Vii-xi siniflər üçün V. M. Abbasov, M. M. Abbasov, A. H. Əliyev, M. S. Fərəcov, V. S. Əliyev

4. Təlim prosesi şagirdyönümlü olmalıdır. Yəni tədris və təlim prosesi bütövlükdə hər bir şagirdin maraq və tələbatlarının ödənilməsinə, onun istedad və qabiliyyətlərinin, potensial imkanlarının inkişafına yönəldilməlidir.

5. Təlim və tədris inkişafetdirici olmalıdır. Dərs prosesində və dərsdənkənar məşğələlərdə şagirdlərin idrak fəallığı izlənilməli, nailiyyətləri təhlil edilməli, aktiv və interaktiv üsullarla onların bacarıq və vərdişləri inkişaf etdirilməlidir.

6. Dəstəkləyici təlim mühiti yaradılmalıdır. Tədris-təlim prosesi münasib maddi-texniki baza və sağlam mənəvi-psixoloji şəraitdə təşkil edilməli, keyfiyyətin və səmərəliliyin yüksəldilməsi üçün əlverişli və təhlükəsiz mühit yaradılmalıdır

Ümumtəhsil məktəblərində kimyanın tədrisinin əsas reallaşdırılma forması olan dərslərə müasir dövrdə aşağıdakı tələblər qoyulur:

1. Dərsdə həyata keçirilən təlim-tərbiyə, proseslərinin ideya-siyasi səviyyəsi dövrün, zamanın tələblərinə cavab verməlidir: müstəqil Vətənimizin mənafeyinə xidmət etməli, gənclərdə vətəninə, xalqına və dövlətinə dərin məhəbbət hissləri aşılamalı, sağlam mənəviyyat formalaşdırmalıdır, yeni təfəkkürlü insan tərbiyə etməlidir.

2. Öyrədilən tədris materiallarının məzmunu yüksək elmi səviyyədə olmalı, kimya

elminin inkişafını əks etdirməlidir. Dərsliklərin və başqa tədris materiallarının məzmunu həmişə elmin inkişaf səviyyəsindən müəyyən qədər geri qaldığını nəzərə alaraq müəllim tədris olunan mövzu ilə bağlı ən son yenilikləri şagirdlərə çatdırmalı, lakin bu zaman onların vacib olmayan məlumatlarla çox yüklənməsinə yol verməməlidir.

3. Hər bir dərsin ümumpedaqoji, tərbiyəedici və inkişafetdirici məqsədləri əvvəlcədən dəqiq müəyyənləşdirməli, dərsin quruluşu və bütün mərhələlərinin reallaşdırılması həmin məqsədlərə nail olmağa yönəldilməlidir.

4. Müəllim dərsin tipinə uyğun olaraq elə təlim metodları və priyomlarından istifadə etməlidir ki, onlar həm dərsin məqsədlərinin həyata keçirilməsinə və təlimin məzmununa müvafiq olsun, həm də şagirdlərin idrak fəallığını, təfəkkürünü və hafizəsini inkişaf etdirsin, onlarda arayıb-axtarmaq, tədqiq etmək həvəsi yaratsın.

5. Müasir kimya dərsinə verilən mühüm tələblərdən biri də dərsdə şagirdlərin müstəqil işlərə geniş miqyasda cəlb edilməsidir. Müstəqil işlərin genişləndirilməsi və mürəkkəbləşdirilməsi yuxarı siniflərə keçdikcə, həmçinin, bir sinif daxilində tədricən artırılmalıdır. Burada sinif şagirdlərinin ümumi inkişaf səviyyəsi və onların işlədiyi şərait də nəzərə alınmalıdır.

6. Müasir kimya dərsi müxtəlif əyani vasitələrlə, o cümlədən texniki təlim vasitələri ilə təchiz olunmalı, onlardan dərsin məqsədinə uyğun istifadə olunmalıdır. Dərsdə tələb olunan bütün kimyəvi təcrübə növləri nümayiş, laborator təcrübələri, eksperimental məsələ həlli və b. tətbiq edilməlidir.

7. Dərs prosesində proqram materialının öyrənilməsi həyatla, istehsalatla əlaqələndirilməlidir.

8. Dərsdə mümkün olan fəndaxili və fənlərarası əlaqələrdən geniş istifadə olunmalı, yeni materialların öyrənilməsi inteqrativ formada aparılmalıdır.

9. Müasir dərsdə kollektiv, kiçik qrup və fərdi təlim formaları optimal şəkildə birləşdirilməli, müstəqil işlərin həm fərdi, həm də qruplar şəklində yerinə yetirilməsi vərdişləri möhkəmləndirilməlidir.

10. Dərsin bütün hissələri və mərhələləri biri-birini tamamlamalı, məntiqi ardıcıllığa əməl olunmalı, hər bir hissəyə ayrılan vaxt düzgün müəyyənləşdirilməli, həm müəllimdə, həm də şagirdlərdə vaxta qənaət etmək vərdişi yaranmalıdır.

11. Müasir dərsin mühüm tələbindən biri də müntəzəm olaraq şağirdlərin bilikləri və

praktik bacarıqlarının inkişafına nəzarət etmək, onların səviyyəsini qiymətləndirməkdir Bunun üçün sistematik şəkildə cari və dövri yoxlamalar (şifahi və yazılı) keçirilməli, nəticələr təhlil olunmalı, şagirdlərin özlərinə və onların valideynlərinə çatdırılmalıdır.

12. Dərsdə mehribançılığa və qarşılıqlı hörmətə, etibara söykənən işgüzar mühit yaradılmalı, şagirdlər azad və rahat şəraitdə fəaliyyət göstərməlidir. Dərs prosesində gərginliyin, yorulmanın aradan qaldırılması üçün hərdən emosional çıxışlara da yer verilməlidir.

Dərsdə müəllim təlimin bütün formalarını optimal şəkildə və vaxtında birləşdirməyi, onları ardıcıl olaraq biri-birilə əvəz etməyi bacarmalıdır.

Məsələn, bilik və bacarıqların möhkəmləndirilməsi və inkişafı dərs tipində əvvəlcə irəlidə oturdulan 4-6 şagirdə sorğu kartları paylanır (fərdi tapşırıq) və qalan şagirdlərlə onların bilik və bacarıqlarını aktuallaşdırmaq üçün frontal sorğu keçirilir. 10-12 dəqiqədən sonra dərs materialı öyrənildikdə kollektiv iş (hamı birlikdə müəllimin şərhini dinləyir), yaxud kiçik qruplarla iş (dərslikdən və ya proqlamlaşdırılmış vəsaitdən yeni material öyrənilir) təşkil olunur. Öyrənilən materiala aid bilikləri möhkəmləndirmək üçün yenidən ayrı-ayrı şagirdə.və.ya.qruplara.tapşırıqlar.verilir Tapşırıqların necə yerinə yetirilməsi ümumilikdə, bütün siniflə birlikdə müzakirə olunur.

Belə təlim forması şagirdlərin fəallığını artırır, onlarda müstəqil bilik əldə etmək vərdişi yaradır, idrak qabiliyyətini inkişaf etdirir.

Təhsil müəssisələrində müasir tələblərin praktikada reallaşdırılması üçün təkamül yolu ilə tədricən, aşağıdakıların həyata keçirilməsinə şərait yaradılmalıdır:

1) hər bir şagirdin fəal idrak prosesinə cəlb edilməsinə, qazanılmış bilik və bacarıqlardan praktik işlərdə istifadə etmək qabiliyyətinə yiyələnməsinə;

2) dərs məşğələlərində müxtəlif təlim problemlərinin həlli üçün şagirdlərin əməkdaşlıq şəraitində birgə işləməsinə;

3) məktəbdə, ölkəsində, eləcə də dünyadakı elm və mədəniyyət mərkəzlərində olan informasiya mənbələrindən şagirdlərin sərbəst şəkildə istifadə edə bilməsinə, onlarda müəyyən problem haqqında müstəqil, şəxsi fikir formalaşmasına, həmin problemi geniş tədqiq edə bilməsinə;

4) yaranan problemlərin müəyyənləşdirilməsi və onların birgə həllində öz bacarıqlarını sınaması üçün şagirdlərə imkan verilməsinə.

Ümumi təhsil dövrün tələblərinə uyğun şagirdlərdə şəxsi keyfiyyətlərin və fərdi qabiliyyətlərin formalaşmasına geniş imkan və şərait yaratmalıdır. Bu isə təlimin məzmunundan daha çox tədris proseslərində istifadə edilən təlim texnologiyalarından asılıdır. Yuxarıda göstərilən problemləri həll etmək üçün təhsil orqanları və müəssisələri cəmiyyətlə birlikdə kompleks şəkildə iş aparmalıdır.