‘z b e k I s t n r e s p u b L ik a s I o L iy va o r t a m a X s u s t a ’l im V a z ir L ig I sh. J. Ergashxo‘jayeva innovatsion marketing


S a v d o m a r k a s in i j o y l a s h t i r i s h 1



Yüklə 3,32 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə27/86
tarix27.09.2023
ölçüsü3,32 Mb.
#129477
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   86
Ergashxo`jaeva SH. J.Innovarsion marketing

S a v d o m a r k a s in i j o y l a s h t i r i s h 1.
Savdo markasini m uvaffaqiyatli joylashtirish o ‘z tovarining bo- 
zordagi o ‘rnini aniqlashga imkon berishdan tashqari unga q o ‘shim- 
cha raqobatli ustunlik ham hadya etadi.
G ‘arb m amlakatlari brending texnologiyalaridan samarali foyda­
lanish xaridorlarning xohish-istaklari, xaridni am alga oshirish mo- 
tivlari b o ‘yicha doimiy m arketing tadqiqotlari o ‘tkazishni taqozo 
etadi. M ahalliy bozorda brending usullarini qo'llashni aynan xari­
dorlar xulq-atvori o ‘ziga xosliklari belgilab beradi.
Dem ak, brend yaratish - uzoq muddatli ijodiy jarayon b o ‘lib, 
brendni siljitish m afkurasini, uning matn k o ‘rinishidagi va tashqi 
bezaklarini, tovar o ‘rovini ishlab chiqish, nam unalarni tarqatish. 
sotuvni rag'batlantirish, sotuv joylarida ishlash, y a ’ni iste’m olchiga 
ta ’sir k o ‘rsatishning barcha m arketing vositalari m ajmuyini k o 'zd a 
tutadi.
Biroq, ayrim to ‘xtatib turuvchi om illar m avjudligiga qaram ay, 
m am lakatim izdagi iste’mol bozorida brending asta-sekinlik bi-
1 CeicepHH B. /J. HHnoBauHOHHuii MapKeTHHr: yHe6Hwc. - M.: HHOPA-M, 2012. -
C.165.
72


Ian rivojlanm oqda. K o ‘plab m ahalliy korxonalar bu borada taj ri­
ba to ‘plab, o ‘z brendlarini joylashtirish uchun to ‘g ‘ri yondashuv- 
ni aniqlash m aqsadida iste’m olchilar xulq-atvorini tadqiq etishga 
harakat qilm oqdalar.
5.2. M aqsadli auditoriyani segm entlash uslubiyoti
Y angi tovar va xizm atlar brendi haqida xabardorlikni shakllanti­
rish usuli sifatida iste’m olchilarni segm entlashga asoslangan «nuqta- 
li (m a’lum nuqtaga qaratilgan)» m arketing ta k lif etiladi.
Yangi tovar va xizm atlar sifat k o ‘rsatkichlarining o ‘sishi bilan 
bugungi kunda raqobat eng ch o ‘qqiga chiqqan. Iste’m olchi hozir- 
da oddiygina bir sifatli tovar yoki xizm at xarid qilishni em as, balki 
biron-bir o 'z ig a xos, noyob xislatgan ega b o ‘lgan tovar va xizm at­
lar xarid qilishni istaydi. A ynan shuni am alda m ahsulotda yaratib 
b o ‘lm aydi. Buni insonning m ahsulotga m unosabatida yaratish, de- 
m ak, hissiyotlam i: m uhabbat, sodiqlik, hurm at, ehtirom va hoka- 
zolarni ishga solish kerak. Shu sababdan bugungi kunda yaxshi 
reklam a ishlab chiqish va uni O A V da to ‘g ‘ri joylashtirishning ud- 
dasidan chiqa oladigan, bundan tashqari, korxonaga o ‘zining yangi 
tovarini «m ahsulot» toifasidan «brend» toifasiga o 'tk azish d a yor- 
dam bera oladigan reklam a agentliklariga talab ortm oqda.
Turli m utaxassislarning baholariga k o 'ra, m ahalliy iste'm o l- 
chilarni yangi m ahsulot yoki xizm at haqida xabardor qilish bundan 
bir necha yil oldin oddiygina - m atbuotda reklam a chop etish yoki 
televideniya (radio) orqali reklam a roligi yordam ida hal etilardi. 
B unday im koniyat hozirda ham m avjud, biroq vaziyat tez va tubdan 
o ‘zg arm oqda.
R eklam a kom m unikatsiyalari zichligi tahlili shuni k o ‘rsatadiki, 
hozirgi paytda potensial xaridorlar tez o ‘sib borayotgan hajm dagi 
radio, televizion va bosm a m atbuot reklam asiga duch kelm oqda. Bu 
esa m aqsadli doiraning taqsim lanishi va har qanday alohida nashr 
(kanal) sam aradorligining pasayishiga olib keladi. H atto xohish
73


b o ig a n id a ham iste’m olchining ongi barcha O AV da kundalik tarqa- 
tilayotgan reklama axborotlarining kichik bir ulushini ham sig‘dira 
olm aydi.
M aqsadli segmentlash uchun maqsadli doira vakillari k o ‘rsat- 
kichlarining imkon qadar maksimal sonidan foydalanish taklif etila- 
di. Asosiysi, yakunda olingan segmentlash ajratilgan guruhni sam a­
rali m ahalliylashtirish im konini bersa bo‘ldi.
H ozirgi paytda dunyoda reklam a kom m unikatsiyalari o ‘z rivoj- 
lanishining yangi sohasiga - interaktivlik va individuallashuvga 
o'tm oqda. «Egasiz reklam a xabarlari» turli OAV m anbalari tom oni­
dan tarqatilayotgan axborot hajmining ulkan ekanligi tufayli kutil- 
gan natijalar bermayapti.
R eklam a axborotlarining alohida olingan yakuniy iste’m olchila- 
riga qaratilgan interaktiv kom m unikatsiyalar yaratish axborot bilan 
ta ’m inlash sam aradorligini oshirishga imkon beradi. Yirik xalqaro 
korporatsiyalar anketa so'rovlari o'tkazish vositasida o ‘z m ahsu- 
lotlari yakuniy iste ’m olchilari haqida m arketing axboroti to 'p la sh
b o ‘yicha ishlar borasida m a ’lum bir tajribaga ega. Biroq ushbu 
soha hali yetarlicha o ‘rganib chiqilm agan va am aliyotda sinab 
k o ‘rilm agan .
«N uqtali» m arketing usullaridan foydalanishda eng katta sama- 
rani maqsadli doirani detalli segmentlash va har bir segm ent uchun 
eng samrali bo'lgan kom m unikatsiyalar tanlash beradi.
«N uqtali» m arketingda yangi tovarlar va xizm atlar brendi haqida 
xabardorlikni shakllantirishning eng samarali usullaridan biri brend 
egasi va xaridorlar o ‘rtasida «klub» m unosabatlarini shakllantirish 
usuli hisoblanadi.
A sosiy qoida - bu faqat iste’m olchining istagi bilan chegaralan- 
gan, m ijoz bilan har qanday kom m unikatsiyalarni maksimal daraja­
da personallashtirishdir.
Doim iy m ijozlar bilan bunday kom m unikatsiyalar tizim ini barpo 
etish, shubhasiz, bir qator ustunliklarga ega. Tashkilot o ‘z m ijozlari- 
ni «shaxsan» taniydi, ularning nim ani va qancha xarid qilishi haqi­
da to 'liq axborotga ega boTadi. Zarur tovarlar ishlab chiqarish yoki
74


xarid qilish o ‘z xaridorlarining ehtiyojlarini aniqroq va u/il-kosil 
qondirish, shuningdek, ularning kelajakdagi xohish-istaklarini tahlil 
qilish borasida tuzatish kiritgan holda am alga oshiriladi. M ijozlar 
bilan ishlarni bunday tashkil qilishda axborotning boshqa potensial 
xaridorlarga yetkazilish ehtimoli yuqori. Buning ustiga, hozirgi payt­
da m uqobil, notijorat axborot m anbalari (ishbilarm on ham korlarning 
m aslahati, ekspertlarning fikrlari) aham iyatining ortishi kuzatilm oq- 
da. Shu tariqa tashkilot yangi m ijozlar ja lb qilish bo ‘yicha q o ‘shim- 
cha reklam aga ega bo'ladi.
Y angi xaridorlar anketani to id iris h id a olingan m a 'lu m o tlar aso­
sida m a ’lum otlar to ‘plam i tuziladi. M a ’lum otlar to ‘plam i asosida 
m ijozlar bilan uzoq muddatli m unosabatlar sotuv um um iy hajmini 
oshiradi. Shu m a ’lum otlar to ‘plam iga kiritishning shartlari va u kel­
tiradigan foyda haqida so ‘z boradigan kichik bir buklet tayyorlash 
q o ‘shim cha plus hisoblanadi. M a’lum otlar to ‘plam i bilan to ‘g ‘ri, 
faol va qim m at boMmagan holda ishlashda bu ishlab chiqarish va 
savdo tarm o g ‘ini ishonch bilan va ongli ravishda rivojlantirish im ­
konini beradi. X aridorlar haqidagi zaruriy (kerakli) m a’lumotlar: 
m intaqaviy, dem ograftk, m adaniy-m a’rifiy, psixografik, xulq-atvor 
m a ’lum otlaridir.
M a ’lum otlar to ‘plam ining kom pyuter tahlili (kerakli belgilar 
b o ‘yicha guruhlash) aniq tanlangan m aqsadli guruhga xabarlar- 
ni shaxsiy jo 'n a tish n i am alga oshirish im konini beradi. Bunda 
iste’m olchilar bilan kom m unikatsiyalar nafaqat pochta orqali, 
balki zam onaviy kom m unikatsiya vositalari - elektron pochta, 
SM S-xabarlar, telefon orqali qo‘n g ‘iroq b o ‘yicha am alga oshirilishi 
ham m um kin. Bu yerda «nuqtali» m arketing usullari ham , iste’mol- 
chilam i detalli segm entlash usullari ham qo^llanishi m um kin.
X ilm a-xil o 'z a ro aloqa usullari - anjum an va sem inarlarga tak­
lif qilish, bayram lar (Yangi yil, Hayit, N av ro 'z, va h.k.) bilan tab- 
riklash, yangi ishlanm alar haqida xabardor qilish va h.k. qayta k o ‘rib 
chiqilishi zarur.
Shunday qilib, «nuqtali» m arketing usullarini q o 'llash standart 
jaray o n lar bilan b o g ‘liq b o im a g a n ijodiy m ehnat talab qiladi. Maq-
75


sadli doira haqida axborotlarni doimiy ravishda to ‘plab borish, tahlil 
qilish va tuzatishlar kiritish ham da shu asosda yanada sam araliroq 
segm entlash usullarini izlab topish zarur.

Yüklə 3,32 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   86




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin