Dərman Logistikası

---

1 / 2 
Dərman Logistikası 
Mərkəzi Avropanın bir ölkəsində yeni istehsal olunacaq dərman Azərbaycana gətirilərək 
paylanacaq. Dərmanı idxal edəcək və paylayacaq şirkət, sözügedən dərmanı istehsal edəcək 
şirkət tərəfindən daha əvvəl Sumqayıtda yaradılmış əczaçılıq istehsalı və satışı şirkətidir. Bu 
şirkət istehsal etdiyi və Sumqayıtdakı anbarından idxal etdiyi digər dərmanların 
distribütorluğunu həyata keçirir. Ancaq Azərbaycanda sözügedən dərmanın saxlanması və 
paylanması standartlarına bənzər başqa bir məhsul yoxdur. Dərman səhiyyə müəssisələri və 
apteklər vasitəsilə istehlakçıya çatdırılmalıdır və soyuq zəncir çərçivəsində bir məhsul deyil. 
Bununla belə, birbaşa günəş işığına, həddindən artıq istilik və rütubətə və həddindən artıq 
soyuqdan qorunmaq lazımdır. 
Sözügedən dərman reseptlə satılır və onun sui-istifadəsi nəticəsində bəzi mühüm tibbi 
(sağlamlıq) riskləri yarana bilər. Bu səbəbdən dərmanın logistikasında sürətlə birlikdə lazımi 
təhlükəsizlik tədbirlərinin alınması ön plana çıxır. Bundan əlavə, bu növ dərmanların satın 
alınması, daşınması, saxlanması və paylanması mərhələlərində xüsusi siyasət və fəaliyyət 
planlarına əməl edilməlidir. Dərmanın saxlama müddəti, geri qaytarılması və digər səbəblərə görə 
bazardan geri çağırılması və utilizasiyası planlaşdırılmalı olan başqa bir prosesdir. Dərmanın raf 
ömrü 12 aydır və saxlama müddətinin monitorinqinə xüsusi diqqət yetirilməlidir. Qaytarmalar 
paylama kanalının müxtəlif mərhələlərində baş verə bilər. 
Dərmanın Azərbaycan daxilində əczaçılıq anbarları, dövlət xəstəxanaları və digərləri daxil 
olmaqla, təxminən 300 əsas müştəriyə paylanması planlaşdırılır. Apteklərə paylama 
mərhələsində ölkə üzrə 30 mindən çox aptekə çatdırılması hədəflənir. 
Dərman hazır məhsul kimi xaricdən gətiriləcək və yalnız qutulara Azərbaycanda etiket 
vurulacaq. 2023-cü ildə 30.000.000 ədəd satılacağı təxmin edilir və il ərzində tələbatda heç bir 
dalğalanma olmayacağı proqnozlaşdırılır. Bu qutular üçün tələb olunan avro-palletlərin ümumi 
sayı 15.000-dir. Dərmanlar dörd müxtəlif ölçülü qutularda istehsal olunur. Qutular bir standart 
ölçülü qutuya yerləşdirilir (hündürlük: 60 sm, en: 40 sm, hündürlük: 40 sm). Daşınmada istifadə 
ediləcək bir altlıq (80cmx120cm) maksimum 20 qutudan ibarət ola bilər. 2023-cü ildə dərman 
satışından gözlənilən dövriyyə təxminən 70 milyon avro olacaq. Palet üzərində palet yığmaq 
mümkün deyil. Bir paletin satınalma dəyərinin vahid palet məbləğinin təxminən 1% -i olacağı 
nəzərdə tutulur. 

---

2 / 2 
Bu dərmanın bütün tədarükü, saxlanması və paylanması əməliyyatlarına cavabdeh bir struktur 
yaratmaq lazımdır. Bu quruluşda dərmanın səbəb ola biləcəyi tibbi problemləri nəzərə alaraq, 
xüsusi təhlükəsizlik tədbirləri görülməlidir. Bu çərçivədə mövzu ilə bağlı hər ölkədə bir təşkilat 
yaradılacaq və bu qurumda çalışacaq kadrlara mərkəz tərəfindən mövzu ilə bağlı təlimlər 
keçiriləcək. 
Bu məlumatların əsasında yuxarıdakı izahatlar çərçivəsində qurulacaq logistika strukturu ilə 
bağlı aşağıdakı suallara cavab verin.
1. Qutulu dərman məhsulunun logistik xüsusiyyətlərindən 7-ni göstərin. 
2. Mərkəzi Avropadan Azərbaycana dərman vasitələrin idxalı üçün nəqliyyat vasitələrinin 
növünü və marşrutunu müəyyənləşdirin. Unimodal və multimodal daşımalara görə müxtəlif 
marşrutlar ola bilərmi? 
3. Bütün logistika zəncirinin ehtiyata nəzarəti üçün təklifləriniz nədir? 
4. Məhsulların yerləşdiriləcəyi anbarda olması lazım olan 7 xüsusiyyəti qeyd edin 
5. Bu movzuda nəqliyyatla logistika arasındakı fərqi necə izah edə bilərsiniz? 
6. Dərmanın paylanması üçün ən uyğun logistik model hansıdır? Səbəblərinizi bildirin 
7. Logistika prinsiplərindən üçünü seçin və onları bu işə tətbiq edin 
8. Bu movzuda Müştəri Xidmətləri Səviyyəsinin necə hesablanacağına dair nümunələr verin. 
9. Bu movzuda hansı logistik xərclərin cəlb olunduğunu göstərin 
10. Sizcə, şirkətin Azərbaycandakı logistika departamenti hansı logistik funksiyaları yerinə 
yetirməli və hansı funksiyalarda outsorsingdən istifadə edilməlidir? Səbəblərinizi bildirin. 
11. Bu vəziyyətə xas olan və müştəri xidməti səviyyəsinin göstəricilərindən fərqli olan 5 
performans göstəricisini bölmələri ilə birlikdə müəyyənləşdirin. 
12. Yaşıl logistika çərçivəsində üç təklif verin 
13. Tərsinə logistika üçün üç təklif verin