Dars: O`qish

Yüklə 48,6 Kb.

tarix	22.10.2017
ölçüsü	48,6 Kb.
	#9700

Dars: O`qish.
Mavzu: Ma`naviyat – qalb quyoshi. Salomlashish odobi. Husayn Voiz Koshifiy.
Maqsad:

a) Husayn Voiz Koshifiy haqida ma`lumot berish; o`quvchilarning salomlashish odobi haqidagi bilimlarini boyitish.

b) Salom so`zining asl ma`nosini tushuntirish; o`quvchilarni kattalar va tengdoshlari bilan salomlashishga o`rgatish.

d) O`qish malakasi sifatlari: tog`ri, tez, ongli va ifodali o`qishlarini takomillashtirish; o`quvchilar lug`atini mavrid, jamoat joylari, vidolashish, maqbara, kanda qilmaslik, ochiq chehra kabi so`zlar va so`z birikmalari bilan boyitish; fikrni izchil, tartib bilan bayon qilishga o`rgatish.

Dars turi: Yangi bilim beruvchi, ilmiy – ommabop asar o`qish darsi.
Dars uslubi: Izohli o`qish, ko`rgazmali uslublar, suhbat, savol – javob “Kim ko`p eslab qoladi?” o`yini.
Darsning jihozi: Salomlashish holati ifodalangan rasmlar, hikmatli gaplar, shiorlar, krossvord, test tarqatmalari.
Foydalanilgan adabiyotlar: S. Matchonov. X. G`ulomova. M. Suyunov. H. Boqiyeva. “Boshlang`ich sinf o`qish darslarini pedagogik texnologiyalar asosida tashkil etish”, “Boshlang`ich ta`lim” jurnali.
Darsning borishi:

Darsning rejasi:

Tashkiliy qism.
O`tilgan mavzu yuzasidan o`quvchilar bilimini aniqlash va baholash.
O`quvchilarni dars mavzusi, maqsadi, borishi bilan tanishtirish.
Yangi mavzuni o`rganish.
Krossvord yechish va test savollari asosida o`quvchilar bilimini aniqlash va baholash.
Yangi mavzuni umumlashtirish va tarbiyaviy xulosa chiqarish.
Uyga vazifa berish.

O`quvchilarning vazifasi:

O`quvchilar o`quv topshiriqlarini mustaqil bajarish.
O`quv materialini yaxlit holda o`zlashtirishga erishish.
Yangi mavzu yuzasidan savol – javob, bahs – munozarada ishtirok etish.

Yangi mavzuni o`rganishga o`quvchilarni tayyorlash.

- Qani o`quvchilar darsga tayyormisiz?

- Biz darsga tayyormiz.

- Sinfda kim navbatchi?

Durdona: Bugun sinfda men - Ravshanova Durdona Jamshid qizi navbatchiman. Darsimiz o`qish darsi bo`lib, darsga barcha o`quvchilar qatnashmoqda va ular bilim sirlarini o`rganishga tayyorlar.

-Barakalla qizim! O`lkamizda qaysi fasl hukmron?

O`quvchi: O`lkamizda sahovatli, oltin kuz .

- Kuz tabiati haqida gapiring!

- Kuzda tabiat oltin rang bilan bezanadi. Dov-daraxt, o`t-o`lanlar qizg`ish – sariq rangda jilovlanadi.

- Kuz fasli yana mo`l-ko`lchilik fasli bo`lib, dehqonlarimiz, bog`bonlarimiz va paxtakorlarimiz uchun hosilni yig`ib terish fasli bo`ladi.

- Biz kuz faslida qanday bayramlarni nishonladik?

- Kuz faslining ilk kuni O`zbekiston Respublikasi Mustailligining 19 yillik to`yini shodiyonalar bilan nishonladik.

- 2-sentabr - Bilimlar kuni.

-10-sentabr – Ramazon hayiti.

- 1-oktabr – Ustoz va murabbiylar kuni.

- 21-oktabr O`zbek tiliga Davlat tili maqomi berilgan kun.

- 18-noyabr – O`zbekiston Respublikasi Davlat bayrog`i tasdiqlangan kun.

Balli o`quvchilarim bayramlar haqida bilar ekansiz. Endi bugungi darsimizga qaytsak. O`tgan darsimizda qanday mavzu o`tgan edik?

-Biz o`tgan darsimizda nazorat ishi olib bilimlarimizni tekshirgandik va bilimimizga yarasha ballar olgandik.

Yaxshi bolajonlar, unday bo`lsa yangi mavzumizni boshlaymiz.

Dars ikki xil sahna ko`rinishi bilan sam_0253

boshlanadi.

1 – ko`rinish.

1 – o`quvchi: Salom qalaysan?

2 – o`quvchi: Nechego, bratan,

senchi

1 – o`quvchi: Bekorchilik.

2 – ko`rinish.

1 – o`quvchi: Assalom-u alaykum, do`stim Durdona

2 – o`quvchi: Va alaykum assalom, Xanifa.

1 – o`quvchi: Durdona yo`l bo`lsin?

2 – o`quvchi: Do`stim kutubxonaga ketyapman.
O`qituvchi: - Siz qaysi do`stlaringiz muomalasini, salomlashishini to`g`ri deb hisoblaysiz? Nima uchun? - Darsda o`qituvchi o`quvchilar bilan qanday salomlashishadi? Bir o`quvchi javob beradi, so`ng o`qituvchi o`quvchilar bilan salomlashadi.
$c:\documents and settings\admin\мои документы\sam_0265.jpg$ sam_0255
O`qituvchi: Assalom-u alaykum, aziz o`quvchilar.

O`quvchilar: Assalom-u alaykum, ustoz.

O`qituvchi: Bugungi darsimizning

mavzusini angladingizmi? Qaysi $c:\documents and settings\admin\мои документы\sam_0268.jpg$

mavzuni o`rganar ekanmiz?

Doskaga mavzu (Ma`naviyat –

qalb quyoshi), o`quv materiali

(Salomlashish odobi. Husayn

Voiz Koshifiy) yozib qo`yiladi.

II Bo`lim mavzusi haqida suhbat.

Bugun o`rganadigan bo`lim qanday nomlanar ekan? - Ma`naviyat – qalb quyoshi deganda nimani tushunasiz?

O`qituvchining hikoyasi: - Ma`naviyat – insonning fe`l – atvori, axloq – odobi, madaniyati va dunyoqarashini anglatadigan tushuncha. Xushmuomala, keng tushunchali , boshqalarga faqat yaxshilik qiluvchi, mehnatsevar, fidoiy kishilar ma`naviyat dunyosi boy deb ulug`lanadi. Aksincha, faqat o`zini o`ylaydigan xudbin, baxil, ta`magir va yalqov kishilar ma`naviy dunyosi past, qashshoq deyiladi. Ma`naviy boylikning birinchi belgisi salomlashish odobidir.

Aziz bolajonlar biz siz bilan yurtboshimiz Islom Abdug`aniyevich Karimovni mashhur asarlaridan biri “ Yuksak ma`naviyat - yengilmas kuch” asarini o`rganganmiz. Qani yurtboshimiz ma`naviyatni ulug`lab ne deganlar?

$c:\documents and settings\admin\мои документы\sam_0267.jpg$
- “Insonga xos orzu- intilishlarni ro`yobga chiqarish, uning ongli hayot kechirishi uchun zarur bo`lgan moddiy va ma`naviy olamni bamisoli parvoz qilayotgan qushning ikki qanotiga qiyoslasak, o`ylaymanki o`rinli bo`ladi” – degan edilar.

III Muallif haqida ma`lumot.

O`qiladigan asar nomi va uning muallifi o`quvchilarga o`qitiladi. – Husayn Voiz Koshifiy haqida nimalarni bilasiz?

O`qituvchining hikoyasi: - Husayn Voiz Koshifiy XV asrning yirik olimlaridan bo`lgan. U bundan 500 yil oldin yashagan, odob – axloqqa doir ko`pgina asarlar yozgan. Koshifiy Xurosonda Husayn Boyqaroning odil maslahatchisi bo`lgan. Saltanat ishlarida shohga ko`maklashgan.

O`ylang! - “Salomlashish odobi” asarida nima haqida hikoya qilinadi?

O`qituvchi: Insonning xulq – odobi, avvalo, uning boshqa kishilar bilan munosabatida ko`zga tashlanadi. Salom bilan boshlangan har bir suhbat yomon niyatni ham qaytaradi, yaxshilik eshiklarini ochadi. Lekin salomlashishning ham o`z qonun – qoidalari bor. Asarni o`qish davomida bu qoidalarni bilib olasiz.

$c:\documents and settings\admin\мои документы\sam_0256.jpg$
Aka – singillarni ko`rganda

salom berish.

$c:\documents and settings\admin\мои документы\sam_0251.jpg$

Uyga yoki xonaga kirib kelganda salom berish.

IV Lug`at ishi.

Mavrid so`zining ma`nosini bilasizmi? (Mavrid – biror ishning amalga oshirilishi uchun qulay fursat, vaqt).

V Asar matni bilan tanishtirish.

Matnni o`qituvchi o`qib beradi. Topshiriq: Asarni diqqat bilan tinglang. Necha mavridda salomlashish kerakligini bilib oling.

VI Asar yuzasidan dastlabki suhbat.

Asar mazmunini o`quvchilar qanchalik idrok etganliklarini aniqlash yuzasidan savollar.

“Salom” so`zi qanday ma`noni bildiradi? - Necha mavridda salomlashiladi? - Ularning qaysilari esingizda qoldi? - Qanday holatlarda salom berilmaydi?

Jamoat joylariga borganda salom berish

Maqbaralarga borganda salom berish

$c:\documents and settings\admin\мои документы\sam_0257.jpg$ $c:\documents and settings\admin\мои документы\sam_0305.jpg$
VII Test.

O`quvchilarga 5 ta test og`zaki aytiladi, ular o`qish daftarlariga javoblarini yozadilar. O`qituvchi test javoblarini to`g`risini o`qiydi, o`quvchilar daftarlaridan tekshirishadi.

VIII Asarni ichda o`qitish.

Topshiriq. Ichingizda o`qing. – Birinchi mavrid salomlashish qoidasini o`qing. – Yettinchi mavrid salomlashish qoidasini o`qing. – To`rtinchi mavrid salomlashish qoidasini o`qing. – Qaysi holatlarda salom berilmaydi? Shu fikrni topib o`qing. – Salom berayotgan kishining holati qanday bo`lishi kerak? Shu o`rinni topib o`qing.

$c:\documents and settings\admin\мои документы\sam_0261.jpg$

IX Lug`at ishi.

Quyidagi so`z va birikmalar doskada yoziladi: Mavrid, jamoat joylari, vidolashish, maqbara, kanda qilmaslik, ochiq chehra.

Izohli lug`at o`qish daftariga yozdiriladi.
X Krossvord yechish.

Doskaga tayyorlangan krossvord va uning sharti qo`yiladi. O`quvchilardan bir guruhi chiqib, krossvordni yechishadi.

KROSSVORD

Bo`yiga:

1) O`zbekistondagi asosiy millat nomi.; 2) Bir onadan yuz bola, yuzovi ham bo`z bola.; 3) Dum dumaloq shakli bor, palovda obro`yi bor.; 4) Zafar Diyor she`ri nomining birinchi so`zi.; 5) Shu she`rning ikkinchi so`zi.; 6) Yer tagida oltin qoziq, u hammaga bo`lar oziq.; 7) Boshimizdagi ko`k gumbaz nomi.;

8) Oppoq sochli boshlari, daryo bo`lar yoshlari.; 9) Meva nomi.; 10) Bug`doydan tayyorlanadigan dasturxon ko`rki.; 11) Oyna emas, jimirlar, tik turolmas.; 12) Kichkina dekcha, ichi to`la mixcha.; 13) To`ni silliq tuki yo`q, ichi qizil po`ki yo`q.; 14) Qir so`zi bilan ko`p qo`llanadi.; 15) Poliz ekini.; 16) Guli bitta yarim oy, boshginamdan olar joy.; 17) Rangi har xil, nomi bir xil.; 18) Qishda suv yuzini qoplaydi.; 19) Birlashtirib kiyimni, issiq tutadi sizni.; 20) Ikki ajib qulog`i bor, biri tinglar, biri so`zlar.; 21) Tikuvchiga o`rtoq o`zi, bittagina jajji ko`zi.; 22) Yoz, kuz bo`yi chirqillab, don tashiydi pirillab.;

Eniga:

Bo`yiga katakchalarni to`g`ri to`ldirsangiz, siz o`rgangan bo`lim nomi kelib chiqadi.

$c:\documents and settings\admin\мои документы\безымянный.jpg$

$c:\documents and settings\admin\мои документы\sam_0262.jpg$
Dam olish daqiqasi o`tkaziladi.

XI Qayta hikoyalash.

7 xil mavrid salomlashish holati tasvirlangan rasmlar doskaga ilinadi. O`quvchilar har bir mavrid salomlashish qoidasi va mazmunini o`z so`zlari bilan hikoyalab beradilar.

XII Asarni qismlarga bo`lib o`qish.

Doskaga 8 o`quvchi chiqariladi. Ularning biri asarning bosh qismini, qolgan 7 o`quvchi 7 mavrid salomlashish odobini o`qiydi. Oxirgi 2 xat boshini 1- o`quvchi o`qiydi.

$c:\documents and settings\admin\мои документы\sam_0270.jpg$

O`quvchilar bilan endi “Kim ko`p eslab qoladi?” o`yinini o`ynaymiz. Bu o`yinda o`qituvchi 4-5 ta so`zdan iborat gap aytadi va uni 2 marta qaytaradi. O`quvchilar ushbu gaplarni eslab qolib, o`qish daftarlariga xatosiz, chiroyli yozishlari kerak. Bu o`yin o`quvchilarni xotirasini mustahkam bo`lishiga yordam beradi. Biz 4 – sinfda 14-15 ta so`zdan foydalanib yozishimiz mumkin.

O`quvchilar insonlarda bo`ladigan ijobiy va salbiy hislatlarni tarmoqlash yo`li orqali ko`rsatib berishadi

$c:\documents and settings\admin\мои документы\sam_0277.jpg$

XIII Darsda o`rganilganlarni umumlashtirish va tarbiyaviy xulosa chiqarish.

Darsda nimalarni bilib oldingiz?
Asarni o`rganish orqali qanday xulosalarga keldingiz?
Odob – axloq haqida qanday maqollar bilasiz? Ularning ma`nosini izohlashga harakat qiling.

Namuna. Odob bozorda sotilmas.

Husn to`yda kerak , odob kunda kerak.

Odobni odobsizdan ham o`rganish mumkin.

Odobli bola elga manzur.

Odob oltindan qimmat.

XIV O`quvchilarni rag`batlantirish.

$c:\documents and settings\admin\мои документы\sam_0272.jpg$
XV Uyga vazifa. O`qish daftariga salomlashish mavridlarini o`z so`zlari bilan yozib kelish. Salomlashishni boshqa tillarda qanday aytilishini o`rganib kelish.

$c:\documents and settings\admin\мои документы\sam_0271.jpg$

Yüklə 48,6 Kb.

Dostları ilə paylaş: