Xizmat yuzasidan bo`ladigan va shaxsiy

Rasmiy lider liderlikka saylangan yoki tayinlangan lider bo`lib, ushbu jamoaning faoliyatiga rasman javobgar hisoblanadi.
Norasmiy lider - rasmiy liderlik mavqeini egallamaganligiga qaramay, ko`pchilik tomonidan e`tirof etilgan, obro`ga ega bo`lgan lider.

Demak, ayni bir jamoada bir necha lider mavjud bo`lishi mumkin. Agar jamoada liderlar ko`p bo`lsa, bu ijobiy holat. Lekin bunda liderlarning axloqiy normalari bir-biriga zid kelmasligi lozim. Liderlarning turli-tumanligi jamoa hayotining turlicha bo`liilini ta`minlaydi.

Bu jihatdan o`zaro munosabatlarnnng 3 xil darajasini ajratib ko`rsatish mumkin.

Jamoadagi normal psixologik iqlimni belgilovchi bevosita ko`rsatkichlar ham mavjud.

J amoadagi erkinlik atmosferasi.
Muloqot turli shakllarining mavjudligi.
Umumiy maksadni tushunish va unga erishishga intilish.
Fikr-mulohazalarni ochiqchasiga aytish imkoniyatining mavjudligi.
Tanqid qilish erkinligi. Nizolarning ham mavjud bo`lishi.
Jamoa a`zolari o`rtasida vazifalarning to`g`ri taqsimlanishi.
Boshliqning norasmiy o`rtasida vazifalarning to`gri taqsimlanishi.
Xodimlar qo`nimsizligining kamligi.
Bulardan tashqari jamoaning psixologik iqlimiga bir qancha omillar ta`sir ko`rsatishi mumkin.
O`quvchi, talabalar jamoasidagi ma`naviy psixologik iqlimning tashqilotchisi – o`qituvchi, guruh rahbari hisoblanadi. Har bir guruh rahbari jamoada normal psixologik iqlimni yaratish uchun unga ta`sir etuvchi omillarni yaxshi bilishi zarur. Chunki yaxshi tashkil etilgan jamoada normal psixologik iqlim mavjud bo`lganda guruh a`zolarining o`zlashtirishi, tartib-intizomni saqlashi ham yaxshi yo`lga qo`yiladi.
Guruh va jamoalardagi shaxslararo muiosabatlarni o`rganishda kuzatish, eksperiment, turli xil suhbat me`yorlaridan foydalaniladi. Shaxslararo munosabatlari o`rganishish metodlaridan yana biri -