Yuridik kollejlari

Ma’muriy hujjatning amal qilishini tugatish, uni bekor qilish, 
o’zgartirish yoki haqiqiy emas deb topish tartibi qanday? 
Ma’muriy  hujjat  muayyan  davr  oralig’ida  yuridik  kuchga  ega 
bo’ladi.  “Ma’muriy  tartib-taomillar  to’g’risida”gi  Qonunning  58-
moddasida  ma’muriy  hujjatning  amal  qilishini  tugatish  asoslari 
belgilab  berilgan.  Unga  ko’ra  ma’muriy  hujjatning  amal  qilishi 
quyidagi hollarda tugatiladi: 
1. Аgar  ma’muriy  hujjat  muddatli  xususiyatga  ega  bo’lsa, 
ma’muriy hujjatning amal qilish muddati o’tishi; 
2. Ma’muriy  hujjatning  amal  qilishini  tugatish  bilan  bog’liq 
shartning yuzaga kelishi; 
3. Ma’muriy hujjatning bekor qilinishi; 
4. Tartibga  solish  predmetining  barham  topishi  munosabati  bilan 
tugatiladi. 
Аgar ma’muriy hujjat muddatli xususiyatga ega bo’lsa, ma’muriy 
hujjatning  amal  qilish  muddati  o’tishi  ma’muriy  hujjatning  amal 
qilishi  tugatiladi.  Masalan,  litsenziya  5  yilga  beriladi.  Ushbu  muddat 
ma’muriy hujjatda ko’rsatib qo’yiladi.  
Ma’muriy  hujjat  unda  belgilab  qo’yilgan  shartning  vujudga 
kelishi  natijasida  amal  qilishi  tugaydi.  Masalan,  O’zbekiston 
Respublikasi  Oliy  Majlisining  palatalari,  O’zbekiston  Respublikasi 
Prezidenti,  O’zbekiston  Respublikasi  Vazirlar  Mahkamasi  tomonidan 
yoxud  O’zbekiston  Respublikasi  Prezidenti  bilan  kelishilgan  holda 
lavozimlarga 
saylangan, 
tayinlangan, 
tasdiqlangan 
fuqarolar, 
shuningdek ularning oila a’zolari (эri, xotini, shuningdek ularning o’z 
oilasi  bo’lmagan  farzandlari)  —  mazkur  fuqarolar  lavozimda 
turadigan davrga, shuningdek davlat hokimiyati organlariga, davlat va 
xo’jalik boshqaruvi organlariga, respublika ahamiyatiga molik boshqa 
davlat  tashkilotlariga  ishga  taklif  etilayotgan  yuqori  malakali 
mutaxassislar,  tor  ixtisoslikdagi  mutaxassislar  tegishli  organ  yoki 
tashkilot rahbarining iltimosnomasiga ko’ra, shuningdek ularning oila 
a’zolari  (эri,  xotini,  shuningdek  ularning  o’z  oilasi  bo’lmagan 
farzandlari)  —  mazkur  fuqarolar  lavozimda  turadigan  davrga 

---

111
 
Toshkent  shahriga  doimiy  propiska  qilinadi.  Doimiy  propiskada 
bo’lish  sharti  –  bu  yuqoridagi  organlar  va  tashkilotlarda  mehnat 
faoliyatini olib borishdir.  
Ma’muriy  hujjatning  bekor  qilinishi  uchun  alohida  talablar 
mavjud.  
Tartibga  solish  predmetining  barham  topishi  munosabati  bilan 
tugatilishi ma’muriy hujjat qaratilgan ijtimoiy munosabatning tugashi 
bilan  bog’liqdir.  Masalan,  agar  avtomobil  yonib  ketsa,  uning  texnik 
pasportining  amal  qilishi  ham  tugaydi.  Chunki,  texnik  pasport  aynan 
yonib ketgan avtomobilga tegishlidir.  
Ma’muriy  hujjatning  amal  qilishini  tugatish  uning  asosida 
berilgan  hujjatlar  amal  qilishining  tugatilishiga  olib  keladi.  Masalan, 
litsenziya  berish  to’g’risidagi  ma’muriy  hujjatning  amal  qilishining 
tugashi uning asosida berilgan litsenziya guvohnomasining ham amal 
qilishini tugashiga sabab bo’ladi.  
Ma’muriy  hujjatni  bekor  qilish,  o’zgartirish  yoki  haqiqiy  emas 
deb topish tartibi qanday amalga oshiraladi? Ma’muriy hujjatni bekor 
qilish,  o’zgartirish  yoki  haqiqiy  emas  deb  topish  asoslari  “Ma’muriy 
tartib-taomillar to’g’risida”gi Qonunning 59-moddasida berib o’tilgan. 
Unga  ko’ra,  ma’muriy  hujjat  manfaatdor  shaxsning  arizasi  yoki 
ma’muriy shikoyatiga ko’ra ma’muriy hujjatni qabul qilgan ma’muriy 
organ, yuqori turuvchi ma’muriy organ tomonidan, shuningdek qonun 
hujjatlarida nazarda tutilgan hollarda boshqa organlar tomonidan ham 
bekor qilinishi yoki o’zgartirilishi mumkin. 

---

112 
 
14-sxema 
 
Demak, ma’muriy hujjat manfaatdor shaxslarning arizasiga ko’ra 
yoki  shikoyatiga  ko’ra  bekor  qilinadi.  Bundan  boshqa  shaxslar  uni 
bekor qilishini so’rab murojaat etolmaydi.  
Shuningdek,  ma’muriy  hujjatni  qabul  qilgan  ma’muriy  organ  o’z 
tashabbusiga ko’ra uni bekor qilish yoki o’zgartirishi mumkin. Buning 
uchun quyidagilar asos bo’lishi mumkin : 
1. Qonun hujjatlaridagi o’zgartishlar; 
2. Jamoat manfaatlariga bo’lgan tahdidning oldini olish; 
3. Ma’muriy hujjatning qonun hujjatlariga nomuvofiqligi; 
4. Qonunda nazarda tutilgan boshqa hollarda. 
Bundan  tashqari,  qonun  hujjatlarida  ma’muriy  hujjatning  faqat 
sud  tartibida  bekor  qilinishi  yoki  o’zgartirilishi  mumkinligi  hollari 
nazarda tutilishi mumkin.  
Ma’muriy  hujjat  qonun  hujjatlariga  muvofiq  emas  deb  topilgan 
taqdirda,  u  ma’muriy  organ  tomonidan  bekor  qilinishi  yoki 
o’zgartirilishi kerak. 

---

113
 
Shuni alohida qayd etish kerakki, manfaatdor shaxsning ishonchi 
himoya  qilinishi  lozim  bo’lgan  hollarda,  ma’muriy  hujjatni  bekor 
qilish yoki o’zgartirish masalasi sud tartibida ko’rib chiqiladi.