6 olmosh ravish fe’l olmosh

№6

OLMOSH

RAVISH

FE’L

OLMOSH
Boshqa so'z, shuningdek, so'z birikmasi va gap o'rnida almashinib qo'llaniluvchi, ularga ishora qiluvchi yoki so'roq bildiruvchi so'zlar olmosh hisoblanadi.

Masalan: Beruniy Xorazmning qadimgi poytaxti Kot (Kat) shahrida tug'ilgan. Uning ismi Muhammad, otasining ismi esa Ahmaddir. Bu gapda Beruniy atoqli oti o'rnida Uning so'zi almashib, atoqli ot ifodalagan ma’noni anglatadi. Yoki: «Yaxshilik qo'lingdan kelmasa, yomonlik qilma. Bu hech qachon yodingdan chiqmasin». Mazkur gapda esa bu so'zi oldingi butun gap o'rnida almashib kelyapti.

Olmoshlar quyidagi so'z turkumi o'rnida almashinib qo'llanadi:

Ot o'rnida: Gul ochildi. Uning ochilishi kishilarga rohat bag'ishladi.

Sifat o'rnida: Gullarning kо‘pi pushti rangda. Ana shu rang menga juda yoqadi.

Son o'rnida: Xolid toshni o'n marta kо'tardi. Men ham shuncha kо'tarishni orzu qilaman.

Ravish o'rnida: Davron bugun keldi. Farhod qachon kelgan edi?

Fe’l o'rnida: Karim gullarni uza boshladi. Bu esa bog‘bonning jahlini chiqardi.

Bog'lovchi o'rnida: Va bog'lovchisi о‘zaro teng mа’noli gaplarni bog'laydi. Bu teng bog'lovchilar sirasiga kiradi.

So'z birikmasi o'rnida: О'zligini anglamaslik xatolarga sabab bo'ladi. Bu esa nodonlikni keltirib chiqaradi.

Gap o'rnida: Istagim shuki, doimo tinchlik bo'lsin.

Olmoshlar bevosita atash ma'nosiga ega bo'lmaganligi uchun «ichi bo'sh so'zlar» deb ham yuritiladi.

Olmoshlarning aniq atash ma’nosi bo'lmaydi. Uning qaysi ma’noda kelayotganligi matnda qaysi so'z yoki gap o'rnida almashinib kelishiga qarab belgilanadi.
Olmoshlar ma’nosiga ko‘ra quyidagi yetti guruhga bo‘linadi: