Doç. Dr. Doç. Dr. İShak emin aktepe iÇİndekiler

DOÇ. DR.

• DOÇ. DR.
• İSHAK EMİN AKTEPE

İÇİNDEKİLER

• İÇİNDEKİLER

• Giriş

• Temel Kavramlar ve İlkeler

• Faizsiz Finansman Yolları

• Bankacılıkta Fon Toplama ve Değerlendirmenin Temel Yolları

• Faizli Banka X Faizsiz Banka

• Kredi Kartı

• Vadesinde Ödenmeyen Borçlar

• Borsa – Sigorta – Forward – Forex – Sukuk

• Giriş

• Algı:

• Katılım bankaları faizsiz olduğuna göre verdikleri paraya faiz almamalı yani verdikleri para kadarını geri almalıdırlar.

• Gerçek:

• Katılım bankaları borç vermeyip ticaret yaparlar. Faizle borç vermek dinen meşru olmasa da ticaretle kâr sağlamak meşrudur. Katılım bankaları vakıf değillerdir. Bu bankalara para yatıranlar kâr beklentisi içindedirler. Dolayısıyla katılım bankalarının ticaret yapması için kendisine emanet edilmiş paraları karz-ı hasen olarak vermesi dinen uygun değildir.

• Algı:

• Katılım bankaları hile yapmaktadırlar.

• Gerçek:

• Katılım bankaları İslâm hukûku çerçevesinde çalışırlar. Bu itibarla bünyelerinde danışma kurulları ya da danışmanlar bulundururlar. İslâm hukûkunun kendine özgü kuralları vardır. Bu kurallar çerçevesinde meşrû finansman yöntemleri kullanılarak ticâret yapmaktadırlar. Fâiz hilelerine girmemektedirler.

• Algı:

• Katılım bankaları faizli bankaların yaptığı her işlemi yaparlar.

• Gerçek:

• Faizli bankalar faiz enstrümanıyla çalışırlar. Faiz, en fonksiyonel finansal araçtır. Ancak İslâm hukûkunda kabul edilmemektedir. Bu sebeple katılım bankaları danışma kurullarının faizli olduğunu ifade ettiği hiçbir uygulamaya girmezler. Bu durum onların milyarlarca liralık işlemleri reddetmesi anlamına gelmektedir.

• Algı:

• Katılım bankacılığı da faizli bankalarla aynı şartlara sahiptir.

• Gerçek:

• Katılım bankalarının pek çok handikapları bulunmaktadır. Öncelikle Türkiye’de ve dünyada henüz yenidirler ve piyasanın hakim oyuncuları faizli kuruluşlardır. İkinci olarak kendilerine özgü kanunları bulunmamaktadır. Üçüncü olarak Türkiye’de dönem dönem bu bankalara olumsuz yaklaşımlar olmuştur. Dördüncü olarak katılım bankacılığı hakkında yetişmiş insan gücü azdır. Beşinci olarak müşterilerin alışkanlıkları ve talepleri bu bankaların prensiplerine her zaman uygun düşmemektedir.

• Birinci Bölüm

• Temel Kavramlar ve İlkeler

• Temel Kavramlar

Türkiye’de Katılım Bankası diye isimlendirilen kuruluşlar dünyada Islamic Bank ya da el-Benkü’l-İslâmî adıyla anılırlar.

• Türkiye’de Katılım Bankası diye isimlendirilen kuruluşlar dünyada Islamic Bank ya da el-Benkü’l-İslâmî adıyla anılırlar.

• Bu bankalar öncelikle bütün faaliyetlerinde İslâm hukûku kurallarına uymayı taahhüt etmektedirler. Bu bankalar bulundukları ülke kanunları müsaade etse dahi İslâm hukûku ilkeleriyle çelişen işlemleri yapamazlar.

• Türkiye’de katılım bankaları 5411 nolu bankacılık kanununa tabi olup kanunda mevduat ve yatırım bankaları yanında üçüncü tür bir bankacılık faaliyeti olarak yer almışlardır. Dolayısıyla böyle bir bankacılık faaliyetinin varlığı ve diğer bankalardan farklılığı kanunen de tescil edilmiştir.

• 1900’lü yılların ilk yarısında İslâm dünyası, sanayi devrimiyle büyük gelişim katetmiş batı karşısında yenik durumdadır. Pek çok İslâm ülkesi batılı ülkelerin sömürgesi olmuştur. Bu durum karşısında İslâm ülkelerinin geliştirilmesini arzulayan düşünürler bir yandan batının teknik altyapısını incelerken diğer taraftan finansal kuruluşlarını da tetkik etmişlerdir. Neticede 1940’lı yıllarda Hindistan bölgesinde fâizsiz bankacılık fikri doğmuş ve bu konuda yazılar yayınlanmıştır. Ancak ilk fâizsiz banka 1963 yılında Ahmed en-Neccâr tarafından Mısır’ın Mit-Ghamr şehrinde kurulmuştur.

• Türkiye'de 16.12.1983 gün ve 83/7506 sayılı Bakanlar Kurulu Kararnamesi ile Özel Finans Kurumları'nın (ÖFK) kurulmasına izin verilmiştir. 1985 yılında Albaraka Türk ve Faisal Finans Kurumları faaliyete başlamıştır. 1999 yılında Bankacılık Kanunu’nda yapılan değişiklikle özel finans kurumları, bankacılık kanununa tabi kılınmıştır. 2001 yılında güvence fonuna kavuşmuşlardır. Özel finans kurumları, 2005 yılında yapılan kanun değişikliğiyle katılım bankasına dönüştürülmüştür.

•