Yunalishi guruh talabasi fio kompyuter tashkil etilishi fanidan

---

Yunalishi 
guruh talabasi 
FIO 
 
KOMPYUTER TASHKIL ETILISHI FANIDAN
1-Topshiriq 
KOMPYUTER TIZIMINING UMUMIY TARKIBINI 
TASHKILLASHTIRISH 
Ishdan maqsad: 
Kompyuter tizimining umumiy tarkibini va funksiyalarini o‘rganib 
chiqish, shaxsiy kompyuter tizimining xarakteristikalari haqida ma’lumotga ega 
bo‘lish. 
Nazariy qism
Kompyuterning tarixi bir necha yillarga borib taqaladi. Kompyuterlarning 
beshta mashhur avlodi mavjud. Har bir avlod kompyuterlarning funksiyalarini 
o‘zgartiradigan bir qancha texnologik yutuqlarga guvoh bo‘ldi. Kompyuterlar 
hayotning barcha sohalarida muhim rol o‘ynaydi. Kompyuterning arxitekturasi 
odatda foydalanuvchi uchun zarur bo‘lgan xususiyatlar to‘plami bilan belgilanadi.
Kompyuter va uning asosiy qismlari 
Kompyuter (ingl. Computer)
- bu, EHM (Elektron Hisoblash Mashinasi) 
bo‘lib, ingliz tilidan tarjima qilinganda hisoblovchi yoki hisoblayman degan 
ma’noni anglatadi.
Shaxsiy
kompyuter
(ing. personal computer)
- shaxsiy foydalanish uchun 
mo‘ljallangan, narxi, hajmi va imkoniyatlari ko‘p odamlarning ehtiyojlarini 
qondiradigan kompyuter hisoblanadi va hisoblash mashinasi sifatida yaratilgan 
kompyuterdir. 
Noutbuk
(ingl. laptop)
- shaxsiy kompyuterning odatiy komponentlari, 
jumladan displey, klaviatura va ishora qiluvchi qurilma (odatda sensorli panel), 
shuningdek batareyalar birlashtirilgan ko‘chma shaxsiy Kompyuter hisoblanadi. 
Noutbuklar hajmi va og‘irligi jihatidan kichik va noutbuklarning batareya quvvati 1 
soatdan 15 soatgacha o‘zgarib turadi. 
Shaxsiy kompyuterlar funktsional kompyuter uchun zarur bo‘lgan barcha 
komponentlarni o‘z ichiga oladi. 
Tizim
bloki
- bu tizimning asosiy komponentlarini o‘z ichiga olgan 
kompyuterning asosiy komponenti hisoblanadi. Bunga asosiy mantiqiy plata, 
protsessor, xotira, har xil turdagi bir yoki bir nechta disk drayverlari, kommutatsiya 
quvvat manbai, simlar va kabellarni ulash kabi qurilmalar kiradi. Tizim blokida 
audio, video, tarmoq va boshqa funksiyalarni ta’minlash uchun kengaytirish platalari 
ham mavjud.
Klaviatura
-
kompyuter kiritish qurilmasi bo‘lib, klaviatura tizimga belgilar 
va buyruqlarni kiritish uchun ishlatiladi. 

---

Sichqoncha
- video monitordagi tasvirlarni ko‘rsatish, tanlash yoki 
faollashtirish uchun grafik foydalanuvchi interfeysi bilan foydalaniladigan kiritish 
qurilmasi. Sichqonchani silliq sirt ustida harakatlantirish orqali foydalanuvchi 
kursorni kompyuter displeyida sinxron harakatlanishiga olib keladi. 
Monitor
-
shaxsiy kompyuter uchun standart displey qurilmasi bo‘lib, u 
belgilar va grafiklarni ko‘p rangli ko‘rsatish uchun ishlatiladi. 
Printer
- ma’lumotlarni qog‘oz yoki plyonkali muhitga o‘tkazadigan 
raqamlashtirilgan tasvirning nusxasini chiqarish uchun qurilma. Odatda, ma’lumotni 
qog‘ozda ko‘rsatish uchun nuqta-matritsali, inkjetli va lazerli printerlar qo‘llaniladi. 
Kompyuterlarning asosiy tuzilishi kompyuterning ishlashi va ishlashi uchun 
asosiy bo‘lgan qurilmalar hisoblanadi. Bu qurilmalarga sichqoncha, skaner, 
klaviatura va boshqalar kabi kiritish qurilmalari yordamida markaziy protsessorga 
istalgan ma’lumotlarning qanday kiritilishi va chiqarish birligi tomonidan ekranda 
chop etilishini tavsiflovchi tushunchadir, bunda kompyuterning asosiy tuzilishiga va 
funksionalligiga asosiy e’tibor berilishi zarur hisoblanadi (1.1-rasm).
1.1-rasm. Kompyuterning asosiy qurilmalari 
Tezkor xotira (ingl. Random Access Memory, RAM) - 
oʻqish yoki yozish 
uchun uning manzili boʻyicha istalgan yacheykaga bir vaqtning oʻzida kirish 
imkonini beruvchi kompyuter xotirasining turlaridan biridir. Protsessor qisqa vaqt 
ichida koʻp ishlatiladigan jarayonlarni tezkor xotiraga yuklab oladi va bu 
kompyuterni ishlashini tezlashtirish uchun xizmat qiladi. Tezkor xotirani asosiy 
oʻlchov birligi uning xotira hajmi boʻlib, kilobayt, megabayt, gigabaytlarda 
oʻlchanadi. Tezkor xotira chastotasi tezkor xotira shinalaridan maʼlum vaqt ichida 
oʻtadigan maʼlumotlar oqimi sonini anglatadi. 
Markaziy protsessor. 
CPU
 
(Central Processing Unit) - bu, kompyuterning 
markaziy protsessori yoki asosiy protsessori hisoblanib kompyuter dasturini o‘z 
ichiga olgan ko‘rsatmalarni bajaradigan elektron sxemadir. Markaziy protsessor 
kompyuterning asosiy qurilmasi hisoblanadi va bizda ushbu qurilma kompyuterning 
miyasi sifatida tanilgan. Markaziy protsessor kompyuterning har bir qismining 
ishlashini nazorat qiladi. 

---

Asosiy xotira
– o‘zida operatsion tizim, dasturlar va ma’lumotlarni saqlash 
uchun mo‘ljallangan kompyuterning asosiy qurilmalaridan biridir. Kompyuterda har 
qanday vazifani bajarish uchun avval kompyuterga ma’lumot yoki ko‘rsatmalarni 
kiritish kerak.
Chiqish birligi. 
Kompyuterdan barcha kerakli ma’lumotlarni olishga yordam 
beradigan qurilma chiqish birligi deb nomlanadi. Chiqish birligi foydalanuvchilar va 
kompyuterlar o‘rtasida bog‘lanish vazifasini bajaradi.