V. S. Raxmanova

---

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
O‘RTA MAXSUS, KASB-HUNAR TA’LIMI MARKAZI
V. S. RAXMANOVA
DЕFЕKTOLOGIYA ASOSLARI
(korreksion pedagogika)
Kasb-hunar kollejlari uchun o‘quv qo‘llanma
Ikkinchi nashr
TOSHKЕNT
«NISO POLIGRAf»
2017

---

UO‘K: 616.89(075)
KBK 74.3
R 11
Raxmanova V.S.
Defektologiya asoslari (korreksion pedagogika). Kasb-hunar 
kollejlari uchun o‘quv qo‘l lanma. / V. S. Raxmanova. O‘zR Oliy va 
o‘rta-maxsus ta’lim va zirligi, O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi 
markazi. – T.: «Niso Poligraf». – 168 b.
UO‘K: 616.89(075)
KBK 74.3
T
aqrizchilar:
Rasulova Muhabbat – 
MMXQTMORO‘MM, p.a.n., dotsent,
Umarova Zuhra – 
MMXQTMORO‘MM metodisti.
Mazkur o‘quv qo‘llanma Pеdagogika kollеjining «Maktabgacha ta’lim 
yo‘nalishi»da bilim oluvchi o‘quvchilar uchun Oliy va o‘rta maxsus, 
kasb-hunar ta’limi O‘quv-mеtodik Birlashmalar faoliyatini Muvofiqlashti-
ruvchi Kеngashning 05.05.2010-yildagi 1-sonli qaydnomasi bilan 
tasdiqlashga tavsiya etilgan va O‘zOO‘MTVning 234-sonli buyrug‘i bilan 
17.06.2010-yil da tasdiqlangan kasb-hunar kollеjlari uchun «Dеfеktologiya 
asoslari» fanidan O‘quv dasturi asosida yaratilgan.
O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi ilmiy-metodik 
Kengashi tomonidan nashrga tavsiya etilgan
ISBN 978-9943-375-77-2
© V. Raxmanova, 2017
© «Niso Poligraf», 2017

---

3
MUQADDIMA
O‘zbekiston Respublikasi davlat mustaqilligining birinchi 
yilla ridan boshlab «O‘zbekiston Respublikasining Konstitut-
siyasi», «Ta’lim to‘g‘risida»gi Qonuni, «Kadrlar tayyorlash milliy 
dasturi» va boshqa bir qator qonunlar asosida yaratilgan malakali 
kadrlar tayyorlash tizimi o‘zining strategik maqsadlariga ega 
ekanligini isbotlab berdi.
2017–2021-yillarda «O‘zbekiston Respublikasini rivojlanti-
rishning beshta ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha harakatlar stra-
tegiyasi»da hamda «Xalq bilan muloqot va inson manfaatlari 
yili» Davlat dasturida belgilangan vazifalarni amalga oshirishda 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev 29-
dekabr kuni imzolagan «2017–2021-yillarda maktabgacha ta’lim 
tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi 
qarori muhim ahamiyatga ega. Maktabgacha ta’lim sifatini 
oshirish, maktabgacha ta’lim muassasalarida bolalarni maktabga 
sifatli tayyorlashni tubdan yaxshilash, ilg‘or xorijiy tajribani 
hisobga olgan holda bolalarni har tomonlama intellektual, 
axloqiy, estetik va jismoniy rivojlantirish sharoitlarini yaratish; 
ta’lim-tarbiya jarayoniga jahon amaliyotida keng qo‘llaniladigan 
zamonaviy ta’lim-tarbiya jarayoniga jahon amaliyotida keng 
qo‘llaniladigan zamonaviy ta’lim dasturlari va texnologiyalarini 
joriy etish kabilar Dasturning asosiy maqsadli vazifalari 
va yo‘nalishlari sifatida alohida ajratib ko‘rsatilgan. Ushbu 
masalalarni hal etishda maktabgacha ta’lim muassasalarining 
xodimlari kompetentligi muhim ahamiyatga ega. Qo‘yilgan 
hozirgi davr talablaridan kelib chiqqan holda rivojlanishida 
nuqsoni bo‘lgan bolalarni ham jamiyatning faol a’zolariga 

---

4
aylantirish lozim. Buning uchun maxsus segregatsion hamda 
integratsiyalashgan, inkluziv shakldagi ta’lim sohasiga yetuk 
mutaxassislar tayyorlash talab etiladi.
Maktabgacha yoshdagi bolalar bilan ishlaydigan mutaxassislar, 
ota-onalar, jamoatchilik jismoniy yoki ruhiy rivojlanishida nuq-
soni bo‘lgan alohida yordamga muhtoj bolalar haqida to‘g‘ri 
tushun chaga ega bo‘lib, ularni umumta’lim maktablarida me’yor-
da rivojlangan tengdoshlari orasida hamma qatori o‘qishini 
ta’minlashlari lozim.
«Defektologiya asoslari» qo‘llanmasini yaratishda korrek-
sion pedagogikaga oid tiflopedagogika, surdopedagogika, oligo-
f renopedagogika, logopediya fanlari bo‘yicha ma’lumotlar 
tahlil etildi, jismoniy yoki ruhiy rivojlanishida nuqsoni bo‘lgan 
bolalar haqidagi zamonaviy ma’lumotlar, turli kamchiliklarning 
kelib chiqish sabablari, o‘ziga xos xususiyatlari, ular bilan olib 
boriladigan korreksion, kompensatsiya ishlarining mazmuni yori-
tildi. Maktabgacha ta’lim muassasasida va maktabda boladagi 
ulgurmovchilikning oldini olish, bartaraf etish shakl va usullari, 
ixtisoslashtirilgan ta’limga jalb etiladigan bolalarni saralash, 
tashxis qo‘yish, tibbiy-pedagogik, kasb-hunarga yo‘naltiruvchi 
tashxis markazi faoliyati haqidagi ma’lumotlar keltirilgan.

---

5