmoqda.
Davlat hokimiyati faqat qonun vakolat bergan o rg a n la r tomo­
nidan am alga oshirilishi dem okratik huquqiy davlat shartlaridan 
biridir. Davlat hokimiyati jamiyat hayotiga kuchli t a ’sir qiluvchi 
vosita ekan, u ham turli t a ’sirlardan o'zini him oya qilishi kerak.
Bu, en g avvalo, boshqa qonunda b elg ilan m ag an o rg an lar va 
tartibda davlat hokimiyatini am alga oshirishga yo
‘1
qo'ymasligi 
bilan ta ’minlanadi.
Konstitutsiyamizning 7-moddasida: “Konstitutsiyada nazarda 
tutilm agan tartibda davlat hokimiyati vakolatlarini o‘zlashtirish, 
hokimiyat idoralari faoliyatini to'xtatib qo‘yish yoki tugatish, hoki- 
miyatning yangi va muvoziy tarkiblarini tuzish K onstitutsiyaga xilof 
hisoblanadi va qonunga binoan javobgarlikka tortishga asos bo'ladi”, 
deb belgilanib, bu masala huquqiy tomondan hal qilingan.
Bu yerda bir necha h arak a t qonunsiz hisoblanib, taqiqlangan. 
Bular: birinchidan, davlat hokimiyati vakolatlarini o'zlashtirish. 
Bu degani bir hokimiyat organini boshqa h o k im iy at o rg an i vako- 
latini egallab olishi yoki boshqa tuzilm alar, ja m o a t birlashmalari 
to m o n id an hokimiyat o rg an la rin in g vakolatlarini eg allab olishi na­
zard a tu tilg an . Ikkinchidan, asossiz ravishda hokim iyat idoralari 
faoliyatini to'xtatib qo'yish yoki butu n lay tu g a tis h . Uchinchidan, 
K onstitutsiya va qonunlarda k o'rsatilgandan ta sh q a ri yan g i or-
1 Karim ov I.A. 0 ‘zbekiston — kelajagi buyuk davlat. — Т.: 0 ‘zbekiston, 1992. 38-bet. 
94
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

ganlar tuzish yoki m avjud o rg an la rg a o'xshash o rg an la r tuzish. 
Bunday h a ra k a tla r q o n u n g a xilof hisoblanadi. Sababi har qanday 
qonuniy tuzilrnalarni (o rg aniarn in g ) faoliyatini to'xtatish yoki 
tugatish, vakolatlarini o'zlashtirish, yangi o rg an lar tuzish kons­
titutsiyaviy t u z u m g a xavf soladi, b o shqaruvni izdan chiqaradi, 
natijada, fuq aro lar x av fsizlig ig a va barqarorlikka p u tu r yetka- 
zadi.
Bunday noqonuniy tuzilrnalarni tuzish, qonuniy davlat hokimi­
yati o rg an la rin in g faoliyatini to ‘xtatishga urinish hollari O'zbe- 
kistonda bo'lgan. N a m a n g a n d a bir g u ru h kim salar 90-yillarning 
boshida o'zlaricha tartib o'rnatish maqsadida qonunsiz tuzilmalar 
tuzib, hokimiyat organlari vakolatlarini egallab, jazolovchi o rgan­
iarning o'rnini bosishga h arakat qilishgan. Natijada, N am anganda 
beboshlik vujudga kelgan, faqat qonuniy hokimiyat organlarining 
aralashuvi natijasida qonuniy hokimiyat organlarining o'rnini bo­
sishga qaratilgan h arak a t o'z vaqtida to'xtatilgan va ko'plab qon 
to'kilishlarining oldi olingan.
H o k im iy at v ak o latla rin i o'zlashtirish, faoliyatini to 'x tatish
yoki tu g a tish , noqonuniy tu zilm alar tuzish og 'ir oqibatlarga olib 
kelishi tufayli, ana s h u n d ay holatlarda qonunga binoan javobgar- 
likka to r tis h g a aso s bo'ladi. Bunday harakatlar uchun O'zbekiston 
Respublikasi Jinoyat kodeksining “Hokimiyat, boshqaruv va ja- 
moat birlashm alari o rg a n la rin in g faoliyat tartibiga qarshi jino- 
y atlar” deb n o m la n g a n beshinchi bo'limida jinoiy javobgarlik bel­
g il a n g a n 1.