Firmada beynəlxalq marketinq təşkilatının inkişafı mərhələləri
Beynəlmiləlləşmə və qloballaşma proseslərinin inkişafı, habelə beynəlxalq marketinq funksiyalarının təkmilləşdirilməsi, şirkətlərin yüksək beynəlxalq rəqabət qabiliyyətinin təmin edilməsi üzrə yeni strateji məqsədlərin formalaşdırılması onlardan təşkilat strukturlarının, qurulması prinsiplərinin və tiplərinin beynəlxalq bazarın rəqabət mühitinin yeni tələblərinə uyğunlaşdırılması üzrə mürəkkəb məsələnin həllini tələb edir.
I II III IV V
Ənənəvi mərkəzləşdirmə
Milli təşkilat
Beynəlxalq təşkilat
Mərkəzləşdirmə
Multimilli təşkilatı
Qlobal mərkəzləşdirmə
Uyğunlaşan qloballaşma təşkilatı
Qlobal təşkilat
Beynəlxalq marketinq fəaliyyəti təşkilatının
inkişafı mərhələlərinin təsnifatı
Beynəlxalq marketinq xidmətlərinin qurulması prinsipləri
“Mərkəzləşdirmə və mərkəzləşdirməmə prinsipləri”
”Vahid rəhbərlik və kollegiallıq prinsipi”
”Beynəlxalq bölməsinin təşkilat strukturunun qurulmasınını xətti və funksional prinsipləri”
”Beynəlxaq marketinq bölməsinin təşkilat quruluşunun matrisa prinsipi “
Beynəlxalq marketinq xidmətlərinin qurulması prinsipləri
”Marketinq xidmətinin firmanın digər bölmələri ilə işinin kordinasiyası prinsipi”
”Qərarların qəbul edilməsinin və hayata keçirilməsinin sürətinin və çevikliyinin təmin edilməsi prinsipi”
”Təşkil edilməyə öyrənmə prinsipi”
Beynəlxalq marketinqin makropiramidal strukturu
Makropiramidal struktur - əsas baza ölkəsində strateji marketinq mərkəzidir, xaricdəki filiallarda isə operativ marketinqdir. (Qlobal marketinqə və sərt mərkəzləşdirilməyə uyğunluq.)
Beynəlxalq marketinq fəaliyyəti funksiyalarının bölüşdürülməsi 3 tip:
makropiramidal,
çətirli
və interkonqlomerat ola bilər.
Beynəlxalq marketinqin makropiramidal strukturu
- yerli xüsusiyyətlərə kifayət qədər diqqət yetirilməməsi;
Beynəlxalq marketinq fəaliyyətinin idarə edilməsinin təşkilat strukturunun qurulmasının belə tipinin əsas xarakteristikaları bunlardır:
Beynəlxalq marketinqin çətirli strukturu
Beynəlxalq marketinq fəaliyyətinin idarəedilməsinin təşkilat qurluşunun çətirli (çətirşəkilli) sturukturu nəzərdə tutur ki, mərkəzdə, baş şirkətdə marketinqin qlobal məqsədi müəyyən edilir və xaricdəki filiallara maliyyə dəstəyi və konsaltinq (məsləhət) xidmətləri göstərir. Bu struktur yarım mərkəzləşdirilməmiş tipdir və multimilli tipli şirkətə xasdır.
• yerli şəraitin və xüsusiyyətlərin nəzərə alınması;
• lokal bazarlarda tələbin xarakterinin dəyişilməsinə həssas və çevik reaksiya verilməsi;
• xarici filialların yüksək dərəcədə sərbəstliyi və müstəqilliyi;
• məhsulun diferensiasiyası.
Beynəlxalq konqlomerat sturuktur (beynəlxalq konqlomerat, interqlomerat və ya interkonqlomerat) – idarəçilikdə yüksək dərəcədə mərkəzləşdirilmədən (desentralizasiyadan) ibarət olan, vahid məqsədli şirkətlər ailəsidir, federasiyasıdır.
Təsisatçılar şurası
Xaricdə şirkətlər
Maliyyə məqsədləri və koordinasiya
Konqlomerat struktur
Beynəlxalq marketinqin interkonqlomerat strukturu
Beynəlxalq marketinqin interkonqlomerat strukturu
- yüksək dərəcədə mərkəzləşdirməmə;
- mərkəzlə yaxşı əlaqə;
- şirkətlər arasında zəif əlaqə;
- ümumi maliyyə mənafelərinin müdafiəsi: pul vəsaitlərinin hərəkətinə rəhbərlik və nəzarət;
- marketinq hərəkətlərinin tənzimlənməsinə zəif maraq;
- yerli xüsusiyyətlər mənfəət prizmasından qiymətləndirilir.
Beləliklə, şirkət bazar hərəkətlərinin bütün planlaşdırılmasını təsisatçılar şurasında mərkəzləşdirə və ya həmin şirkətə daxil olan filiallara geniş səlahiyyətlər verə və alınmış nəticələrə əsaslanaraq onlara rəhbərlik edə və ya bütün dünyada konqlomerat kimi idarə olunan bir firma kimi filiallar yarada bilər.
Bununla əlaqədar ölkələrin əksəriyyətinin tədarükçülər şəbəkəsini cəlb etmiş NİKE şirkətinin beynəlxalq marketinq təşkilatının qurulması maraqlıdır.
Belə ki, idman ayaqqabıları istehsal edən firma Tayvanda, Cənubi Kareyada və Çində podratçıların yaxşı nizamlanmış şəbəkəsini yaratmışdır və bu ona hər podratçının Maliyyə məqsədləri və koordinasiya Təsisatçılar şurası Xaricdə şirkətlər imzalarını bilməsinə əsaslanaraq modada dəyişikliklərə əslində dərhal reaksiya vermək imkanı yaradır.
Doğrudur, belə sistem NİKE üçün yaxşıdır, lakin podratçı üçün təhlükəlidir, çünki onu sifarişçi firmadan çox asılı edir.