15. Yeni sənaye ölkələrinin (YSÖ) iqtisadi modelinin əsas cəhətləri
Ayrı-ayrılıqda regionlar üzrə bu ölkələrin müəyyən xüsusiyyətlərini araşdırdıqda bəzi fərqli cəhətlər də müşahidə olunur. Belə ki, məsələn Cənub Şərqi Asiyanın YSÖ əsasən aqrar ölkəsi idilər. Bəzi faydalı qazıntıları da vardır. Bu ölkələr özünəməxsus Şərq mədəniyyəti və mentaliteti nəticəsində yüksək nəticələr əldə etmişlər. Beynəlxalq təşkilatların hesablamalarına görə gənclərin intelektual səviyyəsi Sinqapurda, Cənubi Koreyada, Yaponiyada və Honkonqda ən yüksəkdir.
Cənub Şərqi Asiya YSÖ-dən fərqli olaraq Latın Amerikasının YSÖ – Argentina, Braziliya, Meksika və Çili daha zəngin faydalı qazıntılara malikdirlər. Burada dəmir filizi, əlvan metallar, uran, boksitlər, kömür, neft, təbii qaz, qızıl, almaz və s. çıxarılır.
Asiya və Latın Amerikasının YSÖ modelləri arasındakı özünə məxsus fərqləndirici amillər həlledici rola malikdirlər. Bu modellərin mahiyyəti aşağıdakılardan ibarətdir:
Birinci modeldə milli iqtisadiyyatın inkişafında əsasən xarici bazara, ixracata üstünlük verirlər.
İkinci modeldə isə xaricdən alınan məhsulları əvəz edən məhsul istehsalının artmasını nəzərdə tuturlar.
Birinci model ilə keçən əsrin axırlarında ABŞ, II Dünya müharibəsindən sonra Qərbi Avropa ölkələri, Yaponiya və nəhayət Asiyanın YSÖ irəliləmişlər.
İkinci model isə əsasən Latın Amerikasının YSÖ-nə xasdır. Dünya təcrübəsindən məlumdur ki, xaricdən alınan məhsulların əvəz edilməsi üçün istehsalın təşkili strategiyası bəzi İEOÖ-in iqtisadi tərəqqisində böyük rol oynamışdır.
Dostları ilə paylaş: |
