Yenileşme Dönemi sayfa 10
"Kanuni vazife, kazanılmış hak, medeni millet, meclis, kanum, hükümet, gazete, vekiller meclisi, eşitlik..."
Yüklə 0,5 Mb.
|
"Kanuni vazife, kazanılmış hak, medeni millet, meclis, kanum, hükümet, gazete, vekiller meclisi, eşitlik..." yazıldığı dönem açısından yeni olan kavram, ifade, söz ve söz gruplarıdır. 6. Metinde kullanılan ifadeler açık ve kesin midir? Niçin? Açık ve kesindir, metin bilgi vermek amacıyla yazılmıştır. 7. Metinde somut ifadelerden ne ölçüde ve nasıl yararlanılmıştır? Halkın daha iyi anlayabilmesi somut ifadelere sıkça yer verilmiştir. Gazetenin gerekliliğini yazar, çeşitli örneklerle somutlaştırmaya çalışmıştır. 3. Etkinlik: Okuduğunuz metinle Şinasi’nin fikrî ve edebî yönü arasında nasıl bir ilişki olduğunu açıklayınız. Tanzimat edebiyatında yeniliklerin öncüsü Şinasi kültürel ve toplumsal değişimi gerçekleştirmeye çalışan bir sanatçıdır. Batılılaşma taraftarı olan Şinasi'nin fikri ve edebi yönü metne yansımıştır. SAYFA 25 1. Okuduğunuz metnin her biriminde neler anlatıldığını söyleyiniz. İlk birimde şiirin her millette olduğu, Osmanlı şiirinin ne olduğu 2. birimde Osmanlı şairlerinin Arap ve İranlıları taklit ettiği 3.birimde kendimize özgü bir düzyazımızın da olmadığı 4. birimde milletimize özgü şiir ve nesrin olmadığı 5.birimde gerçek şiirimizin halk şiiri olduğu 6.birimde halk şiirine rağbet edilmediği için halk şiirinin gelişmediği 2. Metnin birimleri hangi ileti etrafında ve nasıl birleşmiştir? "Gerçek şiirimiz ulusal değerlerimizi yansıtan halk şiiridir" iletisi etrafında birleşmiştir. 3. Metindeki düşüncenin en kısa ve yoğun ifadesinin ana düşünce olduğu gerçeğinden yola çıkarak okuduğunuz metnin ana düşüncesini ifade eden cümleyi bulunuz. "Bizim şiirimiz, hani şairlerin vezinsiz diye beğenmedikleri halk şarkıları ve taşrada çöğür (saz) şairleri arasında deyiş, üçleme
ve kayabaşı denen nazımlardır." 4. Metinde hangi anlatım türü kullanılmıştır? Metinden yola çıkarak bu türün belirgin özelliklerini söyleyiniz. Açıklayıcı anlatım türü kullanılmıştır. Belirgin Özellikleri Dil daha çok göndergesel işlevde kullanılır. İfadeler kesin ve açıktır. Kelimeler genelde gerçek(temel)anlamlarıyla kullanılırlar. ”Tanımlama, açıklayıcı betimleme, sınıflandırma ,örneklendirme, karşılaştırma, tanık gösterme, sayısal verilerden yararlanma “ gibi düşünceyi geliştirme yollarından faydalanılır. Yazarın amacı okuyucuyu bilgilendirmektir. Gereksiz söz tekrarı yapılmaz. 5. Metnin ifadelerini açıklık ve kesinlik yönünden değerlendiriniz. Metindeki ifadeler açık ve kesindir. 6. Metinden yararlanarak aşağıda verilen tabloyu doldurunuz. Terim: "vezinli söz, divan, münşeat, gazel, kıta, mesnevi, kayabaşı" kavram: Osmanlı şiiri, halk, halk tabakası..." Gündelik hayatla ilgili kelimeler: " savsaklama, İstanbul ahalisi, taklit etmek..." Yeni kavram, ifade, söz ve söz grupları: Muhbir gazetesi ,çevirmen..." 7. "Yeryüzüne ne kadar millet ve kavim gelmişse hepsinin kendilerine mahsus şiirleri vardır. Necâtî ve Bâkî ve Nef’î divanlarında gürdüğümüz kasideler ve gazeller ve kıtalar ve mesneviler midir?" metinden somut ifadelerdir. Bu ifadeler düşünceleri daha iyi açıklamak için kullanılmıştır. SAYFA 26 4. Etkinlik: İncelediğiniz metinden hareketle aşağıda verilen tabloyu doldurunuz. ZİYA PAŞA Eserle Olan İlişkisi: Dil ve edebiyatla ilgili görüşlerini açıklamak için bu makaleyi yazmıştır. Bu makalede gerçek edebiyatımızın halk edebiyatını savunur. Fikri ve edebi yönü: Düşünceleriyle yenilikçi, yapıtları ve yaşantısıyla eskiye bağlı bir sanatçı olan Ziya Paşa’daki tezat ve ikilik hem yaşantısına hem de yapıtlarına yansımıştır. Hürriyet gazetesinde çıkan"Şiir ve İnşa"makalesinde Halk edebiyatını ve dilini savunur, gerçek şiirimizin halk şiiri olduğunu belirtmiştir. Bir süre sonra hazırladığı"Harabat"adlı antolojide Divan şiirini yücelterek Halk şiirini kötülemiş ve halk ozanlarının şiirlerini "eşek anırması" olarak nitelemiştir. EK BİLGİLER: �� ZİYA PAŞA 1825-1880)
ESERLERİ VE TÜRLERİ Hiciv: Zafername Düzyazı: Rüya Mektup: Veraset Mektupları Şiir: Eş’ar-ı Ziya Makale: Şiir ve İnşa Anı: Defter-i Amal Tercümeleri: Viardot’tan Endülüs Tarihî‘ni, Cheruel ile Lavallee’den Engizisyon Tarihî‘ni, J.J. Rousseau’dan Emil‘i, Moliere’den Tartuffe‘ü tercüme etmiştir. SAYFA 27 1. Metin kaç birimden oluşmaktadır? Bu birimlerde neler anlatılmaktadır? Metin 14 birimden oluşmaktadır. Bu birimlerde genel olarak gençkken çalışmanın öneminden ve gerekliliğinden anlatılmaktadır. 2. Metnin iletisini söyleyiniz. Metnin birimleri bu ileti etrafında nasıl bir araya gelmiştir? Metnin iletisi çalışmanın önemidir. Metnin anlam birliğine sahip birimleri birbiriyle uyumlu şekilde bir araya getirilmiştir. 3. Metnin yazılışı amacını söyleyiniz. Metin genç insanlara çalışmanın ve gayret etmenin ne denli önemli olduğunu anlatılmak için yazılmıştır 4. Metinle ilgili aşağıda verilen tabloyu doldurunuz. Anlatım Türü: Ağırlıklı olarak açıklayıcı ve emredici anlatım türü kullanılmıştır. Anlatım türünün özellikleri: Emredici anlatımda dil alıcıyı harekete geçirme işlevinde kullanılır. Emir, telkin, öneri anlamı taşıyan ifadeler yer verilir. Öğretici ve açıklayıcı yönleri vardır Açıklayıcı Anlatım: Dil daha çok göndergesel işlevde kullanılır. İfadeler kesin ve açıktır. Kelimeler genelde gerçek(temel)anlamlarıyla kullanılırlar. ”Tanımlama, açıklayıcı betimleme, sınıflandırma ,örneklendirme, karşılaştırma, tanık gösterme, sayısal verilerden yararlanma “ gibi düşünceyi geliştirme yollarından faydalanılır. Yazarın amacı okuyucuyu bilgilendirmektir. Gereksiz söz tekrarı yapılmaz. 5. Metinden açıklık ve kesinlik taşıyan ifadelere örnekler veriniz. Çalışan büyük adam olur, çalışmayan sonra nedamet (pişmanlık) çeker. İnsan müddeti ömrü dörde taksim olunmuştur: çocukluk, gençlik, orta yaşlılık, ihtiyarlık 6. Metinden terim, kavram ve gündelik hayata ait ifadelere örnekler veriniz. Bu ifadelerden nasıl yararlanıldığını açıklayınız. Terim: elif Kavram: cehd ve gayret Günlük hayata ait ifadeler: cahil kalmak, esef etmek, makbul olmak, 7. Metinden yeni kavram, ifade, söz ve söz gruplarına örnekler veriniz. ..... 8. Metinde yazar somut anlatımlardan nasıl yararlanmıştır? Açıklayınız. Metinde yazar çalışmanın ve gayret etmenin gerekliliğini somutlaştırarak anlatmış, bu soyut kavramların daha iyi anlaşılmasını sağlamak için somut ifadelerden faydalanmıştır. 9. İncelediğiniz metinden hareketle aşağıda verilen tabloyu doldurunuz. Eserle Olan İlişkisi: Adından anlaşılacağı gibi bir öğretmen olan Muallim Naci Mektuplarım adlı eserinde edebiyat ve dille ilgili görüşlerini açıklamış, fikri ve edebi yönünü bu mektuplara yansıtmıştır. Fikri ve Edebi Yönü: Maddeler Halinde...Tıklayın ANLAMA VE YORUMLAMA 1. İncelediğiniz metinlerde ele alınan konulardan, kullanılan dil ve anlatım özelliklerinden, işlenen düşüncelerden yola çıkarak metinlerin oluşmasına imkân sağlayan hâkim zihniyetin özelliklerini belirleyiniz. Metinlerin oluşmasını sağlayan zihniyet Batılılaşma etkisindeki yenileşme döneminde öğretici metinler aracılığıyla halkı bilinçlendirmek ve aydınlatmak düşüncesidir. 2. İncelediğiniz metinlerin; a) Ana düşüncesi yazıldığı dönemin başka metinlerinde ele alınmış mıdır? Ele alınmıştır. b) Ana düşüncesi başka iletişim araçlarıyla ve anlatma biçimleriyle ifade edilebilir mi? Açıklayınız. İfade edilebilir c) Ana düşüncesiyle yazıldığı dönemin sosyal hayatı ve gerçekliği arasında nasıl bir ilişki vardır? Ana düşünce dönemin sosyal hayatı ve gerçekliğiyle ilişkilidir. Batılışma etkisindeki bu dönemde aydınlar öğretici metinlerle halkı aydınlatmaya ve bilgilnedirmeye çaışmışlardır. ç) Ana düşüncesi günümüzün kültür ve edebiyat ortamında ele alınmakta mıdır? Niçin? Evet, alınmaktaktadır. 3. İncelediğiniz metinlerin, hangi yönüyle saray yönetimiyle hangi yönüyle halkla ilişkisi olduğunu metinlerden örneklerle açıklayınız. Mukaddime adlı metinde gazetenin çıkarılması için padişahtan izin alınması saray yönetimiyle ilgili, halkın kolaylıkla anlayacağı bir dille gazete çıkarılması ise halkla ilişkilidir. 4. İncelediğiniz metinlerde divan edebiyatına ait ögelerle Batı etkisiyle oluşan yeni ögelerin temada, dilde ve ifade biçiminde birlikte kullanılıp kullanılmadığını örneklerle açıklayınız. İncelediğimiz metinlerde ikilik yani eski-yeni, yerli-Batılı çatışması temada, dilde (Arapça, Farsça kelime ve kavramlarla–yeni kavramlar) ifade biçimlerinde varlığını hissettirmiştir.Metinlerde Arapça ve Farsça kelime ve tamlamalar kullanılmıştır. 5. İncelediğiniz metinlerin ait olduğu geleneği söyleyiniz. Öğretici metin geleneği (makale) 5. Etkinlik: Edindiğiniz bilgiler ışığında gazetenin kültür hayatımızdaki işlevini açıklayınız. Cevabı maddeler halinde...Tıklayın 6. Etkinlik: Tanzimat Dönemindeki “yeni - eski” tartışmalarıyla günümüz toplumundaki “yeni - eski” tartışmalarının örtüşen ve farklı olan yönlerini tartışarak belirleyiniz. Tanzimat döneminde yeni-eski tartışmaları eski edebiyat-yeni edebiyat, kafiye, dil, tema üzerinedir. Günümüzde eski-yeni çatışması daha çok sosyal ve siyasi hayatta kendini göstermektedir. SAYFA 28 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 1. Aşağıdakicümlelerin bildirdiği yargılar doğru ise karşılarına “D”, yanlış ise “Y” yazınız. • Tanzimat Döneminde öğretici metin türleri edebiyatımıza gazeteyle girmiştir. (D ) • Tanzimat Dönemi edebiyatının nesir dili Şinasi tarafından kurulmuştur. (D ) • Tanzimat Dönemi öğretici metinlerinde eski dil anlayışından tamamen uzaklaşılmıştır. (Y ) • Edebiyatımızda, Tanzimat’la birlikte gazete çevresinde gelişen türlerden biri de mesnevidir. ( Y) • Gazetenin edebî konulara ayrılan alt kısmına tefrika denir. (Y )
• Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi edebiyatımızda ilk .........MAKALE...... örneğidir. • 1840’ta çıkarılan Ceride-i Havadis .......YARI RESMİ ........ bir gazetedir.
B) Dilde eskiden izler taşımaları C) Gazete çevresinde oluşturulmaları
E) Yazıldıkları dönemin sosyal hayatını yansıtmaları 4. Aşağıda verilenlere göre yazar - eser eşleştirmelerini yapınız. Şinasi →Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi Ziya Paşa → Defter-i Âmal Muallim Naci → Ömer’in Çocukluğu Namık Kemal → Tahrib-i Harabât Etkinlik: Atatürk’ün çağdaşlaşma ve uygarlığa verdiği önem hakkında bilgi edininiz (31. sayfadaki 4. soru içindir.).
��Özlü bilgiler burada Etkinlik:
“Aydınlanma Dönemi”nin özelliklerini araştırınız (36. sayfadaki “Anlama ve Yorumlama” bölümünün 1. sorusu içindir.).
Batı düşüncesi, klasik ve romantik edebiyat hakkında bilgi ediniz (36. sayfadaki 3. Etkinlik içindir.)
Sınıfınızda düzenleyeceğiniz "Tanzimat Şiirimizde Gerçekleşen Değişme" konulu panel için hazırlık yapınız (39. sayfadaki 4. Etkinlik içindir.).
• Tema : Hürriyet sevgisi 3. Okuduğunuz "Der Sitâyiş-i Sultân Murâd" ile Hürriyet Kasidesi" adlı metinlere hâkim olan zihniyeti karşılaştırınız. NAMIK KEMAL'İN HÜRRİYET KASİDESİ İLE NEF'İ'NİN KASİDESİNİN KARŞILAŞTIRMASI Zihniyet karşılaştırması: Nef'inin kasidesi döneminin kaside geleneği, devlet büyüklerini övme ve döneminde yapılan eğlenceleri yansıtan zihniyeti yansıtır.Kasidede "hürriyet"ten bahsedilmesi, yönetimin yönetiminin eleştirilmesi dönemdeki hakim zihniyeti yansıtmaktadır. EK KARŞILAŞTIRMA BİLGİLERİ • Konu: Hürriyet sevgisi, Sultan Murat'a Hana övgü • Nazım birimi: beyit beyit • Uyak düzeni: aa/ba/ca/da/ea aa/ba/ca/da/ea • Tema: Hürriyet Padişaha Övgü • Dil: Nef'inin kasidesine göre Arapça,Farsça kelimelerle yüklü ağır ve sanatlı bir dil daha sade bir dil SAYFA 32 1. Metnin nazım birimi nedir? Metni oluşturan birimler birbirleriyle ilişkili midir? Niçin? Nazım birimi beyittir. Birimler aynı tema etrafında oluşturulduğu için birbiriyle ilgilidir. 2. Metni oluşturan birimler hangi tema etrafında ve nasıl bir araya gelmiştir? "Zamandan şikayet" teması etrafında bir araya getirilmiştir. 3. Metni oluşturan her birimin metnin bütünü içindeki işlevi nedir? Beyitler ses ve anlam kaynaşmasından meydana gelen şiir birimleridir.Bunlar temayı vermek için belli bir düzen içinde oluştuurulur. 4. a) Metnin teması yazıldığı dönemin hangi gerçekliğini yansıtmaktadır? Niçin? Batı ülkelerinin gelişmişliğini, İslam ülkelerinin geri kalmışlığı, dönemin hükümetindeki olumsuzluları yansıtıyor. b ) Ziya Paşa'yla metnin teması arasında ne tür bir bağ kurulabilir? Ziya Paşa yaşadığı dönemdeki olumsuzlukları,devlet idaresindeki aksayan yönleri şiirlerine yansıtmıştır.Bu şiirde de bunu görüyoruz... c ) Ziya Paşa'nın böyle bir temayı işlemesiyle yeni dönemde bireyin ortaya çıkışı arasında nasıl bir ilişki vardır? Açıklayınız. 5. Metinde ahenk hangi unsurlarla sağlanmıştır? Metinde ahenk kafiye ve rediflerden yararlanılmıştır.Her beytin son mısrası kendi içinde kafiyelidir. aa/ba/ca/da/ea şekliden uyak örgüsü vardır. Şiirin ritmi aruz ölçüsüyle sağlanmıştır.edebiyatfatihi.net Asonans(ünlü ses benzerliği) ve aliterasyonlardan da faydanılmıştır. 6. Metinde kullanılan imgeleri bulunuz. Bu imgeler oluşturulurken hangi söz sanatlarından yararlanılmıştır? Küfür diyarı ,salhane , hükümet kapısı , virane-kaşane gibi imgeler kullanılmıştır. Bu imgeler oluşturulurken istiare, tezat gibi sanatlardan yararlanılmıştır. 7. Metinde hükûmet neye benzetilmiştir? Ziya Paşa hükûmeti “sâl-hâne”ye (mezbaha, kesimevi) benzetmiştir. 8. Metinden tarihî ve sosyal değerlerle ilgili söz ve söz gruplarına örnekler veriniz. 9. Metinden yeni kavram ve imajlara örnekler veriniz. Bu örneklerden hareketle Tanzimat Dönemi şiirinin dil ve anlatım özellikleri hakkında çıkarımlarda bulununuz. "Hükümet, filozof, Eflatun" gibi sözcükler o dönem için yeni sayılabilecek kavramlardır. Tanzimat dönemi şiirinde dilde sadeleştirilmek istense de bunda başarılı olunamamıştır. Arapça-Farsça kelime ve tamlamalarla yüklü sanatlı bir dil kullanılmıştır. .10. Metindeki söyleyiş tarzı ve ritimle metnin yazıldığı dönem arasında nasıl bir ilişki söz konusudur? Açıklayınız. Metinde eleştirel bir üslup tarzı var, bu da Tanzimat döneminin sosyal ve siyasi gerçekliğiyle örütşmektedir. 11. Metindeki Ziya Paşa'nın eleştirileri günümüzde de geçerliliğini korumakta mıdır? Niçin? Korumaktadır, şiirde eleştirilen durumlar bugün de devam etmektedir,İslam ülkelerinin Batılı ülkeler karşısındaki durumu buna örnek gösterilebilir. 12. Ziya Paşa'nın çağdaşlık ve uygarlaşma hakkındaki görüşleriyle Atatürk'ün görüşleri arasında bir ilişki kurulabilir mi? Niçin? SAYFA 33 1. Metnin teması etrafında örgülenen birimler kaçar dizeden oluşmaktadır? Bu birimlere ne ad verilmektedir? Dörder dizeden oluşmaktadır. Bu birimlere "dörtlük" adlı verilir. 2. Metni oluşturan birimleri aşağıdaki başlıklar altında inceleyiniz. a) Hangi bakımlardan birbirleriyle ilişkilidir? Aynı tema etrafında birbiriyle ilişkilidir. b) Hangi tema etrafında ve nasıl bir araya gelmiştir? "Vatan" teması etrafında anlamlı bir bütün şekilde bir araya getirilmiştir. c) Her birimin metnin bütünü içindeki işlevi nedir? Her birim metnin temasını verecek şekilde düzenlenmiştir. 3. Metnin teması, yazıldığı dönemin hangi sosyal gerçekliğiyle ilgilidir? Şiir yazıldığı dönemde Osmanlı Devleti düşman işgali altındadır. Namık Kemal bütün vatandaşları vatanı kurtarmak için birlik ve beraberlik içinde seferber olmaya çağırıyor. 4. Metnin teması, Namık Kemal’in hangi yönünü yansıtmaktadır? Vatan teması tam bir vatan ve hürriyet aşığı Namık Kemal'in bu yönlerini yansıtmaktadır. 5. Namık Kemal’in vatanın geleceğiyle ilgilenmesi şairin yaşadığı dönemde bireyin konumuyla ilgili hangi fikre ulaşmamızı sağlamaktadır? Açıklayınız. Namık Kemal'in vatanın geleceğiyle ilgilenmesi şairin yaşadığı dönemde bireyin hürriyetinin tehlikeden olduğu fikrini verir. O dönemde vatan düşman işgali altındadır, bireysel hak ve hürriyetler tehdit altındadır. 6. Metinden tarih ve sosyal değerlerle ilgili söz ve söz gruplarına örnekler veriniz. Vatan , hürriyet, bağımsızlık, çalışmak, birlik ve beraberlik içinde olma metindeki sosyal değerlerdir. Örnekler: "Bize çalışmak yakışır, merhamet Allah'ındır. Bülbül bile hürriyet için kendini mahveder. Din için, devlet için, can çekişen millet için" 7. Metinde hangi yeni kavram ve imajlar kullanılmıştır? Örnekler veriniz. "Hürriyet, vatan, vatanın her nefesi, vatansever" gibi yeni kavram ve imajlar kullanılmıştır. 8. Metinde ahenk, hangi unsurlarla ve nasıl sağlanmıştır? Ahenk kafiye, redif ve her türlü ses benzerliğiyle sağlanmıştır. ☝Şiirdeki tüm kafiye ve redifler için tıklayınız 9. Metnin söyleyiş tarzı ve ses akışıyla yazıldığı dönemin sosyal ve siyasi hayatı arasında nasıl bir ilişki vardır? Söyleyiniz. Metnin didaktik ve hitabeti andıran söyleyiş tarzı ve ses akışı yazıldığı dönemin sosyal ve siyasi hayatıyla yakından ilişkilidir. Metnin yazıldığı dönemde Osmanlı Devleti yıkılmaya yüz tutmuştur, devlet iyi yönetilememektedir. Şair didaktik ve hitabeti andıran söyleyiş tarzıyla o dönemdeki vatandaşların, padişahı veya başkalarını dinlemek ve onlara güvenmek yerine, "Vatana yardım edin, onun imdâdına koşun!" diyen Allah'ın hükmünü dinleyip O'na güvenmeleri gerektiğini söylüyor. Burada, hem işi sadece devlete bırakan ve yöneticilerin ağzına bakan vatandaşlara bir uyarı vardır hem de devleti iyi yönetemeyen ve yöneticilere bir eleştiri. (Şair bu şiirini yazdığı sırada sürgünde olduğunu da belirtelim) SAYFA 34 >>> 1. Etkinlik: Yüklə 0,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|