Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси

u-o, masalan, buyruq (bunur-uq), ulg`ay (ulug`-iy), sovrul (sovur-ul) va boshq. 

2. o-a, Ong, ot, son kabi so`zlarga fe`l yasovchi morfemalar qo`shilganda o`zak 

morfema  tarkibidagi  o  unlisi  a  ga  aylanadi.  Masalai:  ong-angla,  ot-ata,  son-sana, 

yosh-yashi,  qorin-qarindosh  va  boshq.  Bu  esa  o`zak  morfema  bilan  affiksal 

morfemaning qo`shilib ketishiga asos bo`ladi. 

3. a-o, a unlisi bilan tugagan morfemaga -k ka i morfemalari qo`shilganda k va 

v  allofonlari  ta`sirida  bunday  almashinuv  yuz  beradi.  Masalan:  k  allofoni  ta’sirida: 

tarqa-tarqoq,  yara-yaroq  (li),  chanqa-chanqoq,  so`ri-so`roq,  ildi-aldoq,  tara-taroq, 

sana-sanoq; v allofoni ta`sirida: ishla-ishlov, qishla-qishlov, sayla-saylov, alda-aldov 

va boshq. 

4.  i-u  .  a)k  allofoni  ta`sirida:  sovi-sovuq,  qovi-qovuq,  (ko`rpa-quruq)  qo`ri-

---

 

72 

quruq va boshq. 

b) a allofoni ta`sirida: tani-tanuv, o`qi-o`quv, to`qi-to`quv va boshq. 

5. o-u. a) v allofoni ta`sirida: sovuq-suvuq (dialektal), qovuq-quvuq va boshq.