saralash egri chizig‘i.
Shu narsa aniqlanganki, qabul qilingan va real tovar ishlab chiqa-
rishgacha yetib kelgan g 'o y ala r vaqt o ‘tishi bilan kam ayadi, ularni
izlab topish va tanlash uchun sarflanuvchi xarajatlar esa oshib bora-
di (3.2-rasm ). Rasm dan k o ‘rinib turibdiki, 1968-yilda yangi tovar
haqidagi 58 ta g ‘oyadan faqat bittasigina tovar ishlab chiqarish va
uni bozorga olib chiqishda foydalanildi. 1981-yilda esa yangi tovar
to 'g 'ris id a 7 tagina g 'o y a to ‘plangan b o 'lib , ulardan faqat bittasi mu-
vaffaqiyatga erishgan.
G ‘oyalam i tanlash jarayoni ikki bosqichdan iborat:
1) g ‘oyaning firma talablari va tam oyillariga mos kelishini tek-
shirish;
2) g ‘oyaning bozor sharoitlaridagi im koniyatlarini tekshirish.
41
G 'oyalarni testdan o ‘tkazish uchun quyidagi k o ‘rsatkichlar
q o ila n ish i mum kin: bozor hajmi va salohiyati turlari ham da kat-
taligi; raqobatchilikdagi vaziyat; g ‘oyaning tadqiq etish va tayyor-
lashda am alga oshirilishi; g ‘oyani ishlab chiqarish sohasida am alga
oshirish im koniyati, uning moliyaviy va m arketing ta ’m inoti.
Innovatsiya jarayonining m azkur bosqichida baholash usullari
sifatida chek-varaqlar va baholash shkalasi q o ‘llaniladi. Chek-
varaqlar tovar qanday hajm da talab qilinishi yoki um um an talab
qilinm asligini aniqlashga im kon beradi. C hek-varaq savollariga
jav o b lar batafsil beriladi, kerak b o ‘lsa, m os keluvchi tadqiqotlar
keltiriladi. C hek-varaq tovarning innovatsiya jarayoni doirasida
tavakkalchiliklarning qanday turlari m avjud b o iis h in i k o ‘rsatadi.
C hek-varaqdan foydalanish yuzaga kelish ehtim oli yuqori b o ‘lgan
tavakkalchiliklarning oldini olish im koniyatlarini oldindan baho-
lashga k o ‘m aklashadi.
Baholash m e ’yo ri uslubi
g'oyani uning barcha asosiy om illari-
ning aham iyatini cham alab, solishtirib, taqqoslab k o ‘rish y o ‘li bilan
baholashga im kon beradi. M uhim likni o ‘lchash uchun 0, +1, +2 va
- 1 , - 2 shkalasidan foydalaniladi. Bu uslub baholashni jadval shakli-
da yoki grafik chizm a k o ‘rinishida am alga oshirishga im kon yarata-
di. H ar bir om ilning salm og‘ini miqdoriy baholash im koniyatining
y o ‘qligi bu usulning kam chiligi hisoblanadi (3.3-jadval).
B aholash m e’yori uslubi tahlil qilinayotgan om illar m azkur g 'o
yani xaridorlar uchun qiziqish u y g ‘otadigan tovarga aylantirishga
qay darajada xizm at qilishini baholashga im kon beradi. H ar bir omil
bir qator baholar olib, ulardan har biri g ‘oyaning zarur talablarga
qanchalik m os kelishini k o ‘rsatadi. H ar bir omil b o ‘yicha ballar
sum m asi aniqlanib, ularning asosida g ‘oya k o 'rib chiqilgan om il
lar b o 'y icha alohida yoki birgalikda baholanadi. Shu tariqa baho
lash shkalasi usuli yangi tovar g ‘oyasini m a ’lum bir ehtim olga ega
boTgan holda m iqdoriy baholash im konini beradi.
42
|