Yapılaşma süreci içerisinde kamu denetiminin etkinliğini artırmak
Bina yaptıran veya satın alan kişilerin kusurlu yapılar nedeniyle uğrayacakları can ve mal kayıplarının azaltılması,
İnşaat sürecinde kusur işleyenlere karşı yaptırımların etkili şekilde uygulanması ve devletin hukuk ve adalet düzenine olan inanç ve güvenin artırılması,
olarak sıralanabilir.
4708 Sayılı Kanun; 3194 Sayılı İmar Kanununun 26. maddesinde belirtilen kamuya ait yapı ve tesisler ile 27. maddesinde belirtilen ruhsata tabi olmayan yapılar ile tek parselde, bodrum katı dışında en çok iki katlı ve toplam alanı iki yüz metrekareyi geçmeyen müstakil yapılar hariç, belediye ve mücavir alan sınırları içinde kalan yerlerde yapılacak yapıların denetimini kapsar.
Organize Sanayi Bölgelerinde ve Serbest Bölgelerde yapılacak yapılarda bu kanun kapsamındadır.
KANUNDA BELİRTİLEN TANIMLAR
KANUNDA BELİRTİLEN TANIMLAR
a) Bakanlık: Bayındırlık ve İskan Bakanlığını,
b) İlgili idare: Belediye ve mücavir alan sınırları içindeki uygulamalar için büyükşehir belediyeleri ile diğer belediyeleri, bu alanlar dışında kalan alanlarda valilikleri, yapı ruhsatı ve kullanma izin belgesi verme yetkisine sahip diğer idareleri,
c) Yapı sahibi: Yapı üzerinde mülkiyet hakkına sahip olan gerçek ve tüzel kişileri,
d) Yapım süresi: Yapı sahibinin, yapı ruhsatını aldığı tarih ile yapı kullanma iznini aldığı tarih arasındaki dönemi,
e) Yapı inşaat alanı: Işıklıklar hariç, bodrum kat, asma kat ve çatı arasında yer alan mekanlar ve ortak alanlar dahil yapının inşa edilen tüm katlarının alanını,
f) Yapı yaklaşık maliyeti: Binalarda, Bakanlıkça her yıl yayımlanan mimarlık ve mühendislik hizmet bedellerinin hesabına esas yapı yaklaşık birim maliyetlerine ilişkin ilgili mevzuatta belirtilen birim maliyet ile yapı inşaat alanının çarpımından elde edilen bedeli; binalarda yapılacak değiştirme, güçlendirme ve esaslı onarım işlerinin ve bina dışında kalan yapılarda ise yapının keşif bedelini,
Yapı müteahhidi: Yapım işini, yapı sahibine karşı taahhüt eden veya ticari amaçla ya da kendisi için şahsi finans kaynaklarını kullanarak üstlenen, ilgili meslek odasına kayıtlı, gerçek ve tüzel kişiyi,
Yapı müteahhidi: Yapım işini, yapı sahibine karşı taahhüt eden veya ticari amaçla ya da kendisi için şahsi finans kaynaklarını kullanarak üstlenen, ilgili meslek odasına kayıtlı, gerçek ve tüzel kişiyi,
Proje müellifi: Mimarlık, mühendislik tasarım hizmetlerini iştigal konusu olarak seçmiş,yapının etüt ve projelerini hazırlayan gerçek ve tüzel kişiyi,
Denetçi mimar ve mühendis: İlgili mühendis ve mimar meslek odalarına üyeliği devam eden ve Bakanlıkça denetçi belgesi verilmiş mühendis ve mimarları,
YAPI DENETİM KURULUŞLARI VE GÖREVLERİ
YAPI DENETİM KURULUŞLARI VE GÖREVLERİ
Yapı denetim kuruluşlarının görevleri Kanunun 2. maddesinde açıklanmıştır.
Yapı sahibi, yapım işi için anlaşma yaptığı yapı müteahhidini vekil tayin edemez.
Yapı denetim kuruluşlarının nama yazılı ödenmiş sermayelerinin tamamının, mimar veya mühendislere ait olması zorunludur.
Yapının denetimini üstlendiğine dair ilgili idareye taahütname vermek.
Yapının ruhsat ve eklerine uygun olarak yapılmasını denetlemek.
Ruhsat ve eklerine aykırı uygulama yapılması halinde durumu üç iş günü içinde ilgili idareye bildirmek.
SORUMLULUKLAR VE YAPILAMAYACAK İŞLER
Yapı denetim kuruluşları, denetçi mimar ve mühendisler, proje müellifleri, laboratuvar görevlileri ve yapı müteahhidi ile birlikte yapının ruhsat ve eklerine, fen, sanat ve sağlık kurallarına aykırı, eksik, hatalı ve kusurlu yapılmış olması nedeniyle ortaya çıkan yapı hasarından dolayı yapı sahibi ve ilgili idareye karşı, kusurları oranında sorumludurlar.Yapının denetimini üstlendiğine dair ilgili idareye taahütname vermek.
Bu sorumluluk süresi yapı kullanma izninin alındığı tarihten itibaren yapının taşıyıcı sisteminde dolayı on beş yıl, taşıyıcı olmayan diğer kısımlarından dolayı iki yıldır.
Yapı kullanma izin belgesi alındıktan sonra, ilgili idareden izinsiz yapılan tadilattan izinsiz tadilatı yapan sorumludur.
Yapı denetim kuruluşlarının yöneticileri, ortakları, denetçi mimar ve mühendisleri ile proje müellifleri, laboratuvar görevlileri ve yapı müteahhidi; bu Kanunun uygulanmasından dolayı ortaya çıkan yapı hasarından sorumludur.
Yapı denetim kuruluşu denetim faaliyeti dışında başka ticari faaliyette bulunamaz. Bu kuruluşun denetçi mimar ve mühendislerinin, denetim faaliyeti süresince başkaca mesleki ve inşaat işleri ile ilgili ticari faaliyette bulunmaları yasaktır.
Taraflar arasındaki uyuşmazlığı inceleyerek görüş bildirmek,
Uyuşmazlık konularını, şikayetleri mahallinde incelemek için eleman ve heyet göndermek,
Kamu ve Özel Sektör Kuruluşları ile birlikte meslek içi eğitim programları düzenlemek,
Yapı denetim komisyonu bu Kanun hükümlerine aykırı hareket eden yapı denetim kuruluşu hakkında 8 inci maddeye göre işlem yapılmak üzere Bakanlığa teklifte bulunur
SİCİLLERİN TUTULMASI VE YAPILARA SERTİFİKA
SİCİLLERİN TUTULMASI VE YAPILARA SERTİFİKA
VERİLMESİ
Yapı denetim kuruluşlarının ve bu kuruluşların mimar ve mühendislerinin yapı denetimine ait sicilleri ilgili idare tarafından verilir, Yapı Denetim Komisyonunca tutulur.
Denetlenerek inşası bitmiş yapılara ilgili idarece sertifika verilir.
Ortalama sicil puanı 100 (yüz) üzerinden 60 (altmış) puanın altında olanlar olumsuz sicil almış olur.
Son üç yılda olumsuz sicil almış olan yapı denetim kuruluşları hakkında komisyonca Kanunun 8. maddesi gereği işlem yapılır.
Üst üste iki defa olumsuz sicil almış olan denetçi mühendis ve mimarların belgeleri iptal edilerek, ilgili meslek odasına bildirilir. Üç defa olumsuz sicil almış olanların belgeleri yenilenmez.
Faaliyeti geçici olarak durdurulmuş yapı denetim kuruluşları ile bu kuruluşların faaliyetlerinin durdurulmasında sorumluluğu bulunan denetçi ve kontrol elemanı mimar ve mühendislerin durumu sicil değerlendirilmesinde göz önüne alınır ve bu durumda olanların yıl sonu sicilleri olumsuz olarak değerlendirilir.
DENETİM FAALİYETLERİNİN DURDURULMASI VE İZİN BELGESİNİN İPTALİ
Yapı denetim kuruluşlarından, bu Kanunda öngörülen esaslara göre denetim görevini yerine getirmemesi,
Yapı denetim kuruluşunun son üç yılda üç defa olumsuz sicil alması,
Yapın denetim kuruluşlarının başkaca ticari faaliyette bulunması,
Yapın denetim kuruluşlarının başkaca ticari faaliyette bulunması,
Yapı denetim kuruluşunun görevden ayrılması durumunda üç iş günü içinde ilgili idareye bildirmemesi,
halinde yapı denetim komisyonun teklifi üzerine Bakanlıkça bir yıla kadar durdurulur ve belgesi geri alınır. Geçici faaliyet durdurma kararı Resmi Gazetede yayınlanarak sicillerine işlenir.
Denetim faaliyetinin geçici olarak durdurulmasına neden olan yapı denetim kuruluşunun mimar ve mühendisleri, bu süre içerisinde başka ad altında dahi olsa hiçbir denetim faaliyetinde bulunamaz.
Bakanlıkça ilgili meslek odasına bildirilir.Meslek odaları, bu kişiler hakkında kendi mevzuatına göre işlem yapar.
Faaliyeti üç defa durdurulan yapı denetim kuruluşunun denetim faaliyetine son verilir ve izin belgesi Bakanlıkça iptal edilir.
İzin belgesi iptal edilen yapı denetim kuruluşunun, kusurları mahkeme kararı ile kesinleşen mimar ve mühendisleri başka bir yapı denetim kuruluşunda görev alamaz, görev aldıkları halde bu kuruluşa izin belgesi verilmez, verilmişse iptal edilir.
Denetim faaliyeti geçici olarak durdurulan veya izin belgesi iptal edilen yapı denetim kuruluşu hakkındaki bu karar ilgili idareye bildirilir ve denetimini üstlendiği yapıların devamına izin verilmez.
CEZA HÜKÜMLERİ
Bu Kanun hükümlerinin uygulanması sırasında, yapı denetim kuruluşunun icraî veya ihmalî davranışla görevini kötüye kullanan ortakları, yöneticileri, mimar ve mühendisleri, yapı müteahhidi, proje müellifi gerçek kişiler ile laboratuvar görevlileri, altı aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Yapı denetim kuruluşunun ortak ve yöneticileri, mimar ve mühendisleri ile laboratuvar görevlileri bu Kanun hükümleri çerçevesinde yapmaları gereken denetimi yapmadıkları hâlde yapmış gibi veya yapmalarına rağmen gerçeğe aykırı olarak belge düzenlemeleri hâlinde Türk Ceza Kanununun resmi belgede sahtecilik suçuna ilişkin hükümlerine göre cezalandırılır.
Yapı denetim kuruluşunun gerçeğe aykırı belge düzenlediğinin anlaşılması halinde izin belgesi iptal edilir.
Yapı denetim kuruluşunun gerçeğe aykırı belge düzenlediğinin anlaşılması halinde izin belgesi iptal edilir.
Bu Kanuna aykırı fiilden dolayı hükmolan kesinleşmiş olan mahkeme kararları, Cumhuriyet başsavcılıklarına, Bakanlığa ve ilgili meslek odalarına bildirilir.
Bu Kanunda hükmü bulunmayan hallerde 3194 sayılı İmar Kanunu ve ilgili mevzuat hükümleri geçerlidir.
13.07.2010 tarih ve 27640 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Bakanlar Kurulu Kararı doğrultusunda, 01.01.2011 tarihi itibariyle 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun 81 ilde uygulanmaya başlanmıştır.
YAPI DENETİM KURULUŞLARININ ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI
Yapı Denetim Kuruluşunda Ortaklık Durumu
Ortakların tamamı mimar veya mühendislerden (mimar, inşaat mühendisi, makine mühendisi, elektrik mühendisi) oluşur.
Yapı denetim kuruluşunun yetki sınırı
Yapı denetim kuruluşunun denetleyebileceği toplam yapı inşaat alanı 360.000 m2’yi geçemez.
( c) Ortaklara ilişkin belgeler (taahhütname,Oda kayıt belgesi , adli sicil belgesi, imza sirküsü, Vukuatlı nüfus kaydı, ikametgah belgesi.
(ç) kuruluşta istihdam edilmesi gereken
-Bir proje uygulama denetçisi Mimar
-Bir proje uygulama denetçisi inş. Müh.
-Bir Uygulama denetçisi İnş. Müh.
-Bir Proje ve uygulama denetçisi Mak. Müh.
-Bir Proje ve uygulama denetçisi Elk. Müh.
Verilen denetçi belgeleri beş yıl için geçerlidir.
Denetçi belgesine sahip olan mimar ve mühendisler, … hizmet içi eğitim programlarına katılmak zorundadırlar.
İki defa üst üste katılmayanların denetçi belgesi Yapı Denetim Komisyonunca iptal edilerek, durum sicillerine işlenmek üzere ilgili meslek odalarına bildirilir.
YAPI DENETİM HİZMET SÖZLEŞMELERİ
Yapı denetim hizmet sözleşmesi yapı sahibi ile yapı denetim kuruluşu arasında imzalanır. Sözleşme süresi, sözleşmenin imzalandığı tarihle yapı kullanma izin belgesinin alındığı tarihler arasında geçen süredir.
Bu sözleşmede, hizmetin konusu, yeri inşaat alanı, süresi, denetim hizmet bedeli, görev alacak olan teknik personelin listesi yer alır.
Asgari denetim hizmet bedeli yapı maliyetinin % 3’dür. Yapım süresi iki yılı aşan sürelerde bu oran her altı ay için % 10 artırılır, iki yıldan kısa süren yapılarda ise oran her altı ay için % 5 azaltılır.
Yapı denetim kuruluşu katma değer vergisi hariç yaptığı hizmetlerden dolayı yapı sahibinden başkaca hiçbir bedel talep edemez.
İki yıl içinde başlanmayan ve beş yıl içersinde ruhsatı yenilmeyen yapılarda sözleşme başkaca bildirime gerek kalmadan kendiliğinden sona erer.
İNŞAATIN DEVRİ VEYA SATINALINMASI
İnşaatın devri veya satın alınması durumunda yapı denetim kuruluşunca seviye tespit tutanağı düzenlenerek, ilgili idareye ve Bayındırlık ve İskan Müdürlüğüne bildirilir.
İlgili idarece yapı tatil tutanağı düzenlenerek inşaat durdurulur.
Yeni yapı sahibince yeni bir yapı denetim hizmet sözleşmesi imzalandıktan sonra imzalanmadıkça yapının devamına izin verilmez.
