Veri elde etme yöntemleri

Verilerin Kaydedilmesi

Belgesel taramada başarılı olmanın temel koşulu iyi bir kayıt sistemi ile yürütülmesidir. Belgesel taramanın özünü “not alma” işlemi oluşturur. Taranan kaynaklardaki parçalar aslında çok azdır. Fakat kendi aralarında bütünleşmelidir. Bu sebeple kaynaklar araştırmacının sürekli eli altında olsa dahi not almaktan kaçınılmamalıdır. İki şekilde not alınabilir:

▪ Doğrudan aktarma: Kaynaktaki özgün yapı içerik ve ifadenin aynen aktarılmış halidir.

▪ Dolaylı aktarım: Araştırmacının yararlanmak istediği ana fikir aynen alınır fakat araştırmacı bunu kendi ifadesi ile yeniden yazar.

Bir kaynaktan not alınırken alınan notun şu temel ilkelere uygun olması sağlanmalıdır.
a) Amaca Uygunluk: Araştırmanın işlevsel amaçları ve geçici ana hatları, toplanacak verinin türünü ve ölçüsünü saptamanın en iyi ölçütleridir.
b) Kaynağa Uygunluk: Alınan her not alındığı kaynaktaki anlamını yansıtabilmelidir. Bir kimseyi yazmadığı ya da söylemediği bir şeyi yazmış ya da söylemiş gibi göstermek bağışlanması güç bir yanlışlıktır. Önce her kaynak belli bir bütünü ile incelenmeli, alınacak not bu bütündeki yeri ve anlamını yansıtacak şekilde olmalıdır.
c) Gerçeğe Uygunluk: Bir belgeden not almadan önce bilimsel kuşkuculuğun da bir gereği olarak onu tümüyle ve yararlanmak istenen yönüyle, sıkı bir eleştiriden geçirmek gerekir. Bu eleştiri belgenin gerçekliği, içeriğin geçerlilik ve güvenirliği bakımından yapılmalıdır.

Yazılı Kaynaklardan Veri Elde Etmenin Kuvvetli ve Zayıf Yönleri

Kuvvetli Yönleri
●Ekonomik Oluşu: Daha çok başkalarınca toplanmış veriler kullanıldığından özellikle diğer veri toplama yöntemleri ile karşılaştırıldığında son derece ekonomiktir.

●Güvenilir Oluşu: Kaynak olarak kullanılan belgelerde bir değişme söz konusu olmadığından veri toplama işleminde güvenilirlik en üst düzeylere çıkabilir.

●Tepkiselliğin Olmaması: Görüşme veya gözlem yöntemlerinde olduğu gibi deneklerin tepki göstermesi gibi bir ihtimal yoktur.

●Kaynak Hacminin Geniş Olması: Tarihsel süreç içerisinde yazılı literatürün ulaştığı hacim düşünüldüğünde, kaynak sıkıntısı çekilmeyeceği açıktır.

●Uzun Vadeli Oluşum: Özellikle zaman kısıtının olmadığı araştırmalarda yazılı kaynaklar uzun vadeli bilgiler içerir.

●Örneklem Büyüklüğü: İstenilen zaman dilimi ile ilgili, istenilen boyutta materyale ulaşılabilir olması önemli bir yararıdır.

Zayıf Yönleri
●Yazılı İletişim Tekniğinin Sınırlı Oluşu: Bir yazarın yazmak istediği ile okuyucunun anladığı ve anlaması gerekenler farklı olabilir. Bu da iletişimi son derece güçleştirir.

●Geçmişe Dayalı Oluşu: Araştırmanın toplanan veriler yönünden tamamen önceki araştırmalara dayalı oluşu zayıflık kaynağıdır. Toplanmış bilgilerin kullanılan tanımlar ve izlenen yöntemler yönünden yanlış izlenimler yaratması mümkündür.

●Ulaşma Zorluğu: Kitaplık ve belge kaynaklarının iyi düzenlenmediği durumlarda tekniğin uygulanması güçleşebilir. Veri kaynaklarımızın gizlilik niteliği taşıması durumunda ulaşma zorluğu karşımıza çıkabilir. Ayrıca elde ettiğimiz kaynaklarda eksik ya da kayıp bilgiler olabilir.

●Kişisel Yetenek Gerektirmesi: Araştırmacı yazılı kaynaklardan veri elde etme yöntemini kullanacaksa, bilgi toplama, sınıflama ve senteze varabilme yeteneğine sahip olmalıdır.

Yazılı Kaynaklardan Yararlanırken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

Yapılacak araştırmalar sırasında düzmece pek çok belgeyle karşılaşılabilir. Araştırmayı daha güvenli bir şekilde yürütebilmek için, kullanmaya karar verilen veri grubu, başka kaynaklardan doğrulanmalıdır.

Araştırmacı dokümanların kullanılmasına gerçekten ihtiyaç olup olmadığını, varsa ne tür dokümana ihtiyaç olduğunu, nereden elde edilebileceğini, dokümanlara ulaşmak için ihtiyaç duyacağı kişilerin olup olmadığını düşünmelidir.
Yazılı kaynaklardan bilgi alınırken okuma ve not alma tekniklerinin bilinmesinde yarar vardır. Çünkü kaynak araştırmasında bilgi toplama okumaya dayanır. Okunması gereken çok sayıda kitap olduğu için, elde edilen bilgilerin mevcut bilgilerle karşılaştırılması ve sonuçların çıkarılması çok zaman alır. Bu sebeple araştırmacının okuma ve not alma ilgili eserlerden yararlanarak hızını artırması faydalı olur.
Temin edilebilecek tüm yazılı kaynaklara ulaştıktan sonra, araştırma için kendi bibliyografyasını oluşturma yoluna gidilmelidir. Yani araştırmada kullanılan her referans ’adı soyadı, tarihi, basım yeri ve firması ‘ gibi bilgiler de eklenerek listelenmelidir.

3.2 GÖZLEM YÖNTEMİ İLE VERİ ELDE EDİLMESİ
Gözlem: Bir şeyi iyi anlamak için onun kendi kendine ortaya çıkan çeşitli belirtilerini gözden geçirmektir. Gözlem, insanoğlunun günlük hayatının büyük bir kısmını oluşturur. İnsan sahip olduğu bilgilerin büyük bir çoğunluğunu gözlem yoluyla edinir. Bilimsel bir amaca bağlı olmayan bu gözleme ‘doğal gözlem’ denir. İş görüşmeleri sırasında yapılan mülakatlarda kişinin işe uygun olup olmadığına gözlem yoluyla bakılır. Ayrıca bazı ülkeler vize işlemleri sırasında yüz yüze görüşme talep ederler, kişinin ülkeye gitme amacını gözlem yoluyla anlamak isterler.

Araştırmada gözlem ise gerçek hayat içinde olup bitenlerin araştırmacı tarafından izlenerek kaydedilmesi tekniğidir.

Gözlemde Olması Gereken Özellikler:

• 
  Belirli bir araştırma amacına hizmet etmelidir.
  
• 
  Araştırmacı tarafından önceden planlanmış bir faaliyet olmalıdır.
  
• 
  Gözlem sonuçları sistematik olarak kaydedilmelidir.
  
• 
  Tutarlılık ve geçerlilik açısından gözlem sonuçları kanıtlanabilmelidir.
  

Gözlemin Kullanıldığı Alanlar:

Psikoloji, Sosyoloji, Biyoloji, Tıp(hem gözlem hem deney),Astronomi, Edebiyat, Coğrafya, Fizik, Kimya, Sanat vb alanlarında gözlem yöntemi kullanılır.

Örneğin;

●Bir doktorun hastasına teşhis koyması,

●Bir uzay bilimcinin teleskopla gök cisimlerini gözlemlemesi,

●Bir psikologun teşhis koyarken hastasının hal ve hareketlerini gözlemlemesi,

●Bir biyologun hayvanlar alemini tanımak amacıyla gözlemlemesi ve bu gözlemler sonucu oluşturulan belgeseller.

Canlılardan, özellikle insanlardan, öteki tekniklerle veri toplarken bunların oldukları gibi değil de görünmek istedikleri gibi davranma eğilimleri verinin güvenilirliği açısından risk oluşturmaktadır. Fakat bu risk gözlem tekniğinde minimumdur. Ayrıca, bazı durumlar vardır ki gerekli bilgiler ancak gözlemle elde edilebilir, hayvanların doğada kurdukları yaşam düzeni, konuşamayan bir çocuğun belli bir olay karşısında gösterdiği davranışlar gibi.