¤збекистон респуликаси олий ва ¤рта махсус таълим вазирлиги

7. Tavakkalni klassifikasiyalash

“T” bilan “Foyda” ni solishtirish uchun odam hayotining bahosi pul, mablag’ birligi kirgizilishi taklif qilinadi. Ko’p (odam) insonlar bunga norozolik bildirishdi, chunki odam hayotining bahosi yo’q. Lekin odam hayotini saqlab qolish uchun qancha mablag’ sarf qilish kerak deganda bunday baho kerakdir.

Horijda o’tkazilgan tekshirishlarga ko’ra odam hayoti AQSh da 650 mingdan 76 mln dollargacha baholanar ekan.

“T” ni aniqlash qancha taxminiy bo’lishiga qaramay, uni aniqlashga quyidagi 4 yo’l (metod) bilan aniqlash mumkin:

1. Muhandislik yo’li. Bu yo’l statistikaga; takrorlanishlarini hisoblashga xavfsizlikning, taxminiy tahliliga (analiz), “xavf daraxti” ko’rishga asoslanadi.

2. Modellash yo’li (qoliplash). Bu yo’l odamga, guruhga, kasbga ta’sir qiluvchi omillar modelini qurishga asoslangan va h.k. Bu yo’llar bilan hisoblashga ma’lumotlar topish ancha qiyin.

3. Ekspert (tekshirish) yo’li. Ekspertlarni tekshirishiga so’rab chiqishga hisoblangan.

4. Ijtimoiy yo’l (sosiologicheskiy). Bu yo’l odamlardan so’rab surishtirib aniq xulosa chiqarishga asoslangan. Bu yo’llar (metodlar) “T” ning har xil nuqtai nazardan (aspekt) asvirlaydi, shuning uchun hamma yo’llar birga qo’llaniladi.

“Tavakkal” ning yo’l qo’ysa bo’ladigan fikr yuritish usuli.

Xavfsizlik texnikasi, mutloq xavfsizlikni yaratib berishga asoslangan. Ammo bunday holatni, ya’ni Tq0 yaratib berish haqiqatda mumkin emas. Shuning uchun yo’l qo’ysa bo’ladigan “T” ni fikr yuritish usuli qabul qilinadi. “T” o’z ichiga texnik, ijtimoiy, iqtisodiy va siyosiy nuqtai nazarlarni (o’z ichiga) oladi va ayrim murosalarga borishga to’g’ri keladi.

Aniqki - texnik sistemaning xavfsizligini ko’tarish uchun iqtisodiy ismkoniyatlar bepoyon emas.

Agar xavfsizlikka qancha ko’p harajat qilinsa, ijtimoiy sohalarga shuncha kam harajat qilishga to’g’ri keladi.

“Tavakkal” lar yig’indisi aniq bir texnik va ijtimoiy harajatlar orasida min darajasida bo’ladi. Hozircha davlatimizda bu harajatga majbumiz. Ayrim davlatlarda harajat “T” yqbk ajratish qonunlashtirilgan. (M: Gollandiya Tq10^-8). Bizda hali qabul qilinmagan va ko’p olimlar qarshilik ko’rsatmoqda, bu odamiylikdan emas deb. Haqiqatdan bu masalaga bizning davlatda 2-3 baravar jiddiyroq qaraladi. Vaholanki “T” yqbk darajasi qabul qilinsa insonni xavfsizligiga to’g’ri yo’natilgan.