b o ‘yich a foyda va aylanm asining rivo jlanish qonuniyatlarini, y a ’ni
raqobatbardosh tovarning bozordagi
xulq-atvori dinam ikasini
tavsiflaydi.
Bu holatda tovarning hayotiylik davri firm aning tovar taklifiga
bozor reaksiyasining ideal m odeli sifatida nam oyon b o ‘ladi. H ayo
tiylik sikli modeli har qanday tovar m ehnat m ahsuli sifatida cheklan-
gan hayotiylik davriga ega ekanligini k o ‘rsatadi, bu jaray on da ishlab
chiqish, joriy qilish, o ‘sish,
yetuklik, to ‘yinish va pasayish kabi bir
nechta bosqichlar bosib o ‘tiladi (6.2-rasm ).
6.2-rasm.
T o v a r n i n g b u t u n h a y o t i y l i k d a v r i
d a v o m i d a s o t u v v a f o y d a h a j m i o ‘z g a r i s h i ‘.
H ayotiylik davrining uzunligi turli tovarlar uchun turli daraja
da b o ‘ladi. B u m uddatni uzaytirish
zaxiralari uchun bitta em as, bir
nechta tovar ishlab chiqarish va sotish asos b o ‘lib xizm at qiladi.
Bunda bu tovarlar turli birikuvda turli sotuv bozorlarida joylashishi
m um kin. Bu holatda sotuv
bozoriga bir dona tovar em as, balki ha
yotiylik davri bosqichlari o ‘zgarishi oldindan rejalashtirib q o ‘yilgan
1
Abduxalilova L. T.
Internet marketing. - T.: TDIU, 2011. - 265-b.
89
tovarlar majmuyi bilan chiqish m aqsadga muvofiq b o ‘lar edi. K om
paniyaning bunday mahsulot portfelini shakllantirish unga doimiy
foyda olishni ta ’minlovchi ham da innovatsion
faoliyatni am alga
oshirishda kapitaldan foydalanish m anevrlari uchun sharoit yaratib
beruvchi m uvozanatlangan ishlab chiqarish-sotuv faoliyatini am alga
oshirishga im kon beradi.
Tovarning butun hayotiylik davri
va uning ayrim bosqichlari
tovar turiga bo g ‘liq bo‘ladi. Biroq keng iste'm ol tovarlari uchun
ham, ishlab chiqarish-texnik yo'nalishdagi
tovarlar uchun ham xos
b o ‘lgan um um iy tendensiya hayotiylik davrining qisqarishi hisobla
nadi. Bir bosqichdan boshqasiga o ‘tishni tezlashtirib, shu tariqa to
varning um um iy hayotiylik davrini qisqartiruvchi axborot texnologi-
yalari va Internet bu borada o ‘zining m unosib hissasini qo ‘shmoqda.
6.3-rasm da bugungi kun (
B
) va o ‘n
yil avvalgi davr
(A)
uchun xos
b o ‘lgan tovarning hayotiylik davri grafiklari aks ettirilgan.
Dostları ilə paylaş: