1 Tema Sport imaratlarınıń máseleleri. Sport imaratlarına ulıwma xarakteristikası

1 Tema Sport imaratlarınıń máseleleri. Sport imaratlarına ulıwma xarakteristikası.
Reje
1. Sport imaratları
2. Sport imaratlarına ulıwma xarakteristikası

Jen`il atletika sportının` ayırım turleri (juwırıw, nayza atıw, sekiriw, tosıqlar ara juwırıw h.t.b.) uzaq waqıtlardan beri Movaranaxr u`lkesinde jasawshılardın` shug`ıllanıp kelgen shınıg`ıwları, a`sirese tawlardaeramızdan bir neshe asir aldın qaldırılg`an su`wretleri juwrıwshı, sekiriwshi ha`m nayza ılaqtırıwshılardın` su`wreti qaldırılg`an.

1916 jılda Ferg`ana (Skoblev) qalasına jarıs boyınsha Rossiyalı tanıklı Lev Barxash keledi, ol jen`il atletika ıshqıbazları do`geregin du`zedi.
1924 jıldın` may ayında Tashkent qalasında birinshi sport maydanshası ( Pishevik dep atalg`an) ashıladı. Sol jıldın` avgust` ayında Ulıwma Tu`rkistan dene ma`deniyatı bayramı o`tkiziledi. Sport tog`ız tu`ri boyınsha jarıs o`tkiziledi.
Ja`miyetimizdin` ha`zirgi rawajlanıwı, o`sip kiyatırg`an jas a`wladtın` fizikalıq rawajlanıwı, salamatlıg`ı u`stinen ba`rhama qadag`alap turıwın ha`m olardın` ha`reketinde g`a`rezsiz ko`nlikpelerdi ta`rbiyalawdı maqset etip qoymaqta. Den sawlıqtı saqlaw degen tu`sinikte tek den sawlıg`ı jaqsı bolıwı g`ana emes, onın` ha`r ta`repleme jetik rawajlang`an, aqıllı ha`mde o`zgeriwshen` ta`biyatg`a tez u`yreniwinen ibarat dep tu`siniw mu`mkin. Jen`il atletika shınıg`ıwların u`yreniw jan`a zaman jen`il atletika pa`ni u`lken xızmet atqarıp kiyatır.
Engil atletika – pa`ni jan`a zaman ilim rawajlanıwı menen bir qatarda rawajlanbaqta ko`binese jen`il atletika shınıg`ıwların u`yreniw ha`m talıqlaw bo`leklerge bo`lingen halda basqıshpa-basqısh u`yreniledi.
Jan`a zaman jen`il atletikası sportshılardı, trenerlerdi, ilimpazlardı ju`riw, sekiriw, juwırıw tu`rleri boyınsha qolaylı usıllardı izlestiriwdi aldına maqset etip qoymaqta. Jen`il atletikanın` rawajlanıw barısında jaqın aralıqqa juwırıw waqıtları joqarı starttan baslang`an, keyin ala qa`telikler jetistirilgen halda texnikalıq jaqtan o`zgerisler kirgizilip kelmekte.
Biyiklikke sekiriwde tuwrı juwırıp sekiriw jetistirildi ha`m ha`zirgi waqıtta o`z jetistiriwi texnikasına iye. Sonın` menen bir qatarda jaqsı ko`rsetkishler ko`rsetken sportshılardın` texnikalıq o`zgeshelikleri de esapqa alınıp sol jen`il atletika tu`ri boyınsha tiykarg`ı usıl bolıp almastırılıp kelmekte.
İzleniwler sportshılardın` a`meliy sabaqlarında jetistirilip barıladı, sonın` menen birge ilimde de jan`alıqlarg`a baytıp baradı. Texnikalıq jaqtan jetistiriwler jarıs qag`ıydalarına da ta`sir etip otırdı, usı qag`ıydalar arqasında texnikalıq jaqtan shınıg`ıwlardı jetistiriw rawajlanbaqta.
Jan`a du`n`ya ju`zlik standart sport saraylarının` qurılıwı juwırıw sızıqları ha`m aylanbalardın` ta`rtiplesiwi taza texnikalıq jetilistiriwdi talap etip kiyatır.
Texnikanın` jetilistiriwine jarıs o`tkeriw jag`daylarına da ta`sir etip otırdı. Jen`il atletika jas o`spirimlerdi, jen`il atletikag`a sho`lkemlestiriwde ma`mleketlik ha`m ma`mleketlik emes basqarıw sisteması arqalı bizin` %zbekstan respublikası ko`leminde is alıp barıp atır. Sol sebepli o`z nızamları ha`m mo`lsherlerine iye. Sport mekteplerinde jas ayırmashılıqlarına qaray shınıg`ıwlar o`tkeriledi. Jas o`spirimler jas waqtında na`zik ha`reketke u`yreniwshen` keledi. Sol sebepli shınıg`ıwlar arqalı zorıqtırmaw ha`m travma almaw jolların dıqqattan u`stin shınıg`ıwlardı alıp barıw kerek.
Jen`il atletika- bul jas tan`lamaydı ha`m onın` shınıg`ıwları ta`biyiy jen`il orınlanadı. Sonın` menen bir qatarda belgili ko`p sport qurılısların talap ete bermeytug`ın sport tu`ri qatarına jatadı. Tag`ıda ayta ketiw kerek, jen`il atletika shınıg`ıwlarının` basqa sport tu`rlerinin` jetiskenliklerge erisiwi qıyın, jen`il atletika dene ta`rbiya sabaqlarının` derlik tiykarın quraydı. Sol sebepli dene ta`rbiya pa`ninde tiykarg`ı sport tu`ri bolıp esaplanadı. Jen`il atletika shınıg`ıwları menen shug`ıllanıw ju`rek qol tamır ha`m dem alıw sistemaların jaqsılaydı. Sekiriw shınıg`ıwı bul jen`il atletikada u`lken shınıg`ıwlardın` biri bolıp esaplanadı. Bul shınıg`ıwdın` tu`ri mektep dene ta`rbiya sabaqlarında, mektep sektsiyalarında ha`m balalar sport mekteplerinde sho`lkemlestirilgen. Jas o`spirimler menen o`tkeriletug`ın jen`il atletikanın` bul tu`ri dene ta`rbiya sistemasına kiredi. Jen`il atletikada sekiriwdi jas o`spirim waqtınan-aq baslaydı. Olarg`a ha`r tu`rli oyınlar, shınıg`ıwlardın` jen`il tu`rlerin u`yretedi. Sekiriwdegi shınıg`ıwlar jas o`spirimlerdi fizikalıq jaqtan tayarlawdın` tiykarı. Sporttın` bul tu`ri boyınsha jarıslar a`yyemgi Gretsiyadag`ı olimpiyada oyınlarında bolıp o`tken. Jen`il atletikada to`mendegi jas toparları belgilengen.

1. Tayarlaw toparı 11-12 jas

2. Kishi o`spirimlik toparı 13-14 jas
3. Orta o`spirimlik toparı 15-16 jas
4. :lken o`spirimlik toparı 17-18 jas

Balalardı ko`birek ba`lentlikke ha`m uzınlıqqa sekiriw qızıqtıradı. Jas o`spirimlik jasta ha`reket analizatorları funiktsiyanın` asıwı menen ha`reket tu`rlerin u`yretiwge bolg`an sezgirlik asadı. Balalar bul jasta ju`da` ha`m ko`p na`zik ha`reket tu`rlerin u`yretiw qa`biletine iye. Sonın` ushın ha`mme waqıt u`yretiwdi tuwrı ha`m bir qansha ratsional texnika menen baslaw kerek. shep qoldıń dene degi zarbasi hám oń tirsagining stendi. Tómengi oń qoldıń zarbasi, oń palma hám tómengi shep tárepden tómengi shep tárepden qorǵaw. Shep qolınan zarba beriń hám shep kaftni qorǵaw etiń. Qollap -quwattı qorǵaw, tómengi oń tárepden xurma qarsı hújimdi qaldırǵan halda shep qol menen puflang.Toldırlardıń teńgelerin qorǵaw, dene degi teńgelerdi qorǵaw, dene degi ońındaǵı oń tárepten ibarat. Dene degi ońındaǵı ońındaǵı oń tárepten ibarat - shep tárepte, dene degi teńgelerdi qorǵaw etedi, eki zarbani qorǵaw etedi - dene degi oń tómengi. Eki zarba menen hújim - bul alaqanlardı stendlar menen qorǵaw etedi. Ońındaǵı eki zarbada, basına shepke, alaqan stendlarini hám qarsı hújimdiń stendlarini qorǵaw etedi, eki zarba menen eki zarba - oń tubida - basınıń oń tómengi bólegi.