77
smeta me’yorlari va narxlar asosida aniqlash hamda bir-birlik ishga nisbatan taqsimlab
qiymatini topish mumkin. Тogridan-togri harajatlar tarkibiga quyidagilar kiradi:
-qurilish maydoni hududida qurilish-montaj ishlari bilan mashgul bolgan
ishchilarning asosiy ish haqlari. Ishchilarning qoshimcha ish haqlariga (ta’til haqlari,
kompensatsiyalar, nafaqalar tolovi) boladigan harajatlar
ustama harajatlar tarkibida
hisobga olinadi. Ishchilarning asosiy ish haklariga xizmat korsatuvchi xojaliklar va
yordamchi ishlab chiqarish ishchilarining, hamda qurilish, yol
mashinalari va transport
vositalarini boshqarish bilan shugullanuvchi ishchi mexanizatorlarning ish haqlari
qoshilmaydi;
-materiallar, buyumlar,
kostruksiyalar va yarimfabrikatlarning qiymatlari. Yol
qurilishida ishlatiladigan barcha materiallar ikki guruhga bolinadi: chetdan
keltiriladigan
va mahalliy materiallar. Hududiy ta’minot organlari orqali yol xojaligi qurilishlariga
yetkazib beriladigan materiallar asosan chetdan keltiriladigan materiallardir. Ular
qatoriga bitum
, sement, yogoch materiallar, asidol, metall va boshqalar kiradi. +qurilish
materiallari
sanoati korxonalarida, qurilish industriyasidan, baza va mahalliy tosh
materiallari karerlaridan, yol xojaligining yordamchi korxonalaridan keltiriladigan
materiallar – mahalliy materiallar sanaladi. Mahalliy materiallar qatoriga qum, sheben,
shagal, asfalt –beton va temir – beton aralashmalari
konstruksiyalar va boshqalar kiradi.
Тogridan – togri harajatdarda barcha materiallar qurilishning ob’ekt oldi franko
omborxonasi
narxlarida hisobga olinadi, ya’ni u narxlar ulgurji sotilish narxlari, sotish
tanlash tashkilotlarning ustamalari,
tara va rekvizitlari narxi, materiallarni ob’ekt oldi
omborxonalarigacha yetkazib kelish uchun bolgan transport harajatlari, tayyorgarchilik –
ombor harajatlari yigindisidan iborat boladi.
+qurilish va yol mashinalarini, transport vositalarini tasarrufiga boladigan
harajatlar mashina va mexanizmlarni qurilish maydoniga yetkazib kelish,
ularni bir
ob’ektdan boshqa ob’ektga kochirish, montaj va demontaj qilish,
amartizatsiya
ajratmalari, ta’mirlash harajatlari, ishchi – mexanizatorlarining
ish haqlari, yonilgi –
moylash materiallariga va elektro-energiyaga harajatlardan tashkil topadi.
+abul qilingan ish olchamiga (100m
2
ga, 100m
3
ga 1m
3
ga, 1m
2
ga) togri
keladigan togridan – togri harjatlar miqdori birlik qiymati deb ataladi.
78
Bunday smeta hisob – kitoblarning ob’ekti, loyihalarda kozda tutilgan, konstruktiv
elementlari va ish turlari boyicha ish hajmini birlik qiymatiga kopaytirib aniqlanadigan
togridan – togri harajatlar sanaladi.
Dostları ilə paylaş: