Arnavutluk’ta Marina Sektörü Mevcut Durum

Tiran Büyükelçiliği, Ticaret Müşavirliği

Arnavutluk’ta Marina Sektörü

1. 
   Mevcut Durum
   

Son yıllarda Arnavutluk’u ziyaret eden turist sayısı ortalama %20 oranında artmakta olup, 2012 yılında 3.5 milyon turist sayısı 2016 yılında 4.7 milyona ulaşmıştır. Ancak gelen turistlerin yaklaşık 4 milyonu Makedonya ve Kosova’dan Durres, Velipolje, Shengin ve Vlora gibi şehirlere hafta sonları hatta günübirlik gelen ziyaretçilerdir. Turistlerin 227.000’i havayolu, 335.000’i denizyolunu kullanmaktadır.

	2008	2009	2010	2011	2012	2013	2014	2015	2016
Toplam Turist Sayısı	1,419,191	1,855,634	2,417,337	2,932,132	3,513,666	3,255,988	3,672,591	4,131,242	4,735,511

Kaynak: Instat

Toplam 427 Km sahile sahip Arnavutlukta yatların bağlanması, gümrük işlemleri, yolcu indirme-bindirme, elektrik ve yakıt sağlanması gibi tüm hizmetlerin verildiği bir yat limanı henüz bulunmamaktadır. Vlora (Avlonya) şehrinin 12 km güneyinde Orikum bölgesinde bir İtalyan firma tarafından inşaatı kısmen devam eden küçük bir yat limanı bulunmaktadır. Derinleştirme çalışmaları devam eden tesiste halihazırda 3 mt olarak duyurulan derinliğin, yer yer 2.3 metre olduğu bilinmektedir. Limanda yat bağlama ve elektrik-su hizmeti verilmektedir. Ayrıca, Kavaje yakınlarında küçük bir yat limanı inşaatı için Arnavut bir firma tarafından, yol yapım, düzeltme gibi çalışmalara başlanmıştır.

Bunun yanı sıra, Durres ve Vlora şehirlerindeki limanlarda yatlara yakıt ve elektrik sağlanmakta, Saranda’da ise küçük boyutlu yatların bağlandığı, ancak marina hizmetlerinin verilmediği bir alan bulunmaktadır.

2. 
   Yeni Yatırım İçin Düzenlemeler
   

Arnavutluk’ta yeni marina inşaatı için iki yöntem bulunmaktadır;

(I) Firmaların, marina kurmak amacıyla belirledikleri yerle ilgili proje geliştirmeleri ve söz konusu projelerin inşaat izni için ulaştırma bakanlığına, işletme izni için turizm bakanlığına başvurmaları gerekmektedir. Uygun görülen başvurular için 35 yıla kadar işletme imtiyazı verilmektedir. Mevcut düzenlemelere göre yabancı firmalar, %100 yabancı sermayeli şirketler kurarak, marina inşaatı ve işletmesi imtiyazı alabilmektedir.

Arnavutluk Riviyerası olarak bilinen Vlora ve Saranda şehirleri arasındaki kıyılarda marina inşaatı ve işletmesi için on kadar başvuru yapıldığı, başvuruların bazılarının sonuçlandırılarak imtiyaz verildiği bilinmektedir. Turizm Bakanlığı yetkilileri, projelerin Durres (2), Vlora (3), Sazan Adası(1) ve Saranda (2) şehirlerinde  uygulanmak üzere geliştirildiğini açıklamıştır. Arnavut şirketler, geliştirdikleri projeler için imtiyaz alarak, söz konusu haklarını 3. ülke girişimcilerine satmak veya ortaklık halinde projelerini hayata geçirmeyi amaçlamaktadır.

(II). Yeni marina inşşatı ve işletilmesi için kamu Kamu-özel ortaklığı modeline de (PPP) gidilmesi imkanı bulunmaktadır. Arnavutluk başbakanı Edi Rama tarafından 31 Ocak 2017’de duyurulan “1 Milyar Euro Yatırım Programı”na göre, ülkedeki sağlık, eğitim ve ulaştırma altyapısının iyileştirilmesine yönelik projelerin PPP modeline göre hayata geçirilmesi imkanı bulunmaktadır. Bu modele göre; özel firma tarafından fizibilitesi hazırlanan proje ilgili kurumlar ve maliye bakanlığı temsilcisinden oluşan bir komisyon tarafından uygun bulunması halinde inşaatın %50’sinin bitirilmesini müteakip proje bedeli 12-15 yıllık süre boyunca firmaya geri ödenmektedir.

Ancak söz konusu modele göre marina inşaatı için bugüne kadar herhnagi bir proje teklifi sunulmamıştır.

3. 
   Yeni Marina İçin uygun Alanlar
   

Ülkede marina işletmeciliği için uygun olabilecek üç yer bulunmaktadır;

(I) Saranda: Korfu Adasının tam karşısında yer alan Saranda şehri, son yıllarda bölge ülkeleri ve batı Avrupalı turistler arasında popüler olmaya başlamıştır. İyon denizi sahilindeki şehirdeki küçük bir mendirekte yat bağlanmaktadır. Geçtiğimiz aylarda ülkemizden 3 ahşap tur teknesi, çevredeki koylara ve Korfu Adasına günlük turlar düzenlemeye başlamıştır. Girişimcilerimizin, teknelerine gösterilen ilgiden memnun oldukları yönünde bilgiler alınmaktadır.

(II) Durres: Arnavutluk’un en önemli yolcu ve konteyner limanı durumundaki Durres limanının bitişiğindeki alana marina inşaatı için bir Arnavut firma tarafından imtiyaz alındığı bilinmektedir. Başkent Tiran’a 35 Km mesafede yer alması ve komşu Kosova ile Makedonya’ya ulaşımın kolay olması hususları Durres şehrini cazip kılmaktadır.

(III) Vlora: Uzun yıllar sivil kullanıma kapalı kalan Sazan Adasının geçtiğimiz aylarda turizme açılması ve askeri amaçlarla kullanılan Paşa limanının sivil amaçlı projeler için değerlendirilmesine yönelik niyetlerin açıklanması, doğal yapısı marina için uygun olan bu bölgeyi yeni marina projeleri için cazip kılmaktadır. Öte yandan, Vlora şehri yakınlarında ülkenin ikinci havalimanı inşa edilmesine yönelik bazı girişimler bulunmaktadır.

4. 
   Devlet Destekleri
   

Arnavutluk’ta marina kuruluş ve işletilmesine ilişkin özel bir teşvik düzenlemesi bulunmamaktadır. Geçtiğimiz Nisan ayında yapılan bir düzenlemeyle, ülkede tüm mal ve hizmet alımlarında %20 olan KDV oranını turizm sektörü için %6'ya indirilmiştir.  

Ülkede yat marinası kuruluş ve işletmeciliğinin gelişmesi için %60 olan akaryakıt vergisinin yatlar için sıfırlanması, marina inşaat ve işletmesine yönelik imtiyaz sürecinin daha basit ve şeffaf hale getirilmesi gerekmektedir.

Arz ederim.