YahudiLİK (MÛsevîlik)

İslâm’a Göre Dinin Tanımı:

Buraya kadar ‘din’ kelimesinin sözlük anlamlarını ve Kur’an’da hangi manalarda kullanıldığını kısaca gördük. Görüldüğü gibi bu kelimenin sözlük anlamıyla yakın ilgisi olmakla beraber, Kur’an’ın gelişiyle yepyeni bir kavram anlamı kazanmıştır. Bu kavram, Allah’ın insanlara gönderdiği İslâmın adı olmuştur.

İslâm bilginleri bu kullanımlardan hareketle ‘din’ kavramının tanımını yapmaya çalışmışlardır. İslâmí kaynaklarda ‘din’in farklı tanımlarına rastlamaktayız. Ancak bu tanımların sözleri farklı olsa da hepsinin ortak bir şeyi söyledikleri açıktır.

Bu tanımlardan Seyyid Şerif Cürcâní’ye ait olanı oldukça yaygındır: “Din, akıl sahiplerini Peygamberin bildirdiği gerçekleri benimsemeye çağıran ilâhí kanundur.”

‘Din’ şu şekilde de tarif edilmiştir:

“Din, akıl sahibi insanları kendi tercihleriyle bizzat hayırlı şeylere götüren ilâhí bir kanundur.”⁴⁰

Bu tanımlara göre din, Allah’tan gelen, peygamberler tarafından insanlara tebliğ edilen, insanları kendi istekleriyle hayırlı olan şeylere, daha doğrusu dünya ve Ahiret saadetine götüren, içerisine iman, amel ve hayatla ilgili bütün hükümleri alan insanüstü bir sistemin adıdır.

Meşhur Cibril hadisinde Peygamberimiz (sav) din’i İslâm, iman ve ihsan olarak tarif etmişti. Allah’tan gelen din teslimiyeti, yani en yüce otorite olan Allah’ın hakimiyetine bağlanmayı gerektirir. Bu telimiyetin bir gereği olarak O’ndan gelen hükümleri kabul edip onlarla amel etmek inanmanın şartıdır. Nitekim İslâm kelimesi hem Allah’a teslimiyeti, hem de bu teslimiyetle selâm (barış ve huzura) ulaşmayı ifade eder.

İman etmek, elçilerin Allah’tan getirip tebliğ ettikleri bütün haberlerin doğru olduğundan emin olmak, onları doğrulamak ta dinin gereğidir.

İhsan, hem Allah’ı görüyormuşcasına ibadet etmek, hem de adaletli olmanın da ötesinde güzel davranışlarda bulunmaktır. Bu davranışlar, amellerde, ahlâkta ve Allah’ın hükümlerini uygulamakta olur.⁴¹

Kur’an’da kullanılan ‘din’ kavramı, yukarıda geçen anlam gruplarının bazen birisini, bazen hepsini birden ifade eden bir nizamın adı olarak yer almaktadır. Kur’an bu nizama yer yer ‘dinü’l kayyim-dosdoğru din’⁴², ‘dinü’l hâlis-katıksız-Allah’a has din’⁴³, ‘dinü’l hakk’-dosdoğru, gerçek din’⁴⁴ ‘dinullah-Allah’ın dini’⁴⁵ gibi isimler vermektedir.

Diğer taraftan Kur’an’daki ‘din’ kavramı, hem ilâhlığı hem de kulluğu ifade etmektedir. Din, yaratıcı (hâlik) ve kendisine ibadet edilen (ma’bud) Allah’a nisbetle; hakim olma, itaat altına alma, hesaba çekme, ceza veya mükafat verme; yaratılmış (mahluk) olan ve ibadetle sorumlu insana nisbetle, boyun eğip, itaat etme, zelil olduğunu anlama, teslim olma, Yaratıcının hükümlerine uyma ve ibadet etmedir.

Şüphesiz ki İslâma göre din, kul ile Yaratıcı arasındaki ilişkiyi düzenleyen bir nizam, bir yoldur. ⁴⁶