DəRBƏndnaməLƏr azərbayjan miLLİ elmlər akademiyasi məHƏMMƏd füzuli adına Əlyazmalar institutu



Yüklə 0,98 Mb.
səhifə1/38
tarix07.01.2022
ölçüsü0,98 Mb.
#84459
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   38



DƏRBƏNDNAMƏLƏR

AZƏRBAYJAN MİLLİ ELMLƏR AKADEMİYASI

MƏHƏMMƏD FÜZULİ adına ƏLYAZMALAR İNSTİTUTU



DƏRBƏNDNAMƏLƏR

BAKI – NURLAN – 2010

Azərbayjan Milli Elmlər Akademiyası Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutu elmi şurasının 18 yanvar 2010-ju il tarixli 1 №-li ijlasının qərarı ilə nəşr edilir.

Nəşrə hazırlayanlar: Arif Ramazanov,

Aynur Hajıqədirli

Redaktoru: Tahirə Həsənzadə,

tarix elmləri namizədi

Dərbəndnamələr. Bakı: Nurlan, 2010, 92 s.


Ön söz
Azərbayjan MEA Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İns­ti­tutunun xəzinələrində bir çox orta əsr elmləri ilə yanaşı, tarixə aid əlyaz­ma­lar da qorunmaqdadır. Bunlardan qədim Azərbayjan şəhəri Dərbəndin tarixinə aid bir neçə əlyazma qiymətli mənbə kimi nəzər-diqqəti jəlb edir.

«Dərbəndnamə» adı ilə məşhur olan həmin əlyazmaların ha­mısı eyni məzmunlu əsərlər olub, naməlum müəllif tərəfindən yazılmış, əsasən ərəb və fars dillərində olan mən­bələrdən Azər­bay­jan dilinə tərjümə edilmişdir.

Əlyazmaların içərisində B-333 şifrəsi altında mühafizə edi­lən nüsxə daha mükəmməl və daha əhatəli olduğundan onu əsas mətn kimi qəbul etmək olar. Bu əlyazma hijri-qəməri tarixi ilə 1309 (miladi 1891)-ji ildə Mirzə Jəbrayıl ibn İsrafil Dərbəndi tərəfindən nəs­təliq xətti ilə köçürülmüşdür. Qalan variantlar ka­tiblər tərəfindən ixtisar edilmiş şəkildə fraqmentar parçalar kimi tərtib olunmuşdur.

Əsərdə ərəb xilafəti dövründə Dər­bənd şəhərində baş verən ha­disələrdən bəhs olunur. Əsərin ori­cinalının kim tərəfindən qə­ləmə alındığı hələlik məlum deyildir. Həmin ki­tab­da beş min il­dən artıq tarixi olan Dərbənd şəhərinin min illik tarixi əhatə edilmişdir.

A-613 və M-37 şifrəli dərbəndnamələr B-333 şifrəli əlyaz­ma­­dan iqtibas təsiri bağışlayır. Eləjə də I-363 şifrəli daşbasma kitabında «Dərbəndnamə»dən bir epizodla rastlaşırıq. Bu variant Azərbayjanın məşhur şair və müdərrisi Mirzə Şəfi Vazeh və Qri­qoryev tərəfindən tərtib edilib, Mirzə Şəfinin xətti əsasında 1855-ji ildə İranda nəşr olunmuş müntəxabata şikəstə-nəstəliq xətt nümunəsi kimi daxil edilmişdir. Həmin müntəxəbatdan XIX əsr Azərbayjan məktəblərində dərs və­saiti kimi istifadə olun­duğu məlumdur.

Qeyd edək ki, «Dərbəndnamə» vaxtilə ayrı-ayrı tarixçilər tə­rəfindən la­tın, fransız və rus dillərinə tərjümə edilərək nəşr edil­miş­dir. Əsə­ri ilk dəfə məşhur şərqşünas Mirzə Kazım bəy 1851-ji ildə ingi­lis dilinə tərjüməsi ilə Peterburqda nəşr etdirmişdir.

Oxujulara təqdim olunan bu topluda «Dərbəndnamə» əsəri­nin sadalanan variantları verilir.
Arif Ramazanov


Yüklə 0,98 Mb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   38




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin