Zokirjon saidboboyev

20

Metrologiya (yunoncha metron-lchov, logos-talimot) -lchovlar, ularning bir xilligini ta'minlash usullari va vositalari hamda talab etilgan aniqlikka erishish yllari haqidagi fan. Tarixiy metrologiyada asosan, tmishdagi, ayniqsa, turli davrlarda aholining xjalik munosabatlarida mavjud blgan xilma-xil lchov birliklari hozirgi zamonaviy metrik lchovlar tizimiga aylantiriladi. Bu orqali esa iqtisodiy tarixiy geografiyaga doir ma'lumotlar yanada oydinlashadi.

Numizmatika (lotincha numisma-tanga) — yordamchi tarix fani blib, tanga-chaqalar va pul munosabatlari tarixini tangalar, tanga-chaqalar yordamida rganadi. Tangalarni tplash (kolleksiyasi) XIV asrdan boshlangan. Numizmatika fan sifatida XIII asrda paydo blgan. Numizmatik materiallar yordamida siyosiy, iqtisodiy-tarixiy geografiyaga doir ma'lumotlarga ega bo'lishimiz mumkin. Tangalarda u zarb etilgan joy va uning qiymati, qachon va qaysi hukmdor yoki podsho tomonidan zarb etilganligi sha davrga doir siyosiy va iqtisodiy bilimlarimizni boyitadi.

zbekistonda yozma yodgorlMarning aksariyati arab yozuvida blganligi sababli arab paleografiyasi bir qadar rivojlangan. Tarix fanining muhrlarni rganuvchi yordamchi sohasi sfragistika (yunoncha sphragis-muhr) XVIII asrda diplomatikaning bo'limi sifatida shakllana boshlagan. Uning vazifasi hujjatlarni tasdiqlash hamda ularning haqiqiyligini aniqlashdan iborat blgan. XIX asr oxiridan sfragistikaning qadimgi davlat muassasalarining shakllanishi va rivojlanishi tarixini rganadigan fan sifatida yangi davri boshlangan. Sfragistika davlat apparatidagi islohotlarni aks ettiruvchi muhrlarni xronologik tavsiflash asosida rivojlanib bordi. Sfragistika materiallari tarixiy-geografik mzi\umoi\&mi, geraldika, numizmatika, onomastikani rganishda, qadimgi arxivlarni aniqlashda muhim manbadir. rta Osiyoda muhrlar shahar hokimi, mingboshi, noib, qozi, mufti muhri va boshqalarga blingan.