°збекистон республикаси ·ишло·
-Mavzu: GENETIКA FANINING VAZIFASI, USLUBLARI, TARIXI VA
Yüklə 0,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Adabiyotlar: 1, 2, 5, 7.
| 1-Mavzu: GENETIКA FANINING VAZIFASI, USLUBLARI, TARIXI VA
UNING QIShLOQ XO‘JALIGI VA MEDITSINADAGI AHAMIYATI. Reja:
1.Genetika fani haqida tushuncha. 2.Genetikaning tekshirish usullari. 3.Genetika fanining rivojlanish tarixi. 4.Genetikaning erishgan yutuqlari va uning amaliy ahamiyati. Adabiyotlar: 1, 2, 5, 7. 1) Genetika fani tirik organizmlarning ikki asosiy xususiyati-irsiyat va o‘zgaruvchanligini o‘rganadi. Genetika grekcha «genetikos» so‘zidan olingan bo‘lib, tug‘ilish, kelib chiqish degan ma’noni bildiradi. Genetika o‘rganadigan manba tirik organizmlar – o‘simliklar, hayvonlar, mikroorganizmlar, xatto viruslar ham bo‘lib, ular barchasi hujayradan tuzilgan. Irsiyat deganda odatda organizm o‘z belgilari va rivojlanish xususiyatlarini kelgusi naslga o‘tkazish xossasi tushuniladi. Irsiy belgilar va xususiyatlarini bir bo‘g‘indan keyingi bo‘g‘inlarga o‘zgarmagan holda o‘tishi hujayrada yozilgan axborotga asosan yuzaga chiqadi. Bu xususiyat hayvonlar, o‘simliklar va mikroorganizmlarda avlod, tur va zot, navlarga oid belgilarni avlodda saqlanib qolishini ta’minlaydi. Hujayra yadrosida joylashgan xromosomalar irsiyatning moddiy negizi bo‘lib, avlodlar o‘rtasida navbatlanishni ta’minlovchi asosiy manba hisoblanadi. Jinsiy ko‘payishda erkak (sperma) va urg‘ochi (tuxum) hujayralarining o‘zaro qo‘shilish, ya’ni urug‘lanish davrida, xromosomalar ota-onadan naslga o‘tadi. Demak, irsiyatning moddiy negizi jinsiy hujayralarda joylashib, avlodlar shu hujayra orqali o‘zaro bog‘lanadi. Bunda ona hujayrada bo‘lgan belgi va xususiyatlar xromosoma orqali qiz hujayralariga beriladi. Irsiyat tufayli bug‘doy urug‘idan bug‘doy, arpa urug‘idan arpa unib chiqadi. Genetika o‘zgaruvchanlikni ham o‘rganadi, chunki avlod bir xil bo‘lmaydi. Ingliz olimi Ch.Darvin ko‘rsatishicha, xatto bir turga kiruvchi individlar ham bir- biridan farq qiladi. Biologiyada genotipni tashqi muhit faktorlari ta’siriga reaksiyasi o‘zgaruvchanlik deyiladi. O‘zgaruvchanlikning bir necha xillari mavjud: mutasion va modifikasion o‘zgaruvchanlik, tashqi faktorlar va ichki irsiy modda genlarini o‘zgarishiga bog‘liq bo‘ladi. Shunday qilib genetika fani bir-biriga qarama-qarshi bo‘lgan 2 xususiyat irsiyat va o‘zgaruvchanlikni va ularning kelib chiqish sabablarini o‘rganadi. 2) Genetika fanida tirik organizmlarning irsiyat va o‘zgaruvchanlikni o‘rganishda asosiy usul – Genetik tahlil hisoblanadi. U o‘z ichiga bir necha tekshirish usullarini oladi:
Yüklə 0,92 Mb. Dostları ilə paylaş:
|