kard (w w w .hp.com ) kompaniyasi tushum larining 77% i oxirgi ikki
yil ichida bozorga tak lif qilingan m ahsulotlarga to ‘g ‘ri keladi.
M ahsulotni bozorga m uvaffaqiyatli chiqarishdan olinuvchi katta
foyda keyingi avlod mahsulotlarini chiqarishning asosida yotuvchi
tadqiqotlarni ertaroq boshlashga olib keladi. Buning, aksincha, bo
zorga kech chiqishi va foydaning kam ligi
kom paniya salohiyatining
qisqarishiga olib keladi.
M ahsulotning m uvaffaqiyatga erishuvida m uhim shartlardan
yana biri kom paniyaning uni bozorga tezda chiqishini ta’m inlash
qobiliyati hisoblanadi. Bu bosqichda vaqtni y o 'q o tish mahsulotni
ishlab chiqarish bosqichidagidan ham katta x av f tu g‘dirishi mumkin.
A lfa va beta-versiyalam i taqdim etish m ahsulotni bozorga chiqarish
jarayonini tezlatishning samarali vositalaridan biri sanaladi. Bun-
dan tashqari, bu versiyalarda yakuniy sanani belgilash m a’lum vaqt
o ‘tishi bilan m ahsulotning tijorat variantini sotib olish uchun yaxshi
rag ‘bat b o ‘lib xizm at qiladi.
6.5. Internet vositalaridan xizm at k o ‘rsatish
sohasini rivojlantirishda foydalanish
Tovar siyosati qo‘llanuvchi o ‘ziga xos sohalardan biri xizm at
k o ‘rsatish sohasi hisoblanadi. X izm atlar qatoriga bir tom on ikkinchi
tom onga tak lif etishi mumkin bo‘lgan har qanday faoliyatni - biron
narsaga egalik qilishga olib kelm aydigan sezilm as harakatni kiritish
m um kin.
Uni taqdim etish, shuningdek, moddiy m ahsulot bilan ham
b og‘liq boTishi mumkin.
X izm atlar to 'rtta asosiy tavsifnom aga ega b o iib , ular m arketing
dasturini ishlab chiqishga sezilarli darajada ta ’sir k o ‘rsatadi: sezil-
m aslik, b o ‘linmaslik, muvaqqatlik va saqlab b o ‘lmaslik:
-
sezilmaslik
- xizm atlarni sezib b o ‘lmaydi,
moddiy tovarlardan
farqli o ‘laroq to xarid qilm aguncha ularni k o ‘z bilan k o ‘rib, qo ‘l bi-
98
Ian ushlab, his etib, eshitib b o ‘lm aydi. Shu sababdan, noaniqlikm
kam aytirish m aqsadida xaridorlar xizm atlarning tashqi belgilari
yoki sifat yaqqoligini tahlil qiladi. U lar xizm at k o ‘rsatish
darajasi
haqida ofisning joy lashuvi, jihozlanishi, asbob-uskunalari, xodim lar,
taqdim etilayotgan axborot, ram ziy belgi va narx b o ‘yicha tasavvur-
ga ega bo 'lish i m um kin. Shu tariqa xizm atlar sotuvchisining vazifa-
si «qabul qilishni boshqarish», «sezilm aydiganni seziladigan qilish»
qobiliyatidan iborat bo 'lad i;
-
bo jinm aslik -
xizm atlar m oddiy tovarlardan farqli ravishda,
odatda, bir vaqtning o ‘zida taqdim etiladi va iste’mol qilinadi. M ijoz
xizm at k o ‘rsatish jaray o nin in g bevosita ishtirokchisi ekanligi sabab
li xizm atni sotuvchi va iste’molchi o ‘rtasidagi aloqa xizm atning to
var sifatidagi tavsifnom asi hisoblanadi. Y akuniy natijaga esa m ijoz
ham, sotuvchi ham bevosita ta ’sir k o ‘rsatadi;
-
m uvaqqatlik-
bir xil turdagi xizm atlar sifati ularni kim , qachon
va qayerda taqdim etishiga qarab keng doirada uchraydi.
B uni tu-
shungan holda xaridorlar k o ‘pincha tanlab olishdan a w a l b ir nechta
xizm at sotuvchisiga m urojaat qiladilar;
-
saqlab bo jm aslik
- xizm atlarni saqlash m um kin em asligi bar-
qaror talab sharoitlarida katta ahm iyatga ega emas,
bunda xizm at
k o ‘rsatilayotgan m ijozlar sonini aniqlash m uam m o tu g ‘dirm aydi.
Talab o'zaru vchan sharoitlarda qiyinchiliklar vujudga kelishi m um
kin. M asalan, jam o at transporti korxonalari, asosan, tig ‘iz paytlarda
foydalaniluvchi katta sondagi transport birliklariga ega b o ‘lishiga
to ‘g ‘ri keladi.
H ozirgi paytda xizm at k o ‘rsatish sohasi har tom onlam a o ‘sish
va kengayishni boshidan kechirm oqda. Bu tendensiya Internetni
ham chetlab o ‘tgani y o ‘q, bu yerda xizm atlar bozorning eng katta
qism laridan birini egallagan.
Bu sohada axborot, ta ’lim, m oliya va
kadrlar tanlash xizm atlari yanada rivojlangan.
B ugungi kunda eng rivojlangan tur sifatida Internetda m oliyaviy
xizm at k o ‘rsatish sohasining hozirgi holati va rivojlanish istiqbolla-
rini k o ‘rib chiqamiz.
99