Sözün xülasəsi budur ki, Rza xanın dövründə ölkədə universitetin əsası təkcə dinsizlik üzərində yox, hətta dinlə mübarizə üzərində qoyulub. Bu universitetlərin ilk fəalları, müəllim və rəhbərləri antidin ünsürlər, dinə heç bir etiqadı olmayan, dini məsələləri xurafat hesab edən şəxslər idilər.
İran və din ziyalılığı
Ölkəmizin ziyalılığı da dinlə ziddiyyət əsasında qurulub. Qacarlar dövründən İran ziyalılığının bünövrəsini qoyan şəxslər - Mirzə Mülküm xan və digərləri ümumiyyətlə, antidin adamlar idilər. Demirik ki, dinlə mübarizə aparmaq üçün kimdənsə pul alırdılar. Bəziləri belə də ola bilər, lakin indi bu haqda mühakimə yürütmürük. Onlar Avropada təhsil almışdılar. O dövrün çar Rusiyasında təhsil alanlar da vardı. Onların ümumiyyətlə, dinə etiqadları yox idi. Deyirdilər bu sözlər nədir? Ruhani nədir? Bir qrup mərdimazar və savadsız. Fikirləri belə idi. Universitetin özülü belə qoyuldu.
