3.Qiyosiy tipologik tilshunoslik va til tasnifi
Xulosa qilib aytganda, qiyosiy tipologik tilshunoslik sohasi XXI asrda sezilarli
yutuqlarga tayyor. Tadqiqotchilar mavjud tipologik asoslarni takomillashtirish va
kengaytirishda davom etar ekan, tillarning tasnifi tobora aniq va murakkab bo'ladi.
Bundan tashqari, texnologiya taraqqiyoti katta hajmdagi lingvistik ma'lumotlarni
tahlil qilish imkonini beradi, bu esa yangi tushunchalar va kashfiyotlarga olib keladi.
Qiyosiy tipologik tilshunoslikning kelajagi bizning dunyo tillari va ularning
murakkab munosabatlarini tushunishimiz uchun katta va'dalar beradi.
Xulosa qilib aytish mumkinki, XXI asrda qiyosiy tipologik tilshunoslikning
tillarni tasniflashdagi o‘rni muhimligicha qolmoqda. Turli tillardagi lingvistik
xususiyatlarni taqqoslash va tahlil qilish orqali tilshunoslar tillarni turli tipologik
toifalarga ajratishlari mumkin. Bu nafaqat til xilma-xilligini tushunishga yordam
beradi, balki tillarning tarixi va evolyutsiyasi haqida tushuncha beradi. Bundan
tashqari, u til hujjatlarini ishlab chiqishda va yo'qolib borayotgan tillarning
saqlanishini ta'minlaydigan jonlantirish harakatlariga yordam beradi. Bundan
tashqari, qiyosiy tipologik tilshunoslik tilni o'zlashtirish va hisoblash tilshunosligi
sohasiga hissa qo'shib, tilni qayta ishlash va muloqot qilish haqidagi tushunchamizni
kengaytiradi. Oxir oqibat, u tilshunoslar uchun jahon tillarining murakkab
tomonlarini ochishda qimmatli vosita bo‘lib qolmoqda.
Tipologik yondashuvlardan foydalangan holda tillarni tasniflashda yana bir
qiyinchilik mavjud tipologik ma'lumotlar bazalari tomonidan qo'yilgan cheklashdir.
Ko'pgina tipologik ma'lumotlar bazalari tillarning noto'g'ri taqsimlanishiga ega,
Evropadan kelgan tillarning nomutanosib ko'pligi va boshqa mintaqalardagi
tillarning cheklangan vakili. Binobarin, aniqlangan tipologik xususiyatlar va qoliplar
dunyo miqyosidagi tillarning xilma-xilligini to‘g‘ri aks ettirmasligi mumkin, bu esa
noxolis tasniflarga va noto‘g‘ri umumlashtirishga olib kelishi mumkin.
Qiyosiy tipologik tilshunoslikdan foydalangan holda tillarni tasniflashning bir
misoli roman tillarini tekshirishdir. Tilshunoslar bu tillarning tipologik
xususiyatlarini taqqoslab, ularni kichik guruhlarga ajratishga yordam beradigan
umumiylik va farqlarni aniqlay oldilar. Bunday yondashuv tillar o‘rtasidagi tarixiy
munosabatlarni yoritib berdi va ularning vaqt o‘tishi bilan rivojlanishini chuqurroq
anglash imkonini berdi. Bundan tashqari, ushbu amaliy tadqiqot shuni ko'rsatdiki,
tipologik xususiyatlar tillar o'rtasidagi genetik aloqalar va kontaktlar natijasida kelib
chiqqan o'zgarishlarni ko'rsatishi mumkin.
Xulosa qilib aytganda, qiyosiy tipologik tilshunoslik inson tilining xilma-xilligi
va evolyutsiyasining murakkabliklarini tushunishda hal qiluvchi rol o'ynaganligi
|