3- amaliy mashg‘ulot mavzu: Til sathlari o‘rtasidagi uzviy alоqadоrliklar. Tilning fonetik –fonologik sathi. Nutqning fonetik bo‘linishi. Fonetik hodisalar Mavzu rejasi

3- AMALIY MASHG‘ULOT
Mavzu: Til sathlari o‘rtasidagi uzviy alоqadоrliklar.
Tilning fonetik –fonologik sathi.Nutqning fonetik bo‘linishi.
Fonetik hodisalar
Mavzu rejasi:
1.Til strukturasi elementlari – til sathlari.
2.Til sathlari o‘rtasidagi uzviy alоqadоrlik.
3.Til birliklarning alоhida tizim sifatida o‘zarо mutanоsibligi.
4. Fonetik o‘zgarishlar. Kombinator tovush o‘zgarishlari.
5. Assimilyatsiya, akkomodatsiya, ularning turlari. Proteza, epenteza. Prokopa, sinkopa, apakopa, eliziya, aferezis, gaplologiya, metateza, dissimilyatsiya, geminatsiya, degeminizatsiya, sinerezis. Nazalizatsiya.
6. Pozitsion tovush o‘zgarishlari.
7 .Fraza, takt, bog‘in, tovush.
8. Bo‘g‘in (sillabema).
9. Urg‘u (aksentuatsiya).
10. Intonatsiya (intonema)
11. Turli tillarda bo‘g‘in tiplari.
12.Morfonologiya va uning o‘rganish obyekti.
Asosiy tushunchalar:
Til sistеmasini tashkil etgan asоsiy sathlar quyidagilar:1. Fоnеtik-fоnоlоgik sath; 2. Leksik sath; 3. Grammatik sath.
Fоnеtik-fоnоlоgik yarus lug’at yarusidan, lug’at yarusi esa grammatik yarusdan farqlanadi. Ammо til yaruslari bir-biri bilan chambarchas bоg’langan bo‘lib, butun til snstеmasini tashkil etadi.
Assirnilyatsiya — yonma-yon yoki ketma-ket kelgan tovushlarningo‘zaro moslahuvi.
Diereza - undosh tovushlaming talaffuzda tushirib qoldirilishi.
Metateza - tovushlaming o‘rin almashuvi.
Reduksiya - unli tovushlaming urg‘usiz bo‘g‘inlarda kuchsizlanishi yoki o’zgarishi.
Singarmonizm - tovushlaming o‘zaro uyg‘unlashuvi.
Nutqning katta va kichik biriiklarga bo'linishi uning fonetik bo‘linishi deb ataladi.
Fraza nutqimizning ikki pauzasi oralig‘idagi obang butunligi bo‘lib, ко‘pincha bir gapga teng bo'ladi.
Takt frazaning ikki qisqa pauzasi oralig'idagi ohang butunligidir.