¤збекистон респуликаси олий ва ¤рта махсус таълим вазирлиги

7. Texnik estetika.

Ish jarayonida ishchi ruhiy holati tangligini pasaytirish va mehnat muhofazasini ta’sinlash uchun sexlarning ichki va tashqi tomondan pardozlash va unda ranglarning odamga fiziologik va psixologik ta’sirini hisobga olish muhimdir. Xonadagi ranglar oqilona tanlanganda odamda bayram kayfiyati hosil qiladi. Masalan, sexlarda ship, deraza teshiklari oq rangga, devorning yuqori qismlari och havo rang, pastki (panellar) va tHsiqlar - havo ranglarga bHyaladi.

Mashinalarning ustki qismlarini oqilona bHyash kO’zning charchashidan saqlaydi va baxtsiz hodisalarning oldi olinadi. Bunda asosan kHk va shunga yaqin ranglar tanlanadi. Mashinaning harakatdagi qismlari kishi diqqatini O’ziga jalb qilishi kerak, shuning uchun ularni yarqioagan (ochiq) ogohlantiruvchi ranglarga bHyaladi.

Ogohlantiruvchi ranglar.

Qizil rang - “Yong’in”, “THxtang”, “Taqiqlangan” ma’nolarini bildiradi va zudlik bilan tHxtatish zarur joylarda va taqiqlash paytlarida ishlatiladi.

Sariq rang - “Eo’tiyotkorlik”, “Diqattni tortuvchi” ma’nolarini bildiradi. Bu rangga tushib ketish, urilib ketish xavfi mavjud yerlar bHyaladi.

KHk rang - “Yo’l ochiq”, “dastlabki yordam” ma’nolarini bildiradi. Bu rangga xavfsiz yerlar va yordam vositalariga yo’l ko’rsatish belgilari bHyaladi.

Oq rang - Sexning polida ajratuvchi chiziqlar chizish uchun va qoronQi burchaklarni bHyash uchun va gigiyenik nuqtai nazardan ishlatiladi.

THq sariq - “Xavfli” ma’nosini bildiradi. Ishchilarning jarohatlanishi mumkin bo’lgan qismlar bHyaladi. Shu bilan birga O’tkir qirralar, aylanib turuvchi qismlar, shesternyalar, zanjirlar, qayishlar, elektr toki urishi mumkin bo’lgan, zaharlanish mumkin bo’lgan, nurlanish mumkin bo’lgan zonalar bHyaladi.

Xavfsizlik belgilarini tanlash.

Xavfsizlik belgilari 4 gruppaga bo’linadi:

1. Ko’rsatkich - dastlabki yordam punktlarini, xavfsiz zona va avariya chiqish yo’llarini ko’rsatishda ishlatiladi. Belgi kHk rangga bHyalgan to’g’ri tHrt burchak shakliga, O’rtasida oq kvadratli, va unda qoraga bHyalgan simvolik tasvir tushurilgan bo’ladi.

2. Ta’qiqlovchi - bu qizil rangga bHyalgan doira shaklida bo’lib, O’rtasi oq rangda va qizil chiziq bilan Hchirilgan bo’ladi. Yoki O’rtasi qizil, gardishi oq rangga bHyalgan, O’rtasida hora rangda tushuntirish xati bo’ladi.

3. Ogohlantiruvchi - ular bo’lishi mumkin bo’lgan portlashdan, zaharli moddalar, elektr tokidan, nurlanishdan, yuqori haroratdan, agressiv moddalardan ogohlantiradi. Uning tuzilishi: sariq rangga bHyalgan teng tomonli uchburchak, O’tkir uchi yuqoriga qaragan.

Ichida qora rangda simvolik tasvir tushirilgan. Elektr toki va nurlanish xavfi bo’lsa simvol qizil rangda bo’ladi.

4. Ruxsat etuvchi - Xavfsizlik texnikasiga rioya etilgandagina ruxsat etiladigan holatlarni, hamda shaxsiy himoya vositalarini (kO’zoynak, poyafzal, qo’lqoplar, rasperatorlar, shlem va naushniklar) qo’llashni taqozo qiladi. KHk rangda bHyalgan tHrt burchak shaklida, ichida oq rangda simvolik tasvir tushirilgan.