Elm avropalıların əlində olduğu zamandan onu xalqlara hakim olmaq üçün vasitə etmişlər. Böyük günah budur. Elm istər yeni silahlar ixtira etmək, istərsə də müxtəlif iqtisadi, siyasi və digər üsullarla ölkələri tutmaq üçün bir vasitəyə çevrildi. Bunun adı müstəmləkədir. Başqa sözlə desək, elm müstəmləkə vasitəsi oldu. Necə ki, bu gün hegemonizm vasitəsidir. Bu da bir məqam.
Qərbdə insaniyyətin geriləməsi
Üçüncü məqam budur ki, avropalılar elmi baxımdan inkişaf etmələrinə baxmayaraq, insani baxımdan əsla inkişaf etməyiblər. Təəssüf ki, onlarda insani ənənə və hisslər ibtidai, geriqalmış, çox inhisarlı və ciddi ayrıseçkilik əsasındadır. Onlara görə qərbli həmişə qeyri-qərblidən öndə olmalıdır. Necə ki, bir avropalının baxışından baxsanız, avropalı amerikalıdan öndə olmalıdır.
