Amerikadan öLÜM İthal etmek: deli dana
Yüklə 12,6 Kb.
|
|
AMERİKADAN ÖLÜM İTHAL ETMEK: DELİ DANA Prof. Dr. Tayfun Özkaya Köylüler, tüketiciler, tarımcılar, veterinerler, doktorlar, hemşireler, çevreciler, yeşiller! Nur topu gibi bir yeni hastalığımız geliyor belki de. Susacak mısınız? Türkiye ABD’den damızlık gebe düve ithal etmeye karar verdi. Hayvanlar parti parti geliyor. Hayvanlarla birlikte deli dana diye bilinen hastalığın da gelmesi ihtimali var. Tabii her zaman olduğu gibi bu ithalat ülke hayvancılığını geliştirmek maskesi altında yapılıyor. Büyük çiftlikler kurmak isteyen patronlar istedikleri sayıda damızlık hayvanı ülke içinden bulamadıklarını iddia ediyorlar. Gerçekte ise ülke içinde istenilen kalitede damızlık hayvan bulmak zor değil. Bu ithalatta istekli olanlar ise batı ülkelerinde “hayvan fabrikası” denilen binlerce hayvanın üst üste yığıldığı güya modern, gerçekte ise insan sağlığına zararlı et ve süt üretiminin yapıldığı işletmeleri kurmak isteyenler. Bunların sistemi endüstriyel tarım. Bu güya çok verimli ineklerin memelerinden deli dana hastası olmasalar bile süt değil adeta zehir akacak. Halbuki otla beslenen ineklerin etleri ve sütlerinde yararlı omega 3 yağ asiti var. Daha çok elden yemle beslenecek bu ithal edilecek hayvanların sütleri ve etlerinde omega 3 denilen yararlı yağ asitleri değil, daha çok omega 6 denilen zararlı yağ asitleri bulunuyor. Verimli olsalar ne olacak? Deli dana hastalığı çıkmadan önce sığırlar özellikle gelişmiş denilen ülkelerde ve Türkiye’de et kombineleri ve mezbahalardan toplanan sığır atıklarından yapılan et ve kemik unlarını da tüketiyorlardı. Yani aslında ot yiyen bir hayvanı yamyam yapılmıştı. Deli dana hastalığının daha çok bu yamyamlık olayı ile çok yakından ilgili olduğu biliniyor. Deli dana denilen (BSE de denmekte) hastalığın etmeni prion denilen dejenere olmuş bir proteindir. Kuluçkalama süresi dört yıldır. Hastalıklı hayvanların etlerini yiyen insanlara da etmen geçmektedir. Hastalığın insanlarda görülen şekline vCJD denmektedir. Bu hastalık en yoğun İngiltere’de görüldü. Nisan 2008’e kadar İngiltere’de 163 kişi diğer ülkelerde 37 kişi öldü. İngiltere’de 179000 sığır hastalandı. 4,4 milyon hayvan yok edildi. Hastalığın İngiltere’ye maliyeti 2 milyar dolardır. Yunanistan’da da bir sığır öldü. Amerika’da ise 2003’de üç sığır, üç de insan öldü. İnsan ölümleri artacak gibi çünkü İngiltere’de 1989’da sıkı kontroller yerleştirilinceye kadar, 460 bin ile 482 bin arasında BSE hastalıklı sığırın insan gıda zincirine girdiği biliniyor. (Wikipedia, en.wikipedia.org/wiki/Bovine_spongiform_encephalopathy) Hastalığın belirtileri görülmeden insanlar 30 yıl prionla birlikte yaşayabilmektedir (Sustainable Table, www.sustainabletable.org/issues/madcow) ABD’de 1997’de et ve kemik ununun sığırlarda kullanılması yasaklandı, ancak domuz ve tavuklarda serbesttir. Kaçakların da olduğu iddia edilmektedir. Bu nedenlerle 2003’de hastalık patlak verdi. ABD’de deli dana hastalığı görülünce sığır eti ihracatı 1,3 milyon tondan 2004’de 322 bin tona düşmüştür. Örneğin Kore deli dana görülünce ABD’den sığır eti ithalatını kesmiştir. ABD deli dana testlerinin yetersizliği nedeniyle ağır bir şekilde eleştirilmektedir. Hayvanların %1’i test edilmektedir. Bu oranı binde bire indirme planları da bulunmaktadır. ABD’de sığırların beslenmesi halen deli dana açısından oldukça büyük riskler taşımaktadır. Örneğin ABD sığır yemleri şunları içerebilmektedir:
Kısa ismi OIE olan Dünya Hayvan Sağlığı Kuruluşu 1997’de Paris’teki genel toplantısında, dışarıda sokaktaki Kore’lilerin protestoları altında ABD et tekellerini koruyacak bir karar aldı ve ülkelerin deli dan açısından sınıflandırma sistemini değiştirerek ABD dahil bir çok ülkeyi “denetlenebilir riskli” ülke sınıfına koydu. ABD Tarım Bakanı Mike Johanns “bu uluslararası onaylamayı kullanarak, ABD’nin bütün sığır eti ürünlerini ithal etmeleri için diğer ülkeleri zorlayacağız” dedi. (Grain, Food safety-rigging the game, www.grain.org/seedling/?id=555, 2008) Kore pazarını açtı, ancak gelen ilk üç gemi et reddedildi. Etle birlikte hastalığı taşıyabilecek olan kemikleri istemiyorlardı. ABD serbest ticaret anlaşması dolayısıyla Kore’yi zorlamaktaydı. Buna rağmen 2007’de ABD’den Cargill ve Tyson tarafından ihraç edilen iki gemi et reddedildi. Çünkü karantina sertifikaları yoktu. Avrupa Birliğinde durum epeyce farklıdır. Örneğin Avrupa Birliği Brezilya’dan et ithal eder, Ancak çiftlik düzeyinde sertifika ister. Bütün Brezilya’da 2008’de sadece 106 çiftlik sığır eti ihraç etme yetkisine sahiptir. (Grain) Japonya da ABD’den sığır eti ithal etmektedir. Ancak Japonya da isim isim hangi işletmelerden bunu alacağını belirler. (Sustainable Table) ABD gıda sağlığı açısından en tehlikeli ülkelerden biridir. Her yıl 76 milyon Amerikalı (dört kişide bir kişi) gıda zehirlenmesi ile karşılaşır. 5000 kişi ölür. 2007’de 200 milyon pound sığır eti güvencesiz olduğu için geri çekilmişti. (Grain) Tarım Bakanlığımız 1996 yılından itibaren hastalık görülen ülkelerden sığır eti ile et ve kemik unu ithalini yasaklamıştı. Ancak son zamanlarda OIE’nin ABD et tekellerine getirdiği kolaylık sonucu damızlık sığır ithalatı serbest bırakıldı. Ülke içinde yeterli damızlık hayvan bulunabilir. Bu riski almamız için hiçbir neden yoktur. Üstelik damızlık hayvan ithal etmek ileriye yönelik çok daha büyük riskleri üstlenmek demektir. ABD’deki deli dana açısından yetersiz gözlem ve denetlemeler ve hayvan besleme sisteminin hastalık riskini arttıracak yönde yapılanması tehlikeyi arttırmaktadır. Bu ithalat derhal kesilmelidir. Bu güne kadar ithal edilenler teste tutularak deli dana bulaşmadığı saptanılmalıdır. Sığırların hazır yemlerle değil mera ve çayırlardan beslenmesi için meralarımız geliştirilmeli ve güçlendirilmelidir. Et ve kemik unlarının hiçbir şeklide sığırların ve koyunların beslenmesinde kullanılmaması için bütün tedbirler alınmalıdır. Ülke dışından gelen kaçak etle ciddi bir şekilde mücadele edilmelidir. Serbest şekilde otlayarak hayvan besleme teşvik edilmeli, tüketiciler bu hayvanların et ve sütlerinin sağlıklı olduğu konusunda eğitilmelidir. Yüklə 12,6 Kb. Dostları ilə paylaş:
|