ZâDU'l-meâd muhtasari

Sahîh-i Buhârî'de: "Resûlullah'ın azı dişi kırılmış, başı yarılmış ve kan akmaya başlamıştı. Hz. Peygamber: "Kendilerini hidâyete çağırdığı halde peygamberlerini yaralayan ve dişini kıran bir topluluk nasıl kurtulabilir?!" diyordu.⁴¹⁹ Bunun üzerine Allah: "Bu işte senin yapacağın bir şey yoktur. Allah, ya tövbelerini kabul edip onları affeder, ya da zalim olduklarından dolayı onlara azap eder."⁴²⁰ âyetini indirdi.

Müslümanlar bozguna uğradığında Enes b. Nadr hiç bozulmadı ve: "Allah'ım! Şunların (müslümanların) yaptıklarından dolayı Senden özür dilerim, şunların (müşriklerin) yaptıklarından da Sana sığınırım." dedi. Huzeyfe babasına baktı. Müslümanlar onu (babasını) müşriklerden zannederek öldürmek isti­yorlardı. Huzeyfe: "Ey Allah'ın kulları! Babam…!" dedi. Sözünü anlamayıp babasını öldürdüler. Huzeyfe: "Allah sizi bağışlasın!" dedi. Resûlullah diyetini vermek istedi. Huzeyfe: "Onun diyetini müslümanlara tasadduk ettim." diye cevap verdi. Böylece Huzeyfe'nin Hz. Peygamber'in gözündeki değeri daha da arttı.

Zeyd b. Sâbit anlatıyor: Resûlullah, Uhud savaşında beni, Sa'd b. Rebî'yi aramak için gönderdi ve buyurdu: "Onu görürsen, selamımı söyle ve ona: Allah Elçisi kendini nasıl buluyorsun? diye soruyor, de!" Zeyd: "Ölüler arasında dolaşmaya başladım. Nihayet yetmiş mızrak, kılıç ve ok yarası almış bir halde son nefesinde iken yanına vardım." dedi. Zeyd: "Ey Sa'd! Resû­lullah'ın sana selamı var. Buyuruyor ki: "Bana haber ver, kendini nasıl buluyorsun?" dedi. Sa'd: "Allah'ın selamı Re­sû­lullah'ın da üzerine olsun. O'na şöyle de: "Ey Allah'ın Resûlü! Cennetin kokusunu alıyorum. Ensâra da şöyle söyle: "Gözünüz gördükçe⁴²¹ (sağ olduğunuz sürece) Allah Elçisi'ne karşı içtenlikle davranırsanız, Allah'a özür beyan etmek zorunda kalmazsınız." De­di ve ruhunu teslim etti.

Muhacirlerden biri, ensârdan birine kana boyanmış bir vaziyette rastladı ve: "Ey Falan! Muhammed'in öldürüldüğünü duydun mu?" diye sordu. Ensârlı dedi ki: "Muhammed öldürülmüşse, o tebliğ görevini hakkıyla yerine getirdi. Siz de dininiz uğruna savaşın! Bunun üzerine Allah şu âyeti indirdi: "Muhammed, ancak bir peygamberdir. Ondan önce de peygamberler gelip geçmiştir. Şimdi o ölür veya öldürülürse gerisin geriye (eski dininize) mi döneceksiniz? Kim gerisin geriye dönerse, Allah'a hiçbir zarar veremez. Allah şükredenleri mükafatlandıracaktır."⁴²²

Zührî ve başkaları: "Uhud günü, bela ve imtihan günüydü. Allah Teâlâ, bu savaşla inananları imtihan etti; inkarını gizleyip diliyle müslüman olduğunu söyleyen münafıkları ortaya çıkardı. Yüce Allah, o gün dostlarından şehitlik ikram etmek istediklerine ikramda bulundu. Uhud savaşı ile ilgili inen âyetlerden 61'i Al-i İmrân sûresindedir. Olayın başı "Hani sen inananları (Uhud'da) savaş mevziilerine yerleştirmek için, sabah erken ailenden (evinden) ayrılmıştın."⁴²³ âyeti ile başlayıp hikayenin sonuna kadar devam etmektedir.