Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни Сақлаш Вазирлиги

Amaliy dars № 2
Mavzu: «Seronegativ spondiloartritlar differensial diagnostikasi (reaktiv artritlar, Bexterev kasalligi, psoriatik artrit). UASH taktikasi. Tor mutaxassis yoki ixtisoslashtirilgan bulimga yullanma berishga kursatma.KVP yoki OP sharoitida davolash tamoyili, dispanser kuzatuv, nazorat va reabilitatsiya. Profilaktika tamoyillari. Mavzuni utish tamoyillari»
Maqsad: Talabalarni bo’g’im sindromi bilan kechuvchi bemorlarni sindromal o’rgatish va Talabalarni bo’g’im sindromi bor bemorlarni muammosini sindromal hal qilishga hamda QVP va OP sharoitlarida sog’liqni saqlash birlamchi tizimida UASH kvalifikatsion harakteristikasiga mos ravishda olib borishni o’rgatish.

Talim berishning asosiy vazifalari:

• 
  Talabalarni bo’g’im sindromi bor bemorlarni muommosini hal qilish va o’rgatish
  
• 
  Talabalarni bo’g’im sindromi bor bemorlarni muommosini aniqlash va o’z vaqtida tashhis qo’yishni o’rgatish.
  
• 
  Talabalarni bo’g’im sindromi bilan kechuvchi kasalliklar bilan qiyosiy taqoslashni o’rgatish
  
• 
  Bo’g’im sindromi bor bemorlarni o’z vaqtida muommosini hal qilish va amaliy mashg’ulotlarni ko’rsatib bera olishi (malumotlarni yig’a bilish, shikoyotlari tug’ilganda fizikal tekshiruvlarni olib borish,va a takje laboratorno-instrumental metodlar qila bilishi );
  
• 
  Talabalarni QVP va SP sharoitida davolash va profilaktika chora tadbirlarini o’rgatish
  

UASH bajara olishi kerak:

1.Artrit va artralgiya bilan kechuvchi kasalliklar diagnostikasini, qiyosiy tashhislashni, klinik va labarator intrumental tekshiruvlarni o’tkazish.

2. Samarasi isbotlangan dori vositalarini tanlash.

3. Nomedekamentoz davolash usulini tavsiya qilish.

4.QVP va OP sharoitida monitoring o’tkazish.

Bo’g’im sindromi bilan talaba bilishi kerak

№	Bilim darajalari	Birlamchi bilish darajasi
1	Bo’g’im sindromi bilan kechuvchi kasalliklarni bilish	Talaba bilishi kerak kamida 30ta bo’g’im sindromi bilan kechuvchi kasalliklarni
2	Bo’g’im sindromiga olib keluvchi kasalliklarni bilish kerak	Talaba bilishi kerak kamida 10ta kasalliklarni
3	Talaba bilishi kerak QVP yoki QP (1-kategoriya) kiradigan kasalliklar va tekshiruvlar	UASHni Kvalifikatsion harakteristikasi
4	Talaba bilishi kerak. Kerak bo’lganda tor mutahasis yoki gospitalizatsiya (2-kategoriya) qilishni	UASH kvalifikatsionno harakteristikasi
5	Talaba bilishi kerak QVP yoki QP (3.1-kategoriya) kiradigan kasalliklar va tekshiruvlar	UASH kvalifikatsionno harakteristikasi
6	Talaba bilishi kerak QVP yoki QP (3.2-kategoriya) kiradigan kasalliklar va tekshiruvlar	UASH kvalifikatsionno harakteristikasi
7	Bo’g’im sindromining belgilari	Talaba bilishi kerak Bo’g’im sindromining belgilari .bo’g’im va bog’lov apparati yallig’lanish va shikastlanish belgilari
8	Ichki organlar jarohatlanish belgtlari	Talaba bilishi kerak poliserozita,yurak,o’pka buyrak,OIT jarohatlanish
7	Bo’g’im sindromi diff diagnostika, kriteriyalari.	Talaba bilishi kerak bo’g’im sindromi bilan kechuvchi kasalliklarni diff diagnostikalash
8	Davolash taktikasi	Talaba bilishi kerak.Davolash metodlari nomedikamentoz).
9	Birlamchi ikkilamchi va uchlamchi profilaktika tamoillari	Talaba bilishi kerak Birlamchi ikkilamchi va uchlamchi profilaktika printsiplari
10	QVPva QP bo’g’im sindromi bilap kechuvchi bemorlarni dispanserizatsiya va reablitatsiya qilish printsiplari (4-kategoriya)	Talaba bilishi kerak dispanserizatsiya va reablitatsiya

Bo’g’in sindromi – ko’pchilik revmatik va u bilan sindrom jihatdan o’hshash kasalliklarning asosiy klinik ko’rinishi sifatida namoyon bo’lib, bo’g’inlardagi og’riq, shish, harakatning chegaralanishi va giperemiya simptomlari yig’indisidan iboratdir.
100 ga yakin kasalliklar bo’g’imlardagi og’riklar bilan kechadi.

Revmatik kasalliklariga tayanch –harakat tizimi, birinchi navbatda bo’g’imlar, suyak- mushak tizimlari shikastlanishi bilan kechuvchi hastaliklar kiradi.

20-45% aholi orasida uchrab, 6-10% hollarda erta nogironlikka olib keladi.

Bo’g’imlardagi og’riqlarning asosiy sabablari

Revmatizm.
Biriktiruvchi to’qimaning diffuz kasalliklari (SQYU, SSD, SHegren kasalligi, darmatomiozit, revmatik polimialgiya va boshqa.).

Tizimli vaskulitlar (tugunchali periarterit, gemorragik vaskulit, nospetsifik aortoarterit va boshqalar).

Revmatoid artrit.

YUvenil artrit (yuvenil RA, Still sindromi).

Behterev kasalligi (ankilozlovchi spondiloartrit).

VII. Spondiloartrit bilan birga kechuvchi artritlar:

-psoriatik artrit;
-Reyter kasalligi;
-Surinkali ichak kasalliklarida (nospetsifik yarali kolit, Kron va Uippl kasalliVIII. Infektsiyaga bog’liq artritlar:
A. Infektsion artritlar:
-bakterial ( stafilo-, strepto-, gonokokkli, brutselyoz, sifilitik, mikobakterial: tuberkulez va boshqa);
- virusli (kizilcha, epidparotit, suvchechak),
- zamburugli;
- parazitar.
B. Reaktiv artritlar:
- postenterokolitik (iersinioz, salmanillyoz, shigellyoz);
- urogenital (Reyter kasallidan tashqari);
- burun -halqum infektsiyasidan keyin;
- emlanishdan keyin.klari) uchraydigan artritlar;
IX. Mikrokristalli artritlar:
- podagra (birlamchi va ikkilamchi);
- hondrokaltsinoz;
X. Osteoartrozlar:
1. Deformatsiyalovchi osteoartroz (birlamchi va ikkilamchi);
2. Spondilyoz, osteohondroz, spondiloartroz;
XI. Bo’g’imlarning boshqa kasallilari:
1. Polindrom revmatizm;
2. Intermitterlanuvchi gidroartroz;
3. Bo’g’im hondromatozi;
4. Qaytalovchi polihondrit

IX. Mikrokristalli artritlar:

- podagra (birlamchi va ikkilamchi);
- hondrokaltsinoz;
X. Osteoartrozlar:
1. Deformatsiyalovchi osteoartroz (birlamchi va ikkilamchi);
2. Spondilyoz, osteohondroz, spondiloartroz;
XI. Bo’g’imlarning boshqa kasallilari:
1. Polindrom revmatizm;
2. Intermitterlanuvchi gidroartroz;
3. Bo’g’im hondromatozi;
4. Qaytalovchi polihondrit;

XII. Norevmatik kasalliklardagi artropatiyalar:

1. Allergik kasalliklar (qon zardobi va dori kasalliklari);
2. Mtobolik buzilishlar (gemohromatoz, amiloidoz, ohronoz, giperlipidemiya);
3. Biriktiruvchi to’qima metabolizmini tug’ma defekti (Marfani sindromi, mukopolisaharidoz);
4. Endokrin kasalliklar (qalqonsimon bez, jinsiy bez kasalliklari, kandli diabet, akromegaliya);

Asab tizimi kasalliklari (NTSD, siringomieliya, elka -panja sindromi va boshqalar);

6. Qon tizimi kasalliklari (gemofiliya, leykozlar, mielon kasalligi, yomon sifatli o’smalar);
7. Paraneoplastik artropatiyalar (turli sohalarda joylashgan yomon sifatli o’smalar);
8. Kasb kasalligi (vibratsiya kasalligi, silikoz, kesson kasalligi);
9. Boshqa kasalliklar (sarkaidoz, surunkali faol gepatit, davriy kasallik).
XIII. Bo’g’imdan tashqari yumshoq to’qima kasalliklari (mozit, tendinit, tenosinovit, bursit va boshqalar).
XIV. Suyak kasalliklari va osteohondropatiyalar (osteoparoz, osteomalyatsiya, osteolizis, osteohondropatiyalar

Revmatizm- biriktiruvchi to’qimani tizimli immun –toksik yallig’lanish kasalligi bo’lib, shu kasallikka moilligi bo’lgan 7-15 yoshdagi bolalar orasida uchraydi va asosan yurak- qon tomir tizimini shikastlanishi bilan kechadi.

A -guruhidagi β-gemolitik streptakokkli infektsiyadan keyin 1-2 hafta o’tgach rivojlanadi;

O’rta va yirik bo’g’imlar zararlanadi;

Kuchli og’riq, shish, bo’g’im usti terisida qizarish, mahalliy harorat ko’tarilishi, harakatni chegaralanishi hos;

Bo’g’imlardagi o’zgarishlar ko’chuvchan bo’ladi;

Bir necha soatdan bir necha kungacha davom etadi.

Bo’g’imlardagi o’zgarishlar izsiz yo’qoladi;

NYAQV yahshi samara beradi.
Katta diagnostik mezonlari:
kardit, poliartrit, kichik horeya, halqasimon eritema, teri osti tugunchalari;

Kichik diagnostik mezonlari:
isitma, artralgiya, ECHT ni, o’tkir fazali ko’rsatgichlarni (ASL -O titri, α2, - globulinlar, mukoproteidlar) oshishi, EKG da P-Q intervalini uziyishi, abdominal sindrom.

Revmatoid artrit

biriktiruvchi to’qimani tizimli autoimmun yallig’lanish kasalligi bo’lib, aksariyat hollarda bo’g’imlarda avj olib boruvchi eroziv- destruktiv poliartrit ko’rinishida kechadi.

Bo’g’im sindromiga quyidagilar hos:

Qo’l va oyoq panjalari, kaft- bilak, tirsak va tiza bo’g’imlarini ikki tomonlama simmetrik shikastlanishi;

Bo’g’imlardagi ertalabgi karahlik;

Bo’g’imlarni 1,5 oydan ortiq vaqt davomida shishishi;

Bo’g’imlarda yaririm chiqishlar deformatsiya va ankiloz rivojlanishi -«morj suzg’ichlari», “oqqush bo’yni”;

Rentgnografiyada 4 ta bosqichiga ko’ra osteoparoz, bo’g’im tirqishini torayishi, naqishlanish va ankiloz belgilari aniqlanishi;

Regionar mushaklarni tez atrofiyaga uchrashi;

Og’riqsiz, harakatchan revmatoid tugunchalar paydo bo’lishi;

ichki a`zolarni zararlanishi (plevrit, gastrit, miokardit, perekardit, buyrik amiloidozi, poliserozit va boshqalar)
- qonda α1, α2 va gammaglobulinlarni oshishi;
- qon zardobida yoki sinovial qobiqda revmatoid omilni bo’lishi (Voler – Rouz reaktsiyasi, lateks- test);
- S- reaktiv oqsilni oshishi;
-T -limfotsitlar miqdori, T- supressor faoliyati pasayishi, disimunnoglobulinemiya;
- sinovial suyuqlikda yaqqol namoyon bo’lgan tsitoz;
biopsiya: sinovial, limfoid va plazmatik hujayralar proliferatsiyasi, gipertrofiyasi va nekrozi.

Felti sindromi

- Bemorlar 40-60 yoshda;
- Turg’un RA ga o’hshash bo’g’im sindromi;
- o’tkir lihoradka, bo’g’imlarda shish bilan boshlanadi;
- taloqni kattalashishi;
- limfadenopatiya, leykopeniya;
- pigmentatsiya, revmatoid tuguncha,
- polineyropatiya, gepatomegaliya, o’pkada diffuz fibroz, ozib ketish va mushaklar atrofiyasi va hokozo
YUvenil RA

- 6 yoshgacha bo’lgan qizlarda uchraydi;

- aksariyat hollarda katta bo’g’imlarda mono- oligoartrit ko’rinishida kechadi;
- bo’g’imlarda turg’un deformatsiyalar, kam hollarda ankiloz;
- ko’z shikastlanadi (irit, iridotsiklit);
- terida eritematoz- makulez toshmalar paydo bo’ladi;
- seronegativ (RO faqat 3-25% holda aniqlanadi);
- oqibati yahshi.

Biriktiruvchi to’qimaning diffuz yallig’lanishi kasalliklarida artritlar.

Sistemali qizil yugurukda bo’g’im sindromi
♦ ko’chib yuruvchi artralgiya yoki artrit;
♦ o’tib ketuvchi bukilgan og’riqli kontrakturalar;
♦ ko’proq qo’l panjaning mayda bo’g’imlari, kaft-bilak, boldir-tovon bo’g’imlari va kam hollarda yirik bo’g’imlar shikastlanadi;
♦ asosan panjalarni yuza sohasi shikastlanib, mushak atrofiyasi bilan kechuvchi deformatsiyalar, aksariyat hollarda mialgiya va miozitlar bilan kechadi;
♦ ossalgiya kuzatiladi.

Diagnostik kriteriylari:

kapalaksimon volchanka, diskoid volchanka, Reyno sindromi, artrit, allopetsiya, fotosensibilizatsiya, og’iz, burun –halqum shilliq qavatida yaralar hosil bo’lishi, nefrit, kardit, pnevmonit, plevrit va (yoki) perikardit, poliserozit, psihoz va (yoki) tutqanoqli tirishishlar, LE- hujayra, sohta musbat Vasserman sinamasi, ANF titrini oshishi, Verlgof sindromi, gemolitik anemiya va (yoki) leykopeniya, trombotsitopeniya
Sistemali sklerodermiya

1. Terini shikastlanishi: “qattiq” shish, induratsiya, atrofiya va pigmentatsiya. Asosan o’zgarish yuzda (“maskasimon”) va panjalarda (sklerodakteliya) bo’ladi.

2. CREST- sindromi (kaltsinoz, Reyno, ezofagit, sklerodaktiliya, teleangiektoziya)
3. Bo’g’im -mushak sindromi: revmatoid artritga o’hshash, periartikulyar o’zgarishlar va fibrozlovchi miozit, keyinchalik turg’in kantraktura hosil bo’lishi.

Qo’l ayrim hollarda oyoq barmoqlarning tirnoq va o’rta falangalari osteolizi;

5. Ichki a`zolarni shikastlanishi (disfagiya bilan kechuvchi ezofagit, katta o’choqli kardioskleroz, bazal pnevmoskleroz, o’pka polikistozi, chin sklerodermik buyrak).
6. Qo’shimcha mezonlari: periferik giperpigmentatsiyalar, trofik buzilishlar, limfadenopatiya, poliserozit, polinevrit, qonda- ECHT ni oshishi, giperproteinemiya, gipergammaglobulinemiya, ANF, RF va boshqalar.
Behterev kasalligi
Ankilozlovchi spondiloartrit –skelet o’qining asosiy (umurtqa, umurtqalararo, chanoq - dumg’aza) bo’g’imlarini surunkali ankilozlovchi yallig’lanish kasalligi.

Ko’proq 20-40 yoshdagi erkaklar kasallanadi. 90-95% kasallarda HLA-B27 antigeni aniqlanadi.

Bel –dumg’aza sohada oyoqlarga uzatiluvchi og’riqlar, karahlik, harakatni qiyinlashishi;

Og’riqlar tunning ikkinchi yarmida va ertalablari paydo bo’lishi;

Ikki tomonlama sakroileitning klinik va rentgenologik belgilari;

Irit, iridotsiklit va boshqalar

Kasallikning klinik shakillari:
Markaziy shakli – umurtqa pog’onasi va dumg’aza-yonbosh bitishmasi zararlanadi;
Rizomilik shakli – umurtqa va elka hamda chanoq-son bo’g’imi jarohatlanadi.
Periferik shakli – umurtqa pag’onasi bilan birga umurtqalararo, umurtqa-qovurg’a bo’g’imlari va periferik bo’g’imlar shikastlanadi.
Skandinav shakli - umurtqa pag’onasi bilan birga qul panjasinig mayda bug’imlarini revmatoid artritga o’hshash shikastlanishi hos.
Vistseral turi – yuqoridagi turlardan biri bilan ichki a`zolarning shikastlanishi

Psoriatik artrit
Diagnostik mezonlari:

qo’l panjasi distal falangalararo bo’g’imining zaralanishi (barmoqlar «sosikasison» shakl olishi);

Qo’l panjasi birinchi barmoqlarining va oyoq bosh barmog’i bo’g’imining erta zararlanishi va uning ko’karishi; tovonda og’riq;

Psoriatik tugunchalar mavjudligi, tirnoqlar zararlanishi («angishvona» simptomi);

YAqin qarindoshlarida psoriaz;

rentgenologik belgilar: osteolitik jarayonlar suyaklarning har hil o’qli siljishi bilan, periostal o’zgarishlar; sakroileit; paravertebral kaltsifikatsiyalar.

Reyter kasalligi (sindromi )

-Ko’pincha yosh erkaklarda uchraydi.

-Klinikasi: uretrit, tsistit, prostatit, kon`yunktivit, artrit.
-Kasallikning ikkinchi immunopatologik bosqichida ko’z va bo’g’imlar assimetrik shikastlanadi.
-Bo’g’imlar «zinapoyasimon» («pastdan yuqoriga») ko’rinishda jarohatlanadi, og’riqlar ertalab va kechqurin kuchayadi. Ular yuzasidagi teri qizaradi va bo’shlig’ida suyuqlik paydo bo’ladi. Bo’g’imlarda eksudativ jarayonlar ustunlik qilib, yarali stomatit, glossit, balontit, keratodermiya, tirnoqlar shikastlanishi bilan birga kechadi. Qonda leykatsitoz, ECHT ning oshishi, HLA – B27 antigeni

Surunkali ichak kasalliklarda artropatiyalaraniqlanadi.

Nospetsefik yarali kolitda ichak va bo’g’im sindromidan tashkari perianal yallig’lanishi, psevdopoliplar, tugunchali eritema, gangrenoz piodermiya, iridotsiklit kuzatiladi.

Ko’pincha oyoqning yirik bo’g’imlari zararlanadi, artritning qo’zishi asosiy kasallik bilan bog’liq, og’riqlar uchuvchan bo’ladi.

Kron kasalligiga qorindagi og’riq, qon aralash najas, oyoq bo’g’imlari artriti, miopatiyalar, tugunchali eritema, stomatit, irit, o’ng yonbosh suyagi ostemieliti, barmoklarning «baraban tayokchasi» shaklini olishi hos.

NYAK va Kron kasalligida rentgenologik tekshirishda sakroileit belgilari aniqlanadi.

Uippl kasalligi– ko’chib yuruvchi artritlar va ingichka ichak zararlanishi bilan kechadi. Bundan tashqari bu kasallikga isitmalash, limfaadenopatiya, teri giperpigmentatsiyasi, hotira buzilishi, anemiya, plevrit, endokardit hos. Ingichka ichak zararlanishi surilishning buzilishiga hamda oqsilning ko’p yo’qotilishiga olib keladi va natijada gipoproteinemik shishlar paydo bo’ladi.

Infektsion artritlar

Yiringli artrit: lihoradka, qaltirash, regionar limfoadenit fonida bitta yirik bo’g’im shikastlanadi. Bo’g’imda kuchli og’riq, bo’g’im ustidagi terining qizarishi, bo’g’im shishi, faoliyatini buzilishi, punktsiyada hira yiringli sinovial suyuqlik olinadi, unda ko’p miqdorda neytrofillar aniqlaniladi.

Gonoreyali artrit: ko’proq tizza va boldir-tovon bo’g’imlari shikastladi. Bo’g’im shishadi, mahalliy harorati yuqori bo’ladi. Erta kontrakturalar, mushak atrofiyasi, bo’g’im defiguratsiyasi rivojlanadi

Brutsellyozli artrit

Bitta yoki bir nechta periferik bo’g’imlar va umurtqa pag’ona shikastlanadi, to’lqinsimon isitma, qaltirash, gepatosplenomegaliya, limfoadenopatiya, nerv tizimini zararlanishi, leykopeniya, limfatsitoz, ECHT oshadi, artralgiya (generalizatsiyalashgan), artrit, periartrit, bursit, sakroileit, spondilit, spondiloartrit kuzatiladi.

Tashhis qo’yishda epidanamnez, Rayt-Heddelson reatsiyasi, brutsellyoz antigeni bilan teri sinamasi (Byurne reaktsiyasi) katta ahamiyatga ega.
Tuberkulyozli artrit

periferik bo’g’imlar va umurtqa pog’onasi zararlanadi. Ko’proq bitta bo’g’im (tizza, chanoq-son, boldir-tovon, bilak-tirsak) shikastlanadi. Kasallik asta sekin rivojlanadi: bir oz og’riq, shish, bo’g’imda suyuqlik to’planishi, mushaklar atrofiyasi paydo bo’ladi. Bo’g’im tashqi ko’rinishi rangpar, engil gipertermiya, bo’g’im bo’shlig’ida suyuqlik mavjud, defiguratsiyalangan. Kechki bosqichlarida oqmalar hosil bo’lishi mumkin. Rentgenda suyak trabekulalarning o’choqli o’zgarishlari, suyak bo’g’im ohirlarining destruktsiyasi va erishi, ularning siljishi, yarim chiqishlari aniqlaniadi.

Diagnostika epidanamnez, boshqa a`zolarda tuberkulyoz o’choqlari topilishi, musbat tuberkulin sinamasi, rentgenogrammadagi o’zgarishlar, to’qimalar biopsiyasi, sinovial suyuqlik ekmasi natijalariga asoslaniladi
Virusli artritlar

Ko’proq virusli gepatitda, qizilcha va epidparotitda rivojlanadi. Virusli gepatitda artrit sariqlik oldi davrida paydo bo’lib, sariqlik avj olgan vaqtda yo’qoladi.

Qizilchada bo’g’imlar zararlanishi poliartrit ko’rinishida, tarqalgan papulyoz toshmalar bilan birga kechadi. Tenosinovitlar rivojlanishi unga hosdir.
Virusli artritlarda o’zgarishlar 2 haftadan – 2 oygacha bo’lgan vaqt davomida to’liq orqaga qaytadi.
Reaktiv artritlar
Iersiniozli artrit

ko’proq ayollarda uchraydi;

Ichakdagi o’zgarishlar (qisqa muddatli ich ketish, holetsistit, apendikulyar kolika va boshqalar) dan keyin 1-3 hafta o’tgach rivojlanadi.

Oyoq bo’g’imlari assimetrik shikastlanadi, jarayonga akromial-umrov, to’sh-o’mrov bo’g’imlari, qo’l va oyoq barmoqlarining birinchi bo’g’imlari qo’shilishi;

Bir tomonlama sakroileit, tendovaginit, bursitlar, isitmalash;

Bo’g’imdan tashqari o’zgarishlar (episklerit, kon`yunktivit, irit, miokardit);

Qon tahlilida leykatsitoz, ECHT ni oshishi, iersiniyaga qarshi antitela aniqlanadi.
Podagra.
Diagnostik mezonlari:

erkaklar orasida ko’proq uchrashishi, semizlikning mavjudligi, urolitiaz

oyok panjasi bosh barmog’i kaft -panja bo’g’imi shikastlanishi;

tofuslar;

kolhitsin bilan davolash yahshi samara berishi;

giperurekimeya.

artrit hurujining ikki haftadan oshmasligi.

siydik kislatasining erkaklarda 0,42 mmol/l dan, ayollarda 0,36 mmol/l dan oshishi;

sinovial suyuqlikda va to’qimalarda natriyli siydik kislota tuzi kristallarini aniqlanishi;

to’liq klinik remissiyadan 1-2 hafta o’tgach to’satdan o’tkir podagrik artrit huruji poydo bo’lishi.

Deformatsiyalovchi osteoartroz

Diagnostik mezonlari:

Bo’g’imlardagi og’iqning kunning ohirida yoki tunning birinchi yarmida paydo bo’lishi;

“Start”li og’riq, reaktiv sinovit, harakatda krepitatsiya;

Ko’pincha tiza, chanoq- son, distal falangalararo bo’g’imlar shikastlanishi;

Bo’g’imdagi og’riqing fizik zo’riqshdan so’ng kuchayishi, vaqt –vaqti bilan «bo’g’imning bloklanish» simptomi;

Geberden va Bushar tugunlari;

Bug’imdagi deformatsiyadar

Rentgenologik belgilar: suyak to’qimasida kistalarning hosil bo’lishi, bo’g’im yorig’ining torayishi, bo’g’im yuzasi osteosklerozi, osteofitoz. 1. Bemor 19 yosh. shikoyatlari bo’g’imdagi og’riq, hansirash va YUrak urushi qisman jismoniy mashqda, yutal,

oyoqlardagi shish, diurezni pasayishi. 10 yoshdan boshlab revmatizm bilan kasal. Umumiy ahvoli og’ir. Teri

qoplamasi oqish, lablarida sianoz, akrosianoz. Puls 100, aritmik. AKB 90/70. O’pkasida pats vezikulyar nafas

hisobiga o’pkaning patski qismida nam hirillash. YUrak chegaralari yuqoriga va o’ngga kengaygan.

Auskultatsiya: hilpillovchi aritmiya, puls 120. YUrak turtkisida baland, qarsillovchi 1 ton, o’pka arteriyasida

2chi ton kuchaygan, va o’sha erda diastolik shovqin. Jigar 4sm ga qovurg’a chegarasidan chiqib turadi.

Oyoqlarda shish. UKT: leykotsitlar soni- 7,5h10, ECHT- 20mm/s.

1. YUrak sohasida diastolik shovqin bilan kechadigan 3ta kasallikni hamda auskultativ nuqtalarini ayting.

2. To’liq klinik tashhisni ko’ying.

3. Konservativ davolash tamoyili va hirurgik yondoshishga ko’rsatma.

Javob

1. YUrak turtkisida mitral tsenoz, aortal etishmovchilik 2 chi qovurg’a oralig’ida va Botkin Erba nuqtasida; o’pka arteriyasi klapani etishmovchiligi 2 chi qovurg’a oralig’i to’sh suyagidan chap tomonda.

2. Asos. Revmatizm, aktiv davri, aktiv II. +aytuvchi revmokardit. Revmatik miokardioskleroz ritm buzilishi bilan. Hilpillovchi aritmiya tahisistolik forma.

3. NPVS, antiaritmik dori vositalari (kordaron, beta-blokator), diuretiklar, bitsillinoprofilaktika, hirurgik davoga yullanma.

2. Bemor 18yosh. UASH qabuliga murojat qildi. Shikoyatlari uchuvchi og’riqqa, shish, tizza va tirsak bug’imlarida harakatni qiyinlashuviga, tana haroratini oshishiga, YUrak urishiga, YUrak faoliyatini doimiy susayishiga va umumiy holsizlik. Anamnezida angina. Obektiv: ahvoli o’rta og’irlikda. Teri koplamasi oqish, toza, nam. O’pkasida vezikulyar nafas. YUrak tonlari qisman bo’g’iq, YUrak tutqichida mayin sistolik shovkin, YU+S 100. AKB 110/70. Jigar qovurg’a chegarasida. EKG da: ritm sinusli. P+ intervali 0,22 sek. UKT N 110g\l, leykotsitlar soni 9,7h10, ECHT 25mm/s, SRB++

1. YUrak turtkisida mayin sistolik shovkin bilan eshitiluvchi 4ta kasallik nomini ayting.

2. Tahminiy tashhis.

3. Informativ tekshiruv usuli.

4. UASH taktikasi (davolash tamoyili va ikkilamchi profilaktika);

3. Bemor 23 yosh, homilador 6 chi hafta, UASH ko’rigida. SHikoyatlari hansirashga, YUrak faoliyatini susayishiga. YUqoridagi shikoyatlar homiladorlik paytida boshlangan. Bemorning so’zidan yoshligida bo’g’im og’rig’i hollari kuzatilgan. Obektiv: lablari sianoz. Puls 110, NOS 24. YUrak turtkisi tarqalma diastolik qaltirash (koshachie murlikane). Auskultativ: YUrak turtkisida presistolik shovqin, qarsillovchi 1 ton. O’pkasining patski qismida nam hirillash eshitiladi. Jigar 2sm ga kattalashgan. EKG da kengaygan ikki o’rkachli R tishcha IIIaVL va V5-6. YUrakning elektrik o’qi o’ngga siljigan, +RS v V1M - obrazniy.

1. YUrakda diastolik shovqin bilan eshitiluvchi 4 ta kasallik nomi va ularning auskultativ eshitilish notalarini ayting.

2. Tahminiy tashhis.

3. Informativ tekshiruv usuli.

4. Ushbu bemor EhoKG sidagi kutilayotgan natijalarni kursating va shu bemor uchun operativ davolanishga

ko’rsatma.

5. UASH taktikasi (davolash tamoyili va ikkilamchi profilaktika);

4. 42 yoshli ayol UASH qabuliga murojat qildi. Shikoyatlari oyoqlaridagi shishga, jismoniy mashqlarda

hansirashga, holsizlikka. Ahvolini og’irligini boshidan kechirgan angina bilan bog’laydi. Revmatizm kasalligi

bo’yicha revmatolog ro’yhatida turadi va muntazam ravishda bitsillin qabul qiladi.

Obektiv: teri qoplamasi oqish, lablari sianoz, akrotsianoz. AKB 100/70, puls 92. YUrak chegaralari chapga

va yuqoriga kattalashgan. Auskultatsiya I ton qarsillovchi YUrak tutqichida sistolik va presistolik shovkin,

hilpillovchi aritmiya. O’pkasini patski qismida hirillash. +orni yumshoq, jigar+ 1,5sm, o’rta zichlikda,

oyoqlarida shish. EKG da o’ng va chap korincha va chap bo’lmacha gipertrofiyasi. UKT: N 110, erit. 2,9ml,

ley 7,2, ECHT 28mm/s.

1. YUrak sohasida bir paytni o’zida ham sistolik, ham diastolik shovkin bilan uchraydigan 3 tadan kam bo’lmagan

orttirma va 1 tug’ma YUrak nuqsonlarini, va ularni auskultativ nuqtalarini ko’rsating.

2. Tahminiy tashhis.

3. Informativ tekshiruv usuli.

4. UASH taktikasi (davolash tamoyili va ikkilamchi profilaktika);

5. Bemor 44yosh UASH qabul iga quyidagi shikoyatlar bilan murojat qildi. Bilak-tirsak, barmoqlararo va boldir-

tovon bo’g’imlarini ishishiga va tushlikkacha davom etuvchi bo’g’imlar uvishishiga. Bir yildan buyon hatsa.

Obektiv: umumiy ahvoli o’rta og’irlikda. Tana harorati subfebril. Ekssudativ suyuqlik paydo bo’lishi hisobiga

bilak-tirsak, tovon-boldir hamda barmoqlararo bo’g’imlar deformatsiyaga uchragan. YUrakda va boshqa

a`zolarda o’zgarish yuq. ECHT 50mm/s. DFA - 0,260.

1. YUqoridagi shikoyatlar va simptomlar bilan kechadigan 5 tadan kam bo’lmagan kasallik nomini ayting.

2. Tahminiy tashhis.

3. Informativ tekshiruv usuli.

4. Ushbu kasallikka oid 7 ta diagnostik kriteriyalarga misol keltiring. (Amerika revmatologlar assotsiatsiyasi).

5. UASH taktikasi.
6. Bemor SH. 32 yosh, UASH qabuliga quyidagi shikoyatlar bilan murojat qildi. +o’l va oyoq bo’g’imlaridagi

doimiy og’riqqa, harakatda va hotirjam holatda. O’zini 5 yil dan buyon kasal deb hisoblaydi. Ahvolini boshidan

o’tkazgan angina bilan bog’laydi. Statsionar davolangan va ahvoli bir muncha yahshilangan. Ko’rik paytida

bilak, son va boldir suyagi mushaklarini atrofiyasi aniqlandi. Proliferativ o’zgarish hisobiga kaft, son, boldir-

tovon, bilak bo’g’imlarini yaqqol defiguratsiyasi va deformatsiyasi. UKT: N 80g/l, ley. 5,5h10l, ECHT

30mm/s. Revmatoid faktor musbat(+).

1. YUqoridagi shikoyatlar va simptomlar bilan kechadigan 5 tadan kam bo’lmagan kasallik nomini ayting.

2. Tahminiy tashhis.

3. Informativ tekshiruv usuli.

4. Ushbu kasallikni rentgenologik bosqichlarini ayting.

7. Bemor 48 yosh, UASH qabuliga quydagi shikoyatlar bilan murojat qildi. Bilak-tirsak, kaft bo’g’imlarini shishiga

va intensiv og’rig’iga. Og’riq tunda va tongga yaqin kuchayadi, ertalabki bo’g’im uvishishi tushlikkacha davom

etuvchi. Tana haroratini 38S, ko’tarilishi, nafas olish paytida ko’krak qafasini o’ng yarimida og’riq his qilish.

Obektiv: kaft bo’g’imlarini simmerik shikatslanishi, bilak tomonga siljishi, bilak bo’g’imi sohasida 0,5-0,8sm

o’lchamli, zich tuguncha aniqlangan. Kaft bo’g’imi rentgennogrvfiyasi- bo’g’imlar oralig’ini torayishi, bo’g’im

yuzasida birlamchi uzuralar. Ko’krak qafasi rentgenogrammasi- o’ng plevral bo’shlig’ining 6 chi qovurg’agacha

bo’lgan qismida suyuqlik aniqlanadi. UPT: ud.ves. 1018, oksil 5,8, erit. 2/3 v p/z, ley. 4,5. Silindrlar.
1. YUqoridagi shikoyatlar va simptomlar bilan kechadigan 4 tadan kam bo’lmagan kasallik nomini ayting.

2. Tahminiy tashhis.

3. Informativ tekshiruv usuli.

4. UASH taktikasi.

8. Bemor G. 30 yosh, UASH qabuliga quydagi shikoyatlar bilan murojat qildi. Tana haroratini 39S ko’tarilishi,

qaltirash, YUrak urib ketishi, ishtahasizlik, holsizlik. Anamnezda: bemorni so’zidan yoshligida YUrak nuqsoni

tashhisi ko’yilgan. Hozirgi paytda kasallik 1 oy oldin harorat ko’tarilishi bilan boshlangan. Shifokorga murojat

qilgan, davo maqsadida AB, analgin qabul qilgan, foydasi bo’lmagan. Ahvoli o’rta og’irlikda. Teri qoplamasi

oqish, sarg’ish tus bilan, ko’krakda, kafttda mayda gemorragik toshmalar. Barmoqlarning uchki qismi

kengaygan. Lukina simptomi. O’pkada vezikulyar nafas. Puls 100. AKB 110/50 sim uts teng. YUrak

chegaralari chapga kengaygan. Aortada kuchsiz II ton va diastolik shovkin. Jigar va taloq paypaslaganda

og’riqli, hajmi kattalashgan.

UKT: N-47g/l, erit-2,8h10, ley-1,6h10, p/ya-3%, s/ya-70%, limf-13%, mon-14%, ECHT 52mm/s.

Fibrinogen 700mg%, sialovaya proba 320ed, formalovaya musbat(+). Disprotenemiya globulinlar oshishi bilan

9,4% gacha. +onning bakterial tekshiruvida ko’kish tsreptokokk aniqlangan, penitsillinga sezgir. UPT: oqsil

izlari.

Ko’krak qafasi rentgenogrammasi: YUrak chapga siljigan, o’pkasi toza.

EKG: chap qorincha gipertrofiyasi.

1. YUqoridagi shikoyatlar va simptomlar bilan kechadigan 4 tadan kam bo’lmagan kasallik nomini ayting.

2. Tahminiy tashhis.

3. Informativ tekshiruv usuli.

4. Ushbu kasallikda qanday tekshiruv usuli hal qiluvchi ahamiyatga ega.

5. UASH taktikasi.
“Aqliy hujum” o’yini.

Maqsad. Ushbu usul o’quvchilarni ishtirok darajasini oshiradi, o’zaro fikr almashishiga yordam beradi, hamda

turli hil masalalarga to’g’ri echim topadi va o’z nuqtai nazarini bayon qilishni o’rgatadi.
O’yin sharti. O’qituvchi talabalarga mavzu yuzasidan savol beradi.

1. Revmatizm va revmatoid artritda bo’g’im sindromini hususiyatlari.

2. Revmatizning diagnostik kriteriyalarini sanab bering.

3. UASH sifatida revmatizmni davolash hamda profilaktik tamoyillarini aytib bering.

4. Revmatoid artrit klassifikatsiyasi.

5. +anday laborator va intsrumental usullar yordamida revmatizmni aniqlash mumkin.

6. Revmatoid artritning diagnostik mezonlari.

7. Revmatoid artritda bosqichma­-bosqich rentgenologik o’zgarishlarni tasvirlab bering.

Revmatoid artritni davolashda qo’llaniladigan dori vositalarini aytib bering.
1. Bemor 19 yosh. Shikoyatlari bo’g’imdagi og’riq, hansirash va YUrak urushi qisman jismoniy mashqda, yutal,

oyoqlardagi shish, diurezni pasayishi. 10 yoshdan boshlab revmatizm bilan kasal. Umumiy ahvoli og’ir. Teri

qoplamasi oqish, lablarida sianoz, akrosianoz. Puls 100, aritmik. AKB 90/70. O’pkasida pats vezikulyar nafas

hisobiga o’pkaning patski qismida nam hirillash. YUrak chegaralari yuqoriga va o’ngga kengaygan.

Auskultatsiya: hilpillovchi aritmiya, puls 120. YUrak turtkisida baland, qarsillovchi 1 ton, o’pka arteriyasida

2chi ton kuchaygan, va o’sha erda diastolik shovqin. Jigar 4sm ga qovurg’a chegarasidan chiqib turadi.

Oyoqlarda shish. UKT: leykotsitlar soni- 7,5h10, ECHT- 20mm/s.
1. YUrak sohasida diastolik shovqin bilan kechadigan 3ta kasallikni hamda auskultativ nuqtalarini ayting.

2. To’liq klinik tashhisni ko’ying.

3. Konservativ davolash tamoyili va hirurgik yondoshishga ko’rsatma.

Javob

1. YUrak turtkisida mitral tsenoz, aortal etishmovchilik 2 chi qovurg’a oralig’ida va Botkin Erba nuqtasida; o’pka

arteriyasi klapani etishmovchiligi 2 chi qovurg’a oralig’i to’sh suyagidan chap tomonda.

2. Asos. Revmatizm, aktiv davri, aktiv II. +aytuvchi revmokardit. Revmatik miokardioskleroz ritm buzilishi bilan.

Hilpillovchi aritmiya tahisistolik forma.

3. NPVS, antiaritmik dori vositalari (kordaron, beta-blokator), diuretiklar, bitsillinoprofilaktika, hirurgik davoga

yullanma.

2. Bemor 18yosh. UASH qabuliga murojat qildi. Shikoyatlari uchuvchi og’riqqa, shish, tizza va tirsak bug’imlarida

harakatni qiyinlashuviga, tana haroratini oshishiga, YUrak urishiga, YUrak faoliyatini doimiy susayishiga va

umumiy holsizlik. Anamnezida angina. Obektiv: ahvoli o’rta og’irlikda. Teri koplamasi oqish, toza, nam.

O’pkasida vezikulyar nafas. YUrak tonlari qisman bo’g’iq, YUrak tutqichida mayin sistolik shovkin, YU+S

100. AKB 110/70. Jigar qovurg’a chegarasida. EKG da: ritm sinusli. P+ intervali 0,22 sek. UKT N 110g\l,

leykotsitlar soni 9,7h10, ECHT 25mm/s, SRB++

1. YUrak turtkisida mayin sistolik shovkin bilan eshitiluvchi 4ta kasallik nomini ayting.

2. Tahminiy tashhis.

3. Informativ tekshiruv usuli.

4. UASH taktikasi (davolash tamoyili va ikkilamchi profilaktika);

3. Bemor 23 yosh, homilador 6 chi hafta, UASH ko’rigida. SHikoyatlari hansirashga, YUrak faoliyatini

susayishiga. YUqoridagi shikoyatlar homiladorlik paytida boshlangan. Bemorning so’zidan yoshligida bo’g’im

og’rig’i hollari kuzatilgan. Obektiv: lablari sianoz. Puls 110, NOS 24. YUrak turtkisi tarqalma diastolik

qaltirash (koshachie murlikane). Auskultativ: YUrak turtkisida presistolik shovqin, qarsillovchi 1 ton.

O’pkasining patski qismida nam hirillash eshitiladi. Jigar 2sm ga kattalashgan. EKG da kengaygan ikki o’rkachli

R tishcha III aVL va V5-6. YUrakning elektrik o’qi o’ngga siljigan, +RS v V1 M simon

1. YUrakda diastolik shovqin bilan eshitiluvchi 4 ta kasallik nomi va ularning auskultativ eshitilish notalarini ayting.

2. Tahminiy tashhis.

3. Informativ tekshiruv usuli.

4. Ushbu bemor EhoKG sidagi kutilayotgan natijalarni kursating va shu bemor uchun operativ davolanishga

ko’rsatma.

5. UASH taktikasi (davolash tamoyili va ikkilamchi profilaktika);

4. 42 yoshli ayol UASH qabuliga murojat qildi. Shikoyatlari oyoqlaridagi shishga, jismoniy mashqlarda

hansirashga, holsizlikka. Ahvolini og’irligini boshidan kechirgan angina bilan bog’laydi. Revmatizm kasalligi

bo’yicha revmatolog ro’yhatida turadi va muntazam ravishda bitsillin qabul qiladi.

Obektiv: teri qoplamasi oqish, lablari sianoz, akrotsianoz. AKB 100/70, puls 92. YUrak chegaralari chapga

va yuqoriga kattalashgan. Auskultatsiya I ton qarsillovchi YUrak tutqichida sistolik va presistolik shovkin,

hilpillovchi aritmiya. O’pkasini patski qismida hirillash. +orni yumshoq, jigar+ 1,5sm, o’rta zichlikda,

oyoqlarida shish. EKG da o’ng va chap korincha va chap bo’lmacha gipertrofiyasi. UKT: N 110, erit. 2,9ml,

ley 7,2, ECHT 28mm/s.

1. YUrak sohasida bir paytni o’zida ham sistolik, ham diastolik shovkin bilan uchraydigan 3 tadan kam bo’lmagan orttirilgan va tug’ma yurak nuqsonlarini, va ularni auskultativ nuqtalarini ko’rsating.

2. Tahminiy tashhis.

3. Informativ tekshiruv usuli.

4. UASH taktikasi (davolash tamoyili va ikkilamchi profilaktika);

5. Bemor 44yosh UASH qabul iga quyidagi shikoyatlar bilan murojat qildi. Bilak-tirsak, barmoqlararo va boldir-

tovon bo’g’imlarini ishishiga va tushlikkacha davom etuvchi bo’g’imlar uvishishiga. Bir yildan buyon hatsa.

Obektiv: umumiy ahvoli o’rta og’irlikda. Tana harorati subfebril. Ekssudativ suyuqlik paydo bo’lishi hisobiga

bilak-tirsak, tovon-boldir hamda barmoqlararo bo’g’imlar deformatsiyaga uchragan. YUrakda va boshqa

a`zolarda o’zgarish yuq. ECHT 50mm/s. DFA - 0,260.

1. YUqoridagi shikoyatlar va simptomlar bilan kechadigan 5 tadan kam bo’lmagan kasallik nomini ayting.

2. Tahminiy tashhis.

3. Informativ tekshiruv usuli.

4. Ushbu kasallikka oid 7 ta diagnostik kriteriyalarga misol keltiring. (Amerika revmatologlar assotsiatsiyasi).

5. UASH taktikasi.
6. Bemor SH. 32 yosh, UASH qabuliga quyidagi shikoyatlar bilan murojat qildi. +o’l va oyoq bo’g’imlaridagi

doimiy og’riqqa, harakatda va hotirjam holatda. O’zini 5 yil dan buyon kasal deb hisoblaydi. Ahvolini boshidan

o’tkazgan angina bilan bog’laydi. Statsionar davolangan va ahvoli bir muncha yahshilangan. Ko’rik paytida

bilak, son va boldir suyagi mushaklarini atrofiyasi aniqlandi. Proliferativ o’zgarish hisobiga kaft, son, boldir-

tovon, bilak bo’g’imlarini yaqqol defiguratsiyasi va deformatsiyasi. UKT: N 80g/l, ley. 5,5h10l, ECHT

30mm/s. Revmatoid faktor musbat(+).

1. YUqoridagi shikoyatlar va simptomlar bilan kechadigan 5 tadan kam bo’lmagan kasallik nomini ayting.

2. Tahminiy tashhis.

3. Informativ tekshiruv usuli.

4. Ushbu kasallikni rentgenologik bosqichlarini ayting.

7. Bemor 48 yosh, UASH qabuliga quydagi shikoyatlar bilan murojat qildi. Bilak-tirsak, kaft bo’g’imlarini shishiga

va intensiv og’rig’iga. Og’riq tunda va tongga yaqin kuchayadi, ertalabki bo’g’im uvishishi tushlikkacha davom

etuvchi. Tana haroratini 38S, ko’tarilishi, nafas olish paytida ko’krak qafasini o’ng yarimida og’riq his qilish.

Obektiv: kaft bo’g’imlarini simmerik shikatslanishi, bilak tomonga siljishi, bilak bo’g’imi sohasida 0,5-0,8sm

o’lchamli, zich tuguncha aniqlangan. Kaft bo’g’imi rentgennogrvfiyasi- bo’g’imlar oralig’ini torayishi, bo’g’im

yuzasida birlamchi uzuralar. Ko’krak qafasi rentgenogrammasi- o’ng plevral bo’shlig’ining 6 chi qovurg’agacha

bo’lgan qismida suyuqlik aniqlanadi. UPT: ud.ves. 1018, oksil 5,8, erit. 2/3 v p/z, ley. 4,5. Silindrlar.
1. YUqoridagi shikoyatlar va simptomlar bilan kechadigan 4 tadan kam bo’lmagan kasallik nomini ayting.

2. Tahminiy tashhis.

3. Informativ tekshiruv usuli.

4. UASH taktikasi.

8. Bemor G. 30 yosh, UASH qabuliga quydagi shikoyatlar bilan murojat qildi. Tana haroratini 39S ko’tarilishi,

qaltirash, YUrak urib ketishi, ishtahasizlik, holsizlik. Anamnezda: bemorni so’zidan yoshligida YUrak nuqsoni

tashhisi ko’yilgan. Hozirgi paytda kasallik 1 oy oldin harorat ko’tarilishi bilan boshlangan. Shifokorga murojat

qilgan, davo maqsadida AB, analgin qabul qilgan, foydasi bo’lmagan. Ahvoli o’rta og’irlikda. Teri qoplamasi

oqish, sarg’ish tus bilan, ko’krakda, kafttda mayda gemorragik toshmalar. Barmoqlarning uchki qismi

kengaygan. Lukina simptomi. O’pkada vezikulyar nafas. Puls 100. AKB 110/50 sim uts teng. YUrak

chegaralari chapga kengaygan. Aortada kuchsiz II ton va diastolik shovkin. Jigar va taloq paypaslaganda

og’riqli, hajmi kattalashgan.

UKT: N-47g/l, erit-2,8h10, ley-1,6h10, p/ya-3%, s/ya-70%, limf-13%, mon-14%, ECHT 52mm/s.

Fibrinogen 700mg%, sialovaya proba 320ed, formalovaya musbat(+). Disprotenemiya globulinlar oshishi bilan

9,4% gacha. +onning bakterial tekshiruvida ko’kish tsreptokokk aniqlangan, penitsillinga sezgir. UPT: oqsil

izlari.

Ko’krak qafasi rentgenogrammasi: YUrak chapga siljigan, o’pkasi toza.

EKG: chap qorincha gipertrofiyasi.

1. YUqoridagi shikoyatlar va simptomlar bilan kechadigan 4 tadan kam bo’lmagan kasallik nomini ayting.

2. Tahminiy tashhis.

3. Informativ tekshiruv usuli.

4. Ushbu kasallikda qanday tekshiruv usuli hal qiluvchi ahamiyatga ega.

5. UASH taktikasi.