Gözlem Çeşitleri:
●Süresine göre gözlem çeşitleri
●Yapısına göre gözlem çeşitleri
●Yapıldığı yere göre gözlem çeşitleri
●Uygulama biçimine göre gözlem çeşitleri
Süresine Göre Gözlem Çeşitleri
1-Sürekli gözlem: Sürekli gözlemde incelenen olay başından sonuna kadar izlenir. Güneş tutulması gözlemi sürekli gözleme örnektir.
2-Zamanı gelince gözlem: Zamanı gelince gözlemde olay belirli bir zaman kısıtı içinde gözlenir. Örneğin; yarasaların beslenme şekli araştırılırken bu hayvanları sadece gece gözlemleriz. Çünkü gündüz avlanmaz, uyurlar.
3-Aralıklı gözlem: Aralıklı gözlemde rasgele veya belirlenmiş zaman aralıklarında yapılan gözlemlerdir. Bir makinenin belirli aralıklarla gözlenmesi veya kolesterol problemi olan bir hastanın belirli aralıklarla kontrol edilmesi buna örnek olarak verilebilir.
Yapısına Göre Gözlem Çeşitleri
1-Doğrudan doğruya gözlem: Duyu organlarımızla yapılan gözlemdir.
Bir olayı gözlemlerken öncelikle duyma, görme gibi duyularımızı kullanırız.
2-Araçla yapılan gözlem: Belli gözlemsel araçlar kullanılarak yapılan gözlemdir.
Bilim adamlarının uzaydaki cisimleri gözlemlerken teleskop kullanmaları, hücreleri incelemek için mikroskop kullanmaları buna örnek verilebilir.
Yapıldığı Yere Göre Gözlem Çeşitleri
1-Doğal ortamında yapılan gözlem: Olayları doğal ortamında gözlemleme biçimidir. Örneğin öğretmenlerle öğrenciler arasındaki ilişkiyi gözlemlerken bunu doğal ortamında yani sınıfta yapmalıyız.
2-Laboratuar ortamında yapılan gözlem: Olayları laboratuar ortamında gözlemleme biçimidir. Laboratuar ortamında yapılan tüm deneyler bir anlamda da gözleme örnektir.
Uygulama Biçimine Göre Gözlem Çeşitleri
1-Dışarıda gözlemleme: Gözlenenin gözlemciyi görme olasılığı olmadan gözlemleme biçimidir. Polislerin suçluları sorgularken bir yüzü aynalı camla çevrilmiş sorgu odalarını kullanmaları bu duruma örnektir.
2-Katılarak gözlemleme: Gözlemcinin gözlemlenen kişilerle birlikte olduğu ve onlardan biri gibi davrandığı gözlem biçimidir. Casusların, bilgi edinilmesi gereken gruplara katılıp onlardan biriymiş gibi davranarak gözlem yapması buna örnek verilebilir.
Bir Gözlemcide Olması Gereken Özellikler
Gözlemcilerin, gözlem yapma konusunda uzmanlaşmış kişiler tarafından eğitilmiş olması gerekir. Planlanan gözlem sürecinde eğitilmeleri ve bu eğitim sonunda başarı gösterenlerin gözlemci olarak seçilmesi gerekir.
Bu eğitimde; gözlemin amacı, nelerin ne şekilde gözlemleneceği, gözlemlerin ne şekilde kaydedileceği gibi konular yer alır. Bu eğitimin uygulamaya dönük olması çok önemlidir.
İyi bir gözlemcinin;
▪Zeki olması
▪Gözlem yapacağı konuda ön yargısı olmaması
▪Duyarlı ve dikkatli olması
▪Gözlenenleri olumsuz yönde etkileyebilecek (din, dil gibi) özelliklerden bağımsız olması
▪Bazı özel bilimsel araştırmalarda kişinin gözlem yapacağı konuda uzman olması istenir.
Gözlem Formunun Hazırlanması
Gözleme başlanmadan önce nasıl bir plan izleneceğinin tasarlanması gerekir. Bunun için gözlem formu kullanılır.
Gözlem formunda olması gereken özellikler:
●Gözlem formu olabilecek bütün durumların bilgilerini içermelidir.
●Bilgiler belli bir düzen içinde olmalıdır.
●Bilgilerin açık bir şekilde elde edilmesine yönelik olmalıdır.
●Çelişen bilgi içermemelidir.
●Dereceleme ölçekleri ve karşılaştırma çizelgelerinden yararlanılmalıdır.
GÖZLEM FORMU ÖRNEĞİ
Öğrencilerin Sosyal Uyumunu Tespit Etmeye Yönelik Gözlem Formu
Öğrencinin
Adı Soyadı :
Okulu :
Sınıfı ve Şubesi:
Numarası :
Çocuklarla oynadığı görülüyor mu? ( ) Evet ( )Hayır ( ) Bazen
-
Genel olarak kaç kişilik gruplar içinde oynar? ( ) Evet ( ) Hayır ( ) Bazen
-
Arkadaşları onunla oynamayı severler mi? ( ) Evet ( ) Hayır ( ) Bazen
-
Bir grubun lideri veya üyesi olduğu görülüyor mu? ( ) Evet ( ) Hayır ( ) Bazen
-
Teneffüslerde ve diğer dinlenme zamanlarında sınıfa veya bir köşeye kapanarak kendi kendine oturur mu? ( ) Evet ( ) Hayır ( ) Bazen
-
Arkadaşları ile konuşurken bağırır veya çok çekimser davranır mı?
( ) Evet ( ) Hayır ( ) Bazen
-
Arkadaşları ile şakalaşır mı? ( ) Evet ( ) Hayır ( ) Bazen
-
Arkadaşları şakalarına cevap verirler ve şakalarını kabul ederler mi?
( ) Evet ( ) Hayır ( ) Bazen
-
Şakaların sonu kavgaya veya tatsız bir duruma kadar gider mi?
( ) Evet ( ) Hayır ( ) Bazen
-
Başka çocukların yaptıklarını sık sık kopya eder mi? ( ) Evet ( ) Hayır ( ) Bazen
-
Arkadaşlarının hareketlerini taklit ederek onlarla alay eder mi?
( ) Evet ( ) Hayır ( ) Bazen
-
Sınıf içinde herhangi bir akran grubunun veya çetenin üyesi mi?
( ) Evet ( ) Hayır ( ) Bazen
-
Liderlik yaptığı olur mu? ( ) Evet ( ) Hayır ( ) Bazen
13-Başkalarını körü körüne takip ettiği görülür mü? ( ) Evet ( ) Hayır ( ) Bazen
14-Başkalarına yardım etmeyi sever mi? ( ) Evet ( ) Hayır ( ) Bazen
15-Gerektiğinde başkalarından yardım almayı kabul eder mi? ( ) Evet ( ) Hayır ( ) Bazen
16-Kendinin olan bir araç veya gereci başkalarıyla paylaşmayı sever mi?
( ) Evet ( ) Hayır ( ) Bazen
17-Kendinde olmayan bir şeyi arkadaşları kendine vermeye gönüllü davranırlar mı?
( ) Evet ( ) Hayır ( ) Bazen
18-Arkadaşlarının kendi ile alay ettiğinden şikayetçi olur mu?
( ) Evet ( ) Hayır ( ) Bazen( )
19-Bir oyunda sıranın kendisine gelmesini bekleyebilir mi?
( ) Evet ( ) Hayır ( ) Bazen( )
20-Arkadaşlarının hatalarını hemen şikayet eder mi? veya onların hemen yüzüne vurur mu?
( ) Evet ( ) Hayır ( ) Bazen
21-Başkalarının samimi eleştirilerinden rahatsız olur veya kabullenmekte zorluk çeker mi?
( ) Evet ( ) Hayır ( ) Bazen
22-Başkalarının oyuncaklarını ellerinden çekip alır mı? ( ) Evet ( ) Hayır ( ) Bazen
23-Başkalarının yaptıklarını küçük görür mü? ( ) Evet ( ) Hayır ( ) Bazen
24-Başkalarının yaptıklarını kırar veya bozar mı? ( ) Evet ( ) Hayır ( ) Bazen
Sonuç:
...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Değerlendirme:
Öğretmen yukarıdaki 26 soruya ve bu sorulara ekleyeceği daha başka sorulara göre öğrencinin sosyal uyumunu gözleyerek karşısındaki kutucukların içini işaretleyerek
öğrencinin ne dereceye kadar okula ve sınıfa sosyal uyumunu gerçekleştirebildiğini anlayabilir. Yukarıdaki sorulardan birinci sütundaki işaretler çok ise çocuğun sosyal uyumunun iyi olmadığını, ortadaki sütundaki işaretler çok ise orta bir sosyal uyumunun olduğunu, sağdaki üçüncü sütunda bulunan işaretler çok ise, sosyal uyumunun iyi olduğu kanısına varılabilir. Bunlara puan vermek de mümkündür. Öğrencinin heyecansal uyumunu değerlendirirken yaptığımız gibi, birinci sütundaki işaretlere (-2), ikinci sütundaki işaretlere (+1), üçüncüdekilere de (+2) puan vererek öğrencinin gözlem sonucunda saptadığımız sosyal uyumunu puanla ölçmüş oluruz. Buna göre eğer bir çocuk birinci sütunda 15, ikincide 4, üçüncüde 2 işaret almışsa puanın (-30+4+4= -22 )’dır. Böyle bir öğrencinin sosyal gelişimi üzerinde durmak gerektiği ortaya çıkar.
Dostları ilə paylaş: |