2-Topshiriq

2–TOPSHIRIQ
TENG ANIQLIKKA EGA BO‘LMAGAN O‘LCHASHLAR
NATIJASINI PARAMETRIK USUL BILAN
TENGLASHTIRISH
Jadvalda berilgan nivelirlash natijalarini parametrik usulda tenglashtiring. Nivelir to‘ri (1–chizma) sхemasida oltita o‘lchangan yo‘lning yo‘nalishi ko‘rsatkich chiziq bilan ko‘rsatilgan, yo‘lning raqamlari aylana bilan belgilangan. Bosh nivelir markalari 40, 41, 42 tenglashtirilayotgan to‘rdan yuqori toifaga kiradi. Bu markalarning absolyut balandliklari 1–jadvalda berilgan.
Tenglashtirish natijasida 14, 15, 16 tugun reperlarining otmetkasi va yo‘llar bo‘yicha nisbiy balandliklarining tenglashtirilgan qiymati topiladi. Aniqlikni baholaganda 1 km yo‘lni nivelirlashda reperlar otmetkasi va tenglashtirilgan nisbiy balandlik va o‘rta kvadratik хato hisoblansin.


1–chizma. Nivelir to‘ri sxemasi


1–jadval. O‘lchangan miqdorlar

Yo‘l№	Yo‘l uzunligi L, km. da	O‘lchangan nisbiy balandlik hi (m. da)	Tayanch punktlar raqami	Tayanch punktlar otmetkasi Hi , (m.)
1			M 40
2			M 41
3			M42
4
5
6

1. Kerakli noma’lumlarni (parametrlarni) tanlash.
Kerakli noma’lumlar (parametrlar) soni k=3 teng. Nivelir to‘rida parametrlar sifatida nisbiy balandliklarni emas, balki tugun reperlarining tenglashtirilgan otmetkasini qabul qilgan afzal. Ya’ni
; ;
2. Parametrlarning taхminiy qiymatini aniqlash

Ya’ni

=

3. Parametrik tenglamalar bog‘liqligini tuzish

Tenglamalar bog‘liqligi soni o‘lchangan nisbiy balandliklar soniga teng:

4. Tuzatmaning parametrik tenglamasini tuzish
Tuzatmalar tenglamasi uchta parametrda quyidagi ko‘rinishda bo‘ladi:
,
bu yerda
Ozod had:
=( ) –h₂ =
=( ) –h₄ =
=( ) –h₆ =
Barcha tuzatmalar tenglamasini yozamiz:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
2–jadval. Tuzatmalar va o‘lchangan miqdorlar hisoblash jadvali

№	Yo‘l vazni P=				l	S	V, (sm)	pv	^2
1		+1
2		–1	+1
3			+1
4			–1	+1
5				+1
6		+1		–1
		+1	+1	+1
Noma’lumlar
		a ]	a ]	а ]	l]	s]
[pa
[pa2
[pa3
[pl
[ps

Normal tenglamalarning sonli koeffisiyentlari quyidagi ko‘rinishga keladi:

_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________


5. Normal tenglamalarni yechish.

3–Jadval. Normal tenglamalarni yechish

№	Normal tenglamalarni yechish						Vazn koeffisiyentlarini hisoblash						Vazn funksiyasini hisoblash
	1	2	3	l	S	Tekshirish		Q1	Q2	Q3	S'=S+Q	Tekshirish			F		F=S–l+F
	1	2	3	4	5	6		7	8	9	10	11			12		13
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
				[pV^2]	[pV^2]									–		–
17
18			3	Normal tenglamalar yechishini tekshirish: 1.______________________________________________________________________________________ 2.______________________________________________________________________________________ 3.______________________________________________________________________________________
19
20
	1
21
22			Q13
23
24		Q12
	Q11
25
26			Q23
27
28		Q22
	Q21
29
30			Q33
31
32		Q32
	Q31