Я. М. Бядялов А. М. Аьайев с. Ж. Таьызадя

Azərbaycan iqtisadiyyatı və onun dünya iqtisadiyyatına inteqrasiyası

Azərbaycanın əhalisi və ərazisi. Azərbaycan Respublikası Cənubi Qafqazın Şərq hissəsində, Xəzər dənizinin sahilində yerləşir. 2006-cı ilin əvvəlində Azərbaycan Respublikası əhalisi 8 mln. 436 min nəfər, o cümlədən 4 milyon 356 min nəfər və ya 51.6 %-i şəhər, 4 mln. 80 min nəfər və ya 48.4%-ni isə kənd sakini təşkil etmişdir. Ölkə əhalisinin ümumi sayından 4 mln. 152 min nəfəri, yaxud 49%-i kişi, 4 mln 284 min nəfəri və ya 51%-i qadınlardır. Əhalinin orta yaşı 31 yaş təşkil edir.

Azərbaycan ərazisinə görə də Zaqafqaziyada ən böyük dövlətdir.Ərazisi 86.6 min km²-dir. Ərazisinin 11.5%-i meşələr, 1.6%-i su hövzəsi, 50%-i becərilən torpaqlar, o cümlədən 27%-i otlaqlar, 36.9% sair torpaqlardır.Ölkə 42⁰və 52⁰ Şərq uzunluq sahəsi, 38⁰ və 42⁰ şimal en dairəsində, Bakı 40⁰paralel üzərindədir. Bakıdan şimal qütbünə qədər olan məsafə 5550 km, ekvatora qədər olan məsafə isə 4440 km təşkil edir. Dünyada ən böyük göl – Xəzər dənizidir ki, sahəsi 400 min kv km, dərinliyi 1025m-dir. Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorunda ən enli sahəsinin uzunluğu 465 km-ə bərabərdir. Azərbaycan cənubdan İranla (765 km) və Türkiyə ilə (15 km), Şimaldan Rusiya ilə (390 km), şimal-qərbdən Gürcüstan ilə (480 km), qərbdən Ermənistanla (1007 km) həmsərhəddir. Ən böyük çayı Kür çayı (1515 km), ən böyük dağ zirvəsi Bazardüzüdür (4466m).

Dövlət rəhbəri Prezidentdir. Respublikada qanunvericilik hakimiyyətini Milli Məclis həyata keçirir.

Əhalinin təbii artımı hər min nəfərə 10 nəfər təşkil edir. Iqtisadiyyatda məşğul olanların orta illik sayı 3809,1 min nəfər, o cümlədən qeyri-dövlət müəssələrində 2599,8 min nəfər təşkil edir. Əhalinin pul gəlirləri 30047,4 mlrd manat , adambaşına düşən pul gəlirləri 3670,4 min manat, əhalinin pul xərcləri isə 29677,3 min manat təşkil etmişdir. 2004-cü ildə ümumi daxili məhsul 41872,5 mlrd. manat, adambaşına düşən ÜDM səviyyəsi 5114,8 min manat olmuşdur. Xarici ticarət dövriyyəsi 7131 mln ABŞ dollarına, o cümlədən, ixrac 3615,4 mln ABŞ dolları, idxal isə 3515,9 mln. ABŞ dollarına bərabər olmuşdur. Nominal əmək haqqı öz göstəricisi üzrə respublikamız MDB ölkələri içərisində 44,8 mln. ABŞ dolları ilə 4-cü sırada qərarlaşmışdır.