BöLÜM 2 32 01 zemin etüDÜ BÖLÜm genel

BÖLÜM 02 32 01 - ZEMİN ETÜDÜ

BÖLÜM 1 GENEL


KULLANICI İÇİN NOT: Hazırlanan bu tip şartname, kullanılacağı Proje`ye uygun olarak gerekli değişiklikler yapıldıktan sonra kullanılmalıdır.

1. 
   Özet
   

1. 
   İçerik:
   

Bu Şartname projenin yapılacağı arazinin ilgili yerel ve uluslararası standartlara ve yürürlükteki yönetmeliklere uygun olarak zemin etüdünün yapılmasını, bu kapsamda sondaj çalışmaları, arazi deneyleri, alınan örselenmiş ve/veya örselenmemiş zemin ve karot örneklerinin laboratuvarda gerekli deneylere tabi tutularak “Zemin ve Temel Etüdü Raporu”`nun hazırlanarak İşveren`e teslim edilmesini öngörmektedir. Yüklenici işçilik, malzeme, ekipman, nakliye ve tüm gerekli hizmetleri sağlayacaktır.

2. 
   İLGİLİ BÖLÜMLER
   

1. 
   Bölüm 01 40 00 Kalite Gereklilikleri
   

3. 
   İLGİLİ STANDARTLAR
   

• 
  TS 5744-1988 inşaat mühendisliğinde temel zemini özelliklerinin yerinde ölçümü
  

• 
  TS 1500-2000 inşaat mühendisliğinde zeminlerin sınıflandırılması
  

• 
  BS 1377-9:1990 Methods of test for soils for civil engineering purposes- Part 9: In-situ tests
  

• 
  TS EN 1997-1-2005 Eurocode 7: Jeoteknik Tasarım- Bölüm 2: Genel Kurallar
  

• 
  TS EN 1997-2-2008 Geoteknik Tasarım - Bölüm 2: Zemin Etüdü ve Deneyleri (Eurocode 7)
  

4. 
   TANIMLAR
   

1. 
   Taşıma Gücü: Taşıma gücü, bir temelin uygulanan yükler altında aşırı çökme göstermeden taşıyabildiği en fazla yüktür.
   

2. 
   Deformasyon Modülü: Deformasyon modülü, bir zeminin belirli gerilme altında gösterdiği birim boy kısalmasının lineer-elastik ortam kabuluyle bu gerilmeye oranıdır.
   

3. 
   Emniyet Gerilmesi: Emniyet gerilmesi, zeminin, taşıma gücü aşılmadan güvenle taşıyabileceği birim alandaki yüktür.
   

4. 
   Yatak Katsayısı: Yatak katsayısı, zemini izotrop-elastik ortam kabul ederek, bir temelin her noktasında uygulanan gerilme ile bundan kaynaklanan çökme arasında ölçülen değişmez orandır.
   

5. 
   Kalıcı Direnç: Kalıcı direnç, gerilme alan zeminde, yenilme oluştuktan sonra ölçülebilen mukavemet değeridir.
   

6. 
   Çökme: Çökme, deney plakasının herhangi bir noktasında ölçülen düşey harekettir.
   

7. 
   Kabarma: Kabarma, zemin veya temelin herhangi bir noktasında ölçülen yukarı doğru düşey harekettir.
   

8. 
   Kalıcı Çökme: Kalıcı çökme, gerilme uygulanıp kaldırıldıktan sonra çökme ve kabarma arasında beliren farktır.
   

9. 
   Normal Konsolide (Yumuşak) Kil: Normal konsolide kil, çökeldikten sonra halen bulunduğu katman yükün almakta olduğu gerilmeden fazla gerilme almamış; serbest basınç mukavemeti 0,5 kgf/cm² (50 kPa)'dan düşük kildir.
   

10. 
    Aşırı Konsolide Kil: Aşırı konsolide kil, serbest basınç direnci 1 kgf/cm² (100 kPa) dan yüksek, jeolojik geçmişinde halen almakta olduğundan daha yüksek gerilmeler almış kildir.
    

11. 
    Kilin Sertliği: Kilin sertliği, genellikle serbest basınç mukavemeti esas alınarak tarif edilen özeliktir.
    

12. 
    Örs: Örs, üzerine ağırlık düşen çelik başlıktır.
    

13. 
    Kedibaşı: Kedibaşı, mekanik olarak hareketlendirilen, dönüş hızı genellikle sabit, yüzeyi pürüzsüz çelik makaradır.
    

14. 
    Sondaj Borusu (Tij): Sondaj borusu, baltalara, numune alıcılara yüzeyden uygulanan kuvvet ve burulmaları aşırı şekil değiştirme göstermeden aktaran, içi boş çelik borudur.
    

15. 
    Muhafaza Borusu: Muhafaza borusu, sondaj kuyusunda zeminin kuyu içine göçmesini önleyen çelik borudur.
    

5. 
   SUNUMLAR
   

1. 
   Kalite Güvence & Kontrol Sunumları:
   

1. 
   Kalibrasyon Sertifikalar: kullanılan deney ekipmanlarının geçerli kalibrasyon sertifikaları rapor ekinde sunulacaktır.
   

BÖLÜM 2 MALZEMELER

1. 
   EKİPMAN
   

1. 
   Sondaj ve saha testlerde, ilgili standartlara uygun deney ekipmanları kullanılacaktır.
   

BÖLÜM 3 UYGULAMA

1. 
   ARAZİ ARAŞTIRMALARI VE DENEYLER
   

1. 
   Arazi, laboratuvar ve büro çalışmalarında güncel yöntemler kullanılmalıdır.
   

2. 
   Sondaj kuyuları
   

1. 
   İnceleme alanında ki birimlerin yanal ve düşey yönlerdeki değişimlerini belirlemek için inşaat oturum alanı 1000 m² ye kadar olan yerlerde en az 5 adet sondaj, 1000 m² üzerindeki alanlarda ise her 2000 m² için 1 adet sondaj ilave edilerek toplam sondaj sayısı belirlenecektir. Ancak zemin ve yapı özelliklerine göre 2 adedi aşmamak şartıyla idare tarafından toplam sondaj sayısı ve derinliği artırılıp eksiltilebilecektir. Sıvılaşma potansiyeli olan zeminlerde (yeraltı su seviyesi yüzeyden itibaren 10 metre içinde olduğu ve d grubu zeminlerde) en az 1 sondajda her 1.5 metrede bir SPT yapılıp laboratuarda zemin sınıflaması yapılacaktır.
   

2. 
   Sondajlara başlamadan önce işverene bildirilecek ve sondaj yerleri işverenin görevlendireceği jeloloji mühendisi tarafından belirlenecektir. Sondaj çalışmaları ilgili standartlara uygun olarak gerçekleştirilmeli ve sondaj yerlerinin seçimi titizlikle yapılmalıdır. Homojen yapıya sahip zeminlerde projede yer alan bina bloklarının orta noktasına gelecek şekilde sondaj noktaları planlanmalıdır.
   

3. 
   Ancak bir binanın eni ve boyunca farklı zemin özellikleri gösterebilecek yapıdaki zeminlerde (kohezyonlu ve eğimli arazilerde yarma-dolgu yapılmış yerlerde) farklı oturma miktarlarını hesaplayabilmek için projede yer alan bina bloklarının bütün köşe noktalarından ve orta noktasına gelecek şekilde sondaj noktaları planlanmalıdır. Diğer taraftan bina köşe kotları arasında fark olmasına bağlı olarak binanın en düşük kotundan da ek bir sondaj yapılması gerekir.
   

4. 
   1.ve 2.derece deprem bölgelerinde, sıvılaşma açısından sondajların derinliği 20 m`den az olmamalıdır. Hedeflenen sondaj derinliğinden önce kaya birimine rastlanması durumunda ise, kaya içerisinde 3 metre ilerlendikten sonra sondaj bitirilmelidir. Bloklu bir zemin yapısı beklenmesi durumunda ana kaya içerisinde 5 metre karotlu ilerleme sağlanarak sondaj tamamlanmalıdır. Ayrıca topografya nedeniyle eğimli arazilerde veya yapıda bodrum düşünülmesi durumunda temel tasarımına esas olacak olan örnekleme işlemine ve arazi deneylerine muhtemel temel derinliğinin altından itibaren başlanılmalıdır.
   

5. 
   Kazıklı temel gereken hallerde, muhtemel kazık boyu ve kazık ucunun sağlam zemine giriş derinlikleri dikkate alınarak buna uygun sondaj derinliği belirlenmelidir. Sondaj ve arazi deneylerinden elde edilen veriler çizelgeler dahilinde ve yorumlanarak verilmelidir. Ayrıca sondaj yerlerinin koordinatları bir tablo halinde verilmeli ve plankote ve vaziyet planı üzerine islenmelidir.
   

6. 
   Rapor ekinde verilecek sondaj loglarında ilgili standartlarda belirlenmiş semboller kullanılacak, sondaj yerlerinin koordinatları, sondaj makinesinin turu, sondörün adi ve soyadı, sondaj başında duran jeoloji veya jeofizik mühendisinin adi, sondajın yapıldığı tarihler, hava durumu belirtilecek. Yeraltı suyuna iliksin en az 7 günlük gözlemler, zemin birimlerinin düşey yöndeki değişimleri, zemin tanımlamaları, alınan örselenmiş ve örselenmemiş örneklerin derinlikleri, örselenmemiş örneğin turu, arazide yapılan deneyler logu hazırlayan tarafından imzalı olarak sunulmalıdır.
   

7. 
   Sondaj kuyularının tabanına kadar alt kısmı delikli en az 5 cm çapında PVC boru indirilerek sondaj deliğinin çeperlerindeki göçmeler ve yüzeyden düşebilecek parçalar nedeniyle kuyunun kapanması önlenmeli, gerekirse kuyu ağzına beton kapak yapılmalı, böylece uzun sureli yeraltı suyu olcumu yapılmasına olanak sağlanmalıdır.
   

8. 
   Sondaj karotlarinin fotoğrafları standartlara uygun olarak çekilerek raporun ekinde sunulmalı, sandıklanarak koruma altına alınan karotlar ise rapor onay sureci tamamlanana kadar muhafaza edilmelidir.
   

9. 
   Sondajlar sonucunda çizilen kesitlerde; sondajlar ve SPT değerleri, tabaka sınırları, bina temelleri ve yeraltı suyu seviyesinin en sığ ve en derin kotları noktalı çizgi ile gösterilmelidir.
   

3. 
   Yeraltı ve yerüstü suları
   

1. 
   İnceleme alanında yeraltı suyunun gözlendiği en düşük ve en yüksek seviyeler, ölçüm noktaları esas alınarak en az 7 günlük değerler tablo halinde verilmelidir. Yeraltı suyu seviyesi, PVC boru ile teçhiz edilmiş olan sondaj kuyularından, sondaj (suyu) sıvısı kullanılması durumunda kuyunun boşaltılması ve ortamı temsil edebilecek seviyenin oluşabilmesi için uygun bir sure beklenilmesi sonrasında yapılacak ölçümlerler belirlenmelidir.
   

2. 
   Çalışma alanında yeraltı suyuna rastlanması ve su tablasının temel seviyesine yakın olması durumunda, yeraltı suyunun betona ve diğer imalatlara yapabileceği olumsuz etkilerin belirlenmesi için kimyasal laboratuvar deneyleri (sülfat içeriği, ph vb.) Yapılmalı ve sonuçları verilmelidir. Ayrıca, inceleme sahasında ki drenaj özellikleri ile don derinliği konusundan açıklama getirilmelidir.
   

4. 
   Arazi deneyleri
   

Sondajlarda standart penetrasyon (SPT), konik penetrasyon (CPT), kanatlı kesici deneyi, pressiyometre deneyi, plaka yükleme deneyi vb. Deneyler ile jeofizik çalışmalar, ilgili standarda uygun olarak, yapı ve zemin şartlarına uygun seçilen deneyler işveren denetiminde yapılacaktır.

Yapılan tüm deneylere ait veriler tablolar halinde raporda yer alacak, deneyler sırasında belirlenen aşırı farklı değerler gösteren parametrelerde ki sapmalar nedenleri belirtilerek açıklanacaktır. Ayrıca, deneylerde yapılan her hata açıklanmalıdır.

1. 
   Standart Penetrasyon Deneyi (SPT)
   

Bu deneyin TS 5744` e göre bütün sondajlarda her 1.5 metrede bir mutlaka SPT yapılması ve bunlardan temel altı seviyeden itibaren en az 5 adet SPT numunesinin laboratuara gönderilmesi gerekmektedir. Deney sonuçlarının (darbe sayılarının) gerekli bütün düzeltme faktörlerine (şahmerdan tip ve şahmerdan bırakma mekanizması, kedi başı sarim sayısı yeraltı suyu, enerji, kuyu çapı, iç tüp kullanılıp kullanılmadığı, tij uzunluğu, tipi vb.) Tabi tutularak düzeltilmesi gerekmektedir. Çok sik aşınan SPT uçları değiştirilmeli her çalışma için standartlarına uygun yeni SPT başları (çarıkları) kullanılmalıdır.

2. 
   Konik Penetrasyon Deneyi (CPT)
   

Gerekmesi durumunda, tas ve bloklu olmayan ve özellikle yumuşak / gevsek zeminlerde statik baskı ile yapılan, zemin profilini gerçek bir şekilde belirleyebilen ve dayanım, sıkışabilirlik parametrelerinin tayini ve sıvılaşma kontrolü için yararlı olan penetrasyon deneyi tercih edilmelidir. CPT deneyleri yapılırken koni uç ve cebre sürtünme katsayılarının ölçümleme değerleri verilmeli eski tarihli kalibrasyonlar güncellenmelidir. Su seviyesi ölçümlerinde her yeni çalışmada poroz tas veya mekanik su basınç okuyucu değiştirilmeli, boşluk suyu basıncı okumaları hassas bir şekilde alınmaya çalışılmalıdır.

3. 
   Presiyometre Deneyi
   

Arazi sondaj çalışmalarında SPT yapılamayan ve karot numunesi alınamayan zeminlerde; en az 2 sondaj için temel altı seviyeden 3 metre ara ile 3 adet pressiyometre deneyi yapılacak. Zeminin yumuşak kaya ve kaya birimlerinde gerilme-deformasyon iliksisinden faydalanılarak, zeminin dayanım parametrelerinin tayini ve temel altında oluşacak oturmaların hesaplanması amacıyla yapılacak bu deneyin hangi yönteme göre yapılacağı, kullanılan cihazların tipi ve kalibrasyonunu ait bilgiler ile zemin parametrelerinin bulunmasında kullanılan formüllerin hangi kaynaklardan alındığı belirtilerek verilmeli, deney sonuçları ek çizelge ve grafik halinde raporda yer almalıdır.

4. 
   Kanatlı Kesici Deneyi
   

Gerek görülmesi durumunda, yumuşak kil zeminler ve bantları veya tabakaların kayma direncini saptaması amacı için yapılan bu deney için TS 5744 e uyulması gerekmektedir.

5. 
   Plaka Yükleme Deneyi
   

Temel altı dolgu malzemesinin mühendislik özelliklerinin tespiti, tekil veya yüzeysel hafif temellerin tasarım parametreleri ve özellikler sığ temeller için statik hesaplarda kullanılacak düşey yatak katsayısı değerinin tespiti için diğer arazi deneylerine destek olarak tercih edilmelidir. Zeminin nihai taşıma gücüne, deformasyon modülüne ve yatak katsayısının hesaplanmasına yönelik veriler elde etmek amacıyla TS 5744 `e uygun olarak yapılmalıdır.

5. 
   Jeofizik çalışmalar
   

1. 
   Sismik etüt
   

1. 
   İncelemede derinliği en az 30 m olacak, 12 kanallı cihazla 2 profilde sismik serim yapılacak, arazi koşullarının açılıma uygun olması durumunda sismik kırılma yöntemi, diğer koşullarda yüzey dalgası analizi yöntemleri ile Vs sismik hız yapısı belirlenecektir. Vp dalga hızı ise sismik kırılma yöntemi ile belirlenecektir.
   
2. 
   Jeofizik ölçümde uygulanan yöntem ve olcum yapılan profillerin koordinatları tablo halinde verilmeli ve lokasyonlar vaziyet planı üzerine islenmelidir. Değerlendirme sonucu elde edilen parametreler (sismik dalga hızları, elastik parametreler, zemin hakim periyotları, zemin sınıfı, taşıma gücü vb. Zemin parametreleri) tablo halinde sunulmalı, sismik tomografi vb. Yöntemlerle yeraltı modeli kesit olarak verilmelidir.
   
3. 
   Sismik çalışmalara ek olarak problemi çözmeye yönelik uygun jeofizik yöntemler kullanılabilecektir.
   

2. 
   Depremsellik
   

1. 
   İnceleme alanı ve yakin civarında ki deprem üretme potansiyeli olan faylar hakkında bilgi verilecek ve aktif fayların yerlerini gösterir harita eklenmelidir. Tarihsel ve aletsel donemde hasar yapan depremler ve hasar durumları hakkında bilgi verilmelidir. Aktif fayların üretebileceği deprem büyüklüğü ve beklenen ivme değerleri hesaplanmalıdır.
   

2. 
   LABORATUAR DENEYLERİ VE ANALİZLER
   

1. 
   Genel Gereklilikler
   

1. 
   Sondaj çalışmaları sırasında alınan örselenmiş ve örselenmemiş zemin ve kaya örnekleri en kısa surede laboratuara sondajları yapan firma tarafından tutanak karşılığı teslim edilerek, düzenlenen örnek teslim tutanağı, ilgili standartlara göre yapılan zemin ve kaya mekaniği deneyleri ve elde edilen sonuçlar, onaylı orijinal deney föyleri kullanılarak ekler arasında yer almalıdır.
   

2. 
   Laboratuar deneylerinden elde edilen her turlu veri rapor içinde gerekli bölümlerde tablo halinde verilmeli ve bu veriler yorumlanmalıdır.
   

3. 
   Laboratuar deneyleri zemin yapısı homojen ise temsili zemin numuneleri üzerinde, değişik ve farklı zemin yapısı olması durumunda ise alınan bütün UD ve SPT numuneleri üzerinde yapılmalıdır.
   

4. 
   Her sondaj için temel altı seviyeden itibaren alınabiliyorsa 2 tanesi UD olmak üzere en az 5 adet numune üzerinde laboratuar deneyleri yapılmalıdır. Onlarca yapılan sondajda 5-10 adet numune üzerinde yapılacak laboratuar deneyleri yetersiz bulunacaktır.
   

2. 
   Zeminlerin indeks / fiziksel özelliklerinin belirlenmesi
   

1. 
   Boşluk oranı veya porozite
   
2. 
   Su içeriği ve doygunluk derecesi
   
3. 
   Tabii birim hacim ağırlık
   
4. 
   Kuru birim hacim ağırlık
   
5. 
   Elek analizi ve hidrometre / pipet analizleri (200 nolu elekten gecen numune oranı %50 den fazla olması halinde)
   
6. 
   Kıvam limitleri (atterberg limitleri)
   
7. 
   Yeraltı suyunun kimyasal analizi
   

3. 
   Zeminlerin mekanik özelliklerinin belirlenmesi
   

1. 
   Serbest basınç dayanımı
   
2. 
   Uç eksenli basınç dayanımı
   
3. 
   Kesme dayanımı
   
4. 
   Konsolidasyon
   

4. 
   Kayaların mekanik özelliklerinin belirlenmesi
   

1. 
   Kaya kalitesinin belirlenmesi
   
2. 
   Tek eksenli basma dayanımı
   
3. 
   Nokta yük dayanım indeksi veya disk makaslama indeksi
   

3. 
   TEMİZLİK VE KORUMA
   

1. 
   Yüklenici çalışma bölgesini temiz ve düzenli tutacaktır.
   

4. 
   ZEMİN ETÜDÜ RAPORUNUN HAZIRLANMASI
   

1. 
   Raporda inceleme ve alan tanıtılmalıdır.
   

1. 
   Jeomorfolojik ve çevresel bilgiler
   

1. 
   İnceleme alanının genel morfolojik özellikleri, yol, iklim, tomografik durum, drenajlar (yüzey, sel suları, tabi drenaj vb.) Eğimler (genel eğim yönlenmeleri vb.), doğal / yüzeysel drenaj durumu, bölgedeki muhtemel sev duyarlılığı problemleri var ise bunlar ile doğrudan iliksisi olan yağış alma durumu ve topografik anomaliler açıklanmalı ve 1:200 veya uygun ölçekli plankote ve vaziyet planı üzerinde gösterilmelidir.
   

2. 
   İnceleme alanının yeri tanımlanarak, karayolu bağlantıları, arsanın günümüze kadar ne amaçla kullanıldığı, günümüze kadar tutulan kayıtlar esas alınarak sev duyarsızlığı, deprem, vb. Doğal afete maruz kalıp kalmadığı ve sismik tarihçesine değinilmelidir.
   

3. 
   Arsa üzerinde yapılaşma var ise, hakkında bilgi verilerek arsanın en az iki farklı yönden çekilmiş genel görünüm fotoğrafları ile sorun yaratabilecek çevresel faktörlere ait fotoğraflar da yer almalıdır.
   

2. 
   Projeye ait bilgiler
   

1. 
   Yapılması planlanan projenin kısaca tanıtılması, yapılacak yapının ne amaçla kullanılacağı, binanın temel seviyesinde ki muhtemel yükler, taşıyıcı sistemi ile geometrisine ait bilgilere yer verilmelidir.
   

3. 
   Önceki zemin çalışmaları
   

1. 
   İnceleme alanının; diğer kuruluşlarca daha önce yapılmış çalışmalara göre önlem gerektiren alanlar içinde kalması durumunda, yapılan araştırmalar ile ilgili kararların alındığı rapor ve belgelere atıfta bulunularak, bu raporların ilgili kısımları rapor ekinde verilmelidir.
   

4. 
   Genel jeoloji; inceleme alanının da içinde yer aldığı bölgenin jeolojisi özet olarak açıklanmalı, stratigrafik kesit konulmalı ve cevrede yer alan kıvrım, kirik, fay (diri-olu), heyelan kütlesi vb. Yapısal özelliklere değinilmelidir.
   

5. 
   İnceleme alanı mühendislik jeolojisi; inceleme alanında ki birimlerin yatay ve düşey yönlerdeki değişimi ve bunların jeolojik özellikleri ayrıntılı olarak verilmeli; arsanın jeolojik yapısı eksiksiz olarak tanımlanmalı, özellikle sondaj ve arazi çalışmalarına katılan personelin gözlemlerine yer verilmelidir.
   

2. 
   Metinde, sekil ve çizelge açıklamalarında atıfta bulunulan tüm kaynaklar verilmelidir.
   

3. 
   Rapora aşağıda belirtilen dokuman ve çalışmalar eklenmelidir.
   

1. 
   Çalışma alanına ait vaziyet planı ve plankote
   
2. 
   Genel jeoloji
   
3. 
   Yerleşime uygunluk haritası
   
4. 
   Jeolojinin, arazi çalışmaları üzerine işlendiği sondaj ve deney sonuçlarını içeren plan, boy, kesit ve en kesitler
   
5. 
   Sondaj logları
   
6. 
   Arazi ve laboratuar deney raporları ile analizler
   
7. 
   Jeofizik ölçümler, kesitler ve hesaplamalar
   
8. 
   Fotoğraflar (sahanın genel görünümü, sorunlu kısımlar, araştırma çukurları, sondaj çalışmaları, yarmalar, karot ve diğer örnekler vb.)
   

4. 
   Raporun sonuç ve öneriler bölümünde yapılan değerlendirmelerin, aşağıda ki hususları içerecek şekilde özeti sunulmalıdır.
   

1. 
   İnceleme alanındaki yerel zemin koşullarının tanımı
   

2. 
   Önerilen tasarım parametreleri, temel derinliği secimi (yüzeysel ya derin temeller için), en az temel derinliği, temel tipinin muhtemel oturmalara göre tespiti, yayılı (radye) ve sürekli temellerde rijitlik önerisi; derin temellerde kazık tipi ve boyu ile çapı, kesiti ve boyunun irdelenmesi ve secimi ile temel projesinin hesap ve tasarımına imkan verecek öneri ve sayısal değerleri verilmelidir.
   

3. 
   Temel kazıları ve sonrası imalatlar esnasında ortaya çıkabilecek sorunlar ve ekonomik / güvenilir çözüm önerileri
   

4. 
   Zemin iyileştirilmesi gerekiyorsa, önerilen yöntem(ler) ile ilgili açıklamalar
   

5. 
   Yüzey ve cevre drenajı ile temel seviyesinde yüzey ve yeraltı suyu etkilerine karşı alınması gereken tedbirler,
   

6. 
   Zemin parametrelerine ait tablo değerleri yürürlükteki “deprem bölgelerinde yapılacak binalar hakkındaki yönetmelik” e göre belirlenecektir.
   

5. 
   Mühendislik Analizleri ve Geoteknik Değerlendirme
   

1. 
   Arazi ve laboratuar çalışmaları özeti, eksik veriler ile hatalı veya geçersiz veriler varsa bunların ayrıntısı, mühendisin kendi görüş ve yorumları verilmelidir. Beklenmeyen deney sonuçları dikkatle incelenmeli, bunların hatalı veya doğru ve gerçek durumu yansıtıp yansıtmadığı irdelenmelidir. Gerekirse yapılacak ek arazi ve laboratuar çalışmalarının tarifi ve bu yönde öneriler sunulmalıdır. Hesaplamalar uzman inşaat (geoteknik) mühendisi tarafından yapılacaktır.
   

2. 
   Bina-zemin ilişkisinin irdelenmesi
   

1. 
   Bu bolümde mevcut zemin parametreleri ve yapılması planlanan binalardan gelecek yükler göz önünde bulundurularak, bina temellerinin inşa edilmesinin uygun olabileceği zemin birimi / birimleri için ayrıntılı bir çalışma yapılmalıdır. Uygun görülen her temel derinliğine karşılık (öngörülen temel tipleri için) bir taşıma gücü ve muhtemel oturma miktarı hesaplanmalı, temel projesinin hesap ve tasarımına imkan verecek parametreler belirtilmelidir. Temel turu, boyutları ve derinliği biliniyorsa ilgili hesaplamalar bu değerlere göre yapılmalıdır.
   

2. 
   Zemin yapısı binayı taşıyamayacak kapasitede ise zemin iyileştirmesi veya kazıklı temel projeleri hazırlanırken bina perde ve kolon yerleşimi ile yük ve momentleri ve temelin davranışı üst yapı ile beraber değerlendirilerek çözümler yapılmalıdır.
   

3. 
   Bina temelleri bodrum durumuna göre net yükler için analiz edilmeli, temel kazısı sev oranları gerekiyorsa temel kazısı iksa sistemlerine uzman inşaat mühendisi karar vermelidir.
   

3. 
   Zemin ve kaya türlerinin değerlendirilmesi
   

1. 
   Ayrışmış zemin türlerinin sınıflandırılması; inceleme alanı içinde yer alan zemin birimleri, TS 1500 e göre sınıflandırılarak, aşağıda verilen özellikleri ile tanımlanmalıdır. Zemin birimlerinin tanımı; renk, yapı, litolojik özellikleri (ayrık daneli zeminlerde sıkılık, kohezyonlu zeminlerde ise sertlik)
   

2. 
   Kaya türlerinin sınıflandırılması; inceleme alanı içinde temel derinliğinde kaya birimlerinin gözlenmesi halinde birimi tanımlamaya yetecek sayıda gözlem noktasında tabaka doğrultusu, eğim ile eklem-eklem takımı ölçümleri alınmalı, mevcut litolojilerin toprak örtüsü altında bulunduğu yerler ve yaklaşık kalınlıkları, kaya birimlerin ayrışma derecesi ve sık kırıklı kısımlarının ayrılması, ayrışmış kısmının cins ve kalınlığı ile örtü kalınlığının tespiti için sondaj veya çukur açtırılması ve süreksizlik duruşları ile doğal yamaç ilişkisi, alt yapı ve temel kazı süreksizliklerinin ilişkilerinin açıklanması gerekmektedir. Kayaçlar aşağıdaki özellikleri saptanarak tanımlanmalıdır.
   
   1. 
      Renk
      
   2. 
      Doku ve yapı
      
   3. 
      Süreksizliklerin özellikleri
      
   4. 
      Tabaka eğimi ve doğrultusu
      
   5. 
      Ayrışmanın derecesi
      
   6. 
      İkincil litolojik özellikler
      
   7. 
      Kayacın adi
      
   8. 
      Kayacın dayanımı
      
   9. 
      Kayacın geçirimliliği
      
   10. 
       Tabaka ve kirik-çatlaklar arasında ki dolguların cinsi ve (killi birimler veya karbonat) yeraltı ve yerüstü sularına maruz kalması durumundaki duyarlılıkları
       
   11. 
       Kaya kalitesi
       
   12. 
       Özel mühendislik özelliklerini belirten diğer terimler
       

3. 
   Zemin profilinin yorumlanması; inceleme sahasını oluşturan zemin profili, litolojik özellikleri ve dayanım parametreleri göz onunda bulundurularak temellerin yer alacağı uygun seviyenin belirlenmesi için öneriler getirilmelidir.
   

4. 
   Sıvılaşma ve yanal yayılma analizi ve değerlendirmesi; çalışma alanında bulunan sıvılaşma riski içeren seviyeler için sıvılaşma potansiyelinin bulunup bulunmadığı uygun analiz yöntemleri ile incelenmeli, analiz sonuçları ve tüm hesaplamalar tablolar halinde verilmelidir. İri daneli zeminlerde SPT (n) ve CPT (qc) değerlerine göre yapılacak hesaplamalarda gerekli düzeltmeler yapılmalı (enerji, yeraltı suyu, örtü yükü, ekipman, vb.) Sıvılaşma hesaplamasında kullanılan maksimum ivme değerinin tekrarlama periyodu belirtilerek yorumlanmalı ve gerekiyorsa alınması gereken veya alınabilecek önlemler ve öneriler verilmelidir. Sıvılaşması beklenen zemin birimleri için muhtemel oturma miktarları belirlenmelidir. Sıvılaşma analizleri yapılırken kullanılan abak ve tabloların nereden alındığı, sıvılaşma analizleri yazılımlar ile yapılıyorsa sıvılaşma programlarının adi ve yöntemi ile kullandığı metotlar rapor içerisinde verilmelidir.
   

5. 
   Oturma-şişme potansiyelinin değerlendirilmesi; çalışma alanı içinde üstteki mühendislik yapısına zarar verebilecek oranda toplam ve farklı oturmalar, şişme özelliği gösterebilecek killi malzemelerin deney sonuçlarına göre yorumu yapılmalı, gerekiyorsa önlem için uygun yöntemler ve öneriler verilmelidir.
   

6. 
   Karstik boşlukların değerlendirilmesi; çalışma alanı içinde eriyebilen kayalardaki veya insan girişimleri sonucu oluşan boşluklar varsa, bunların büyüklükleri, neden olacakları tehlikeler yorumlanmalı, gerekiyorsa alınabilecek önlemler belirtilmelidir.
   

7. 
   Temel zemini olarak seçilebilecek birimlerin değerlendirilmesi; çalışma alanında bulunan birimler temel zemini olma özellikleri açısından yorumlanmalı, gerekiyorsa alınabilecek önlemler belirtilmelidir.
   

8. 
   Sev duraylılığı analizleri; arazi eğiminin %25 den fazla olduğu ve derin kazı yapılacağı durumlarda; uzun ve kısa döneme ilişkin şev duyarlılık analizleri yapılmalıdır. Analizler yapılırken killi seviyelerden alınan UD numuneleri üzerinde yapılan uzun dönem kesme mukavemeti deney sonuçları kullanılmalıdır. Analizlerde kullanılan yazılımların adi ve metotları rapor içerisinde detaylı olarak verilmelidir. Uzun döneme ait analizler yapılırken olası dinamik etkiler (deprem vb.) Dikkate alınmalıdır.
   

9. 
   Kazı güvenliği ve gerekli önlemlerin alternatifli olarak değerlendirilmesi; özellikle bodrum katli yapıların temel kazısı sırasında oluşacak şevlerde alınması gerekebilecek önlemler (geçici veya kalıcı destek sistemleri), mevcut yapıların kazıya etkisi, yeraltı suyunun varlığı ve bunun tahkimat üzerindeki etkileri ile olabilecek sürşarj (örtü) yükleri de dikkate alınarak, alternatifli olarak belirlenmelidir.
   

10. 
    Doğal afet risklerinin değerlendirilmesi; bu bölümde, raporun önceki bölümlerinde verilen tüm arazi ve laboratuar çalışmaları, analiz, literatür tarama vb. Çalışmalar ışığında çalışma alanının doğal afet riskleri açısından değerlendirilmesi yapılmalı, uygun, sakıncalı, önlem gerektiren, yasak alanlar ve bu husustaki görüşler belirtilmelidir. Buna göre; çevredeki muhtemel sev duyarsızlık problemi taşımakta olan sahaların durumu ve diğer doğal afet riski durumları bilimsel analizleri yapılarak ayrıntılı bir bicimde değerlendirilmeli, yapılan hesaplamalar açıklamalı olarak raporda yer almalıdır.
    

6. 
   Hazırlanacak içeriği aşağıda belirtilen başlıklar altında toplanacaktır. Gerekli görülmesi durumunda formatta belirtilmeyen ek çalışmalara da yer verilebilir.
   

KAPAK SAYFASI
İÇİNDEKİLER
1. GENEL BİLGİLER

1.1. Etüdün Amacı ve Kapsamı

1.2. İnceleme Alanının Tanıtılması

1.2.1. Jeomorfolojik ve Çevresel Bilgiler

1.2.2. Projeye ait Bilgiler

1.2.3. İmar Planı Durumu

1.2.4. Önceki Zemin Çalışmaları

1.3 Jeoloji

1.3.1.Genel Jeoloji

1.3.2. İnceleme Alanı Mühendislik Jeolojisi

2. ARAZİ ARAŞTIRMALARI VE DENEYLER

2.1. Arazi, Laboratuvar ve Büro Çalışma Metotlarının kısaca tanıtılması ve kullanılan ekipmanlar

2.2. Araştırma Çukurları

2.3. Sondaj Kuyuları

2.4. Yeraltı ve Yerüstü Suları

2.5. Arazi Deneyleri

2.5.1. SPT Deneyleri

2.5.2. Konik Penetrasyon (CPT) Deneyleri

2.5.3. Presiyometre

2.5.4. Kanatlı Kesici Deneyleri

2.5.5. Plaka Yükleme Deneyi

2.5.6. Jeofizik Çalışmalar

2.5.6.1. Sismik kırılma

2.5.6.2. Sismik yansıma

2.5.6.3. Elektrik özdirenç

2.5.6.1. Mikrotremör çalışmaları

3. LABORATUVAR DENEYLERİ VE ANALİZLER

3.1. Zeminlerin İndeks / Fiziksel Özelliklerinin Belirlenmesi

3.2. Zeminlerin Mekanik Özelliklerinin Belirlenmesi

3.3. Kayaların Mekanik Özelliklerinin Belirlenmesi

4. MÜHENDİSLİK ANALİZLERİ VE DEĞERLENDİRMELER

4.1. Bina-Zemin İlişkisinin İrdelenmesi

4.2. Zemin ve Kaya Türlerinin Değerlendirilmesi

4.2.1. Ayrışmış Kaya ve Zemin Türlerinin Sınıflandırılması

4.2.2. Kaya Türlerinin Sınıflandırılması

4.2.3. Zemin Profilinin Yorumlanması

4.2.4. Sıvılaşma ve Yanal Yayılma Analizi ve Değerlendirilmesi

4.2.5. Oturma-Şişme ve Göçme Potansiyelinin Değerlendirilmesi

4.2.6. Karstik Boşlukların Değerlendirilmesi

4.2.7. Temel Zemini Olarak Seçilen Birimlerin Değerlendirilmesi

4.2.8. Şev Duraylılığı Analizi ve Değerlendirmesi

4.2.9. Kazı Güvenliği ve Gerekli Önlemlerin Alternatifli Olarak Değerlendirilmesi

4.2.10. Doğal Afet Risklerinin Değerlendirilmesi
5. SONUÇ VE ÖNERİLER
6.YARARLANILAN KAYNAKLAR
7. EKLER

Bölüm 02 32 01 Yayın Tarihi: Rev. Tarihi: Rev.No: Sayfa /