Yapim iŞlerinde yükleniCİNİn taahhüDÜNÜ İhale dokümani ve sözleşme hüKÜMlerine uygun olarak yerine getirmemesi veya iŞİ SÜresinde biTİrmemesi hali

5- Dikkat Edilecek Hususlar

Şunu unutmamak gerekir ki; yüklenici kadar idarelerin de sözleşmede dürüstlük kuralına¹⁹ riayet etmeleri gerekmektedir Bu nedenle, hem eksik ve kusurların belirlenmesi, hem de ek süre verilmesi hususunda hassasiyetle düşünülmesi gerekmektedir.

Bu noktadan hareketle, önemsiz sayılabilecek eksik ve kusurlar için fesih yerine makale nin 2.1’inci bölümünde bahsedilen nefaset kesintisi veya yüklenici süre verilerek düzeltilmesi uygulamalarına gidilmesi gerektiği düşünülmektedir.

Diğer taraftan, Kanunda gerek eksik ve kusurların tamamlanması ve gerekse işin süresinde bitirilmemesi hallerinde yüklenicilere en az on gün süre verilmesi gerektiği belirtilmiş, ancak verilmesi gereken sürenin üst sınırının ne kadar olacağı idarenin takdirine bırakılmıştır. Burada akıllara takılan soru verilmesi gereken sürenin ne kadar olduğudur.

6098 sayılı Borçlar Kanunu’nun “Süre Verilmesini Gerektirmeyen Durumlar” başlıklı 124 üncü maddesinde; Borçlunun içinde bulunduğu durumdan veya tutumundan süre verilmesinin etkisiz olacağı anlaşılıyorsa, borçlunun temerrüdü sonucunda borcun ifası alacaklı için yararsız kalmışsa, borcun ifasının, belirli bir zamanda veya belirli bir süre içinde gerçekleşmemesi üzerine, ifanın artık kabul edilmeyeceği sözleşmeden anlaşılıyorsa, süre uzatımı verilmesine lüzum bulunmadığı belirtilmektedir.

Biz de bu çerçevede, yüklenicinin işi kesin olarak bitiremeyeceği kanaatine varılıyor veya işin gecikme ile sonlandırılması idare açısından işin yararsız kalmasına neden oluyor ise Kanun’da yer alan alt sürenin, makul süre olarak kabul edilebileceğini, öte yandan, yüklenici işi gecikmeli de olsa eksiksiz olarak bitirebilecek durumda ise, işin bir başka yükleniciye yaptırılması durumunda gerekecek süreyle bir kıyaslama yapılarak, makul sürenin belirlenmesinin yerinde olacağını düşünmekteyiz.

Diğer taraftan, önemsiz sayılabilecek eksik veya kusurlar nedeniyle veya yetersiz süre verilmek suretiyle, sözleşmenin fesih edilmesinin idare açısından sorumluluk doğurabileceği unutulmamalıdır.²⁰ Öte yandan, idareler, eserin yüklenici tarafından tamamlanamayacağına kanaat getirdikleri takdirde, mevzuat gereği yapmaları gerekli olan, ihbar, fesih işlemlerini geciktirmeksizin yerine getirmek zorundadırlar Aksi takdirde doğacak zarardan sorumlu olacaklardır.²¹

6-SONUÇ

Yapım işlerinde yüklenicilerin temel görevi eseri kusursuz ve zamanında bitirmektir. Bu yükümlülükler yerine getirilmediği takdirde yüklenicilere, sözleşmenin feshi, teminatların gelir kayıt edilmesi, ihalelerden yasaklama ve idarenin uğradığı zarar ve ziyanı karşılama, yaptırımları uygulanacaktır. İdareler ise, ,dürüstlük kuralı çerçevesinde, ihbar, süre uzatımı, sözleşmenin feshi gibi sorumluluklarını, yükleniciye en az zarar verecek şekilde yerine getirmeleri gerektiği değerlendirilmektedir.

1 Yargıtay 15’inci Hukuk Dairesinin 31.05.1988 tarih ve 3682/2136 sayılı sayılı kararında eser: insan emeği ile meydana getirilen ve iktisaden bir değer taşıyan her hukuki varlık, olarak tanımlanmıştır.

2

 Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 09.10.1991 gün ve 340/467 sayılı kararı,Duman,Hasan, “Açıklamalı- İçtihatlı İnşaat Hukuku”, Ankara,2010,s,270

3 Aynı Kanunun “Borcun ifa edilmemesi” başlıklı 112’inci maddesinde ise; “Borç hiç veya gereği gibi ifa edilmezse borçlu, kendisine hiçbir kusurun yüklenemeyeceğini ispat etmedikçe, alacaklının bundan doğan zararını gidermekle yükümlüdür”, denilmek borçlu borcunu gereği gibi ifa etmez ise karşı tarafın uğradığı zararı tazminle sorumlu olduğu belirtilmiştir.

4 Benzer hususa ilişkin düzenleme için bkz Hizmet Alım İşleri Genel Şartnamesinin Madde: 6.

5 Fen ve sanat kuralları uygulamada standart kazanmış, doğruluğu kuramsal olarak kanıtlanmış ve pratiktede uyulması gerekli olan meslek kurallarıdır. GÖK,YAŞAR, “Yapım Sözleşmeleri Uygulama Esasları”,2007, Ankara s,540

6 Basiretli iş adamı gibi davranma yükümlülüğü objektif bir özen ölçüsü getirmekte ve tacirin ticari işletmesiyle ilgili faaliyetlerinde, aynı ticaret dalında faaliyet gösteren tedbirli, öngörülü bir tacirden beklenen özeni gösterme olarak tanımlanabilir.

77“Borçlar Yasasının 360/1. maddesi gereğince eser, iş sahibinin kullanamayacağı ve nisfet kaidesine göre kabulü zorlanamayacak ölçüde kusurlu veya sözleşmeye önemli ölçüde aykırı olursa, iş sahibi, o eseri kabulden kaçınabilir. Somut olayda da, davacı iş sahibinin kabul edilemeyecek derecede gizli ayıplı ve sözleşmeye aykırı olan arıtma sistemini kabule zorlanamayacağından sözleşmeyi feshedebilir. Yüklenicinin yapımını yüklendiği eseri yasaya, sözleşmeye ve fen ve sanat kurallarına uygun olarak yapması, onun özen borcu gereğidir.”denilmek suretiyle, eser, iş sahibinin kullanamayacağı ve nisfet kaidesine göre kabulü zorlanamayacak ölçüde kusurlu veya sözleşmeye önemli ölçüde aykırı olursa, iş sahibinin, o sözleşmeyi fesih edebileceği belirtilmiştir. (Y.15.HD. K: 2004/294, E:2003/72, T: 29.03.2005)

8

 “……….. yüklenici işi teknik yollarına uygun yapmakla zorunlu olduğu gibi imar mevzuatı dikkate alınarak inşaat ruhsatını almak, tasdikli plan ve projesine uygun bir eser meydana getirmekle de yükümlüdür. İmar mevzuatı kamu düzenini ilgilendirdiğinden ruhsat alınmadan başlanan bir inşaatın devamı her zaman engellenebileceği gibi sonunda yıkım kararı verilmesi de gerekmektedir. Böyle bir eseri meydana getiren yüklenicinin bedele hak kazanamayacağı da ortadadır………..” denilmek suretiyle, yüklenicinin işi teknik yollarına uygun yapmakla zorunlu olduğu gibi imar mevzuatı dikkate alınarak inşaat ruhsatını almak, tasdikli plan ve projesine uygun bir eser meydana getirmekle de yükümlü olduğu belirtilmiştir. (Y,15.HD.02.10.2003, T:02.10.2003,K:2003/4513)

9 Yapım İşleri Genel Şartnamesinin “Yüklenicinin bakım ve düzeltme sorumlulukları” başlıklı 25’inci maddesinde aynen: “