Mexanik esda olib qolish tashqi bog„lanishlar orqali xotirlab qolish
bilan bog„liqdir.
Mantiqiy esda olib qolish ichki ma‘noga ega bo‗lgan bog‗lanishlarni
xotiralashdir.
Ihtiyorsiz xotira oldindan maqsad qo‗yilmagan, material tanlanmagan
holda yuz beradi.
Ixtiyoriy xotira maqsad qo‗yilib, material
tanlangan holda amalga
oshiriladi.
Maxsus usullar- bu aktiv (qayta gavdalantirish) va passiv (bitta mateialni
qayta idrok etish).
Xotira jarayonida vaqtning ahamiyati katta.
U uzluksiz va taqsimlangan
bo‗ladi. Vaqtning taqsimlanishi
M.N. SHardakovning tadqiqotlarida o‗z aksini
topgan. Xotirada materialni taqsimlash ham katta ahamiyatga ega. Kichik
material yaxlitligicha, katta material esa bo‗lingan holda xotirada olib qolinishi
yoki unda qo‗shma usulni qo‗llash samaralidir (o‗qish, anglash, qismlarga bo‗lib
yodlash).
Esda olib qolinayotgan materialga shaxsiy munosabat – bu shaxsiy
yo‗llanma bo‗lib, har bir odamda o‗ziga xos holda namoyon bo‗ladi. Esda olib
qolingan materialni saqlash – xotira jarayoni bo‗lib,
unda ong harakati yuzaga
keladi. Xotirada inson tomonidan qabul qilingan barcha narsa qoladi va ma‘lum
miqdori esdan chiqadi.
Qayta esga tushirish – esda olib qolingan
materialni aktuallashtirish
bo‗lib, u uzoq muddatli xotiradan operativ xotiraga o‗tadi. Esga tushirish tanish
yoki xotiralash, ixtiyoriy yoki ixtiyorsiz bo‗lishi mumkin.
Dostları ilə paylaş: 
